SAMENVATTING

Het was even wachten op de topmodellen die de nieuwe Radia-lijn van Arcam vervolledigen. De betaalbare Radia-versterkers maakten veel indruk, maar de SA35 en SA45 voegen heel wat interessants bij. Krachtige klasse G-versterking, HDMI-eARC, streaming én Dirac, dat klinkt als de ingrediënten voor een veelzijdige versterker.

Arcam Radia

Eind 2023 presenteerde Arcam de Radia-lijn, dat hoofdzakelijk versterkers maar ook een cd-speler en losse streamer omvatte. Nieuwe producten lanceren is natuurlijk wat audiobedrijven wel vaker doen, maar in dit geval had het Britse merk grotere ambities dan meestal het geval is. De bedoeling bij Radia was immers om hifi-toestellen te bouwen die trouw bleven aan de Arcam-filosofie maar ook een jonger publiek zouden aanspreken. In plaats van zelf te proberen te bedenken wat dat juist betekent, ging Arcam onder meer te rade bij Huemen Design. Dat is een intern ontwerpbureau van Harman, de groep waar Arcam sinds 2017 zelf deel van uitmaakt.

De resulterende Radia-apparaten mogen zeker gezien worden: hun design is zeker niet traditioneel, maar net fris zonder in te zetten op spielerei. Bovendien zijn er enkele slimme oplossingen aangebracht, waardoor het gebruiksgemak ook verbeterd werd. Onder de motorkap werden echter geen compromissen gemaakt, want de gebruikte audiotechniek bouwt verder op wat Arcam altijd deed. Zie bijvoorbeeld de review van de Arcam Radia A25 met de ST5 streamer (foto rechts).

En zo komen we bij de SA35 en SA45, de twee vlaggenschepen van de Radia-familie die pas dit jaar echt beschikbaar kwamen, ondanks dat we ze vorig jaar al in München spotten. Het zijn heel veelzijdige versterkers die eigenlijk alles kunnen, voorzien van de klasse G-versterking die Arcam traditiegetrouw reserveert voor z’n beste toestellen. Deze motor die schakelt van klasse A naar A/B wordt aangevuld met streamingopties en kamercorrectie via Dirac, terwijl je de tv en de platenspeler ook makkelijk aansluit. Het zijn heel veelzijdige apparaten.

In deze review kijken we naar de Arcam SA35, dat voor 3.499 euro in de winkel ligt en 2 x 120 W biedt. Iets hoger heb je nog de SA45, met dezelfde functies maar wel 2 x 180 W (bij 8 Ohm) kan produceren. Daarnaast is de SA35 op het formaat van een standaard hifi-component, terwijl de SA45 van 4.999 euro een forser toestel is met een groter scherm. Als het gaat om functies zijn de twee eigenlijk quasi-identiek, waardoor ze allebei gerust als topmodellen mogen beschouwd worden.

Een heel andere bediening

Een mogelijke reden om voor de SA35 te kiezen boven rivaliserende versterkers: het grote 6,5 inch scherm. Dat vind je wel op meer toestellen tegenwoordig, al gaat het in dit geval om een wel heel kleurrijk LCD-display waarop een knappe interface verschijnt. Maar het is niet enkel eyecandy; de interface die er op verschijnt is fijn om te gebruiken en bovendien ook nog eens origineel. Je merkt dat er hard is over nagedacht door mensen die iets van usability afweten, waardoor het perfect balanceert tussen sober en te druk. Het zit hem in kleine details. Als je de versterker opstart, zie je bijvoorbeeld een kleurrijke verzameling afbeeldingen die gelinkt zijn aan je presets verschijnen.

Als je dus een reeks internetradiostations als presets instelde, zie je een schermvullende strook opgebouwd uit overlappende iconen van die zenders. Pas als je naar beneden drukt op de remote en de lijst afloopt, zie je de icoon van een geselecteerd station uitklappen. Een heel andere interface dan bij vele streamers of versterkers met streaming, die steeds meer neigen naar een smartphone-achtige app-aanpak. Dat werkt ook natuurlijk, maar levert soms een wisselende gebruikservaring. Hier is het strakker en makkelijk om te doorgronden.

Bovenaan de display vind je vier opties (Presets, Inputs, Audio en Settings), waarbij je dingen tegenkomt die (opnieuw) heel origineel gepresenteerd wordt. Neem nu een DAC-filter. Meestal is dat een saaie tekstuele keuze, bij de SA35 krijg je een schermvullende graphic die aantoont wat die filter qua pre-en post ringing doet.

Leuk gevonden, en zeker voor digitale nieuwkomers een handige manier om duidelijk te maken wat pakweg zo’n Minimum Phase Slow Roll-off-filter juist doet. Wanneer je muziek afspeelt via streaming, wordt de display nuttig gebruikt om de albumhoes en metadata te tonen. Het lijkt wel een lcd-display van goede kwaliteit, waardoor alles er kleurrijk en attractief uitziet.  

Op de 6,5 inch van deze versterker vond ik alles prima leesbaar, maar op de grotere display van de SA45 (foto rechts) verschijnt informatie natuurlijk nog helderder. Let wel: het is geen aanraakscherm. Je hebt dus echt de remote nodig om door deze menu’s te navigeren.

Een vleugel achteraan

Dankzij een paar kleine maar opvallende designkeuzes heeft de SA35 echt een eigen smoel. Dat uiterlijk deelt deze versterker met de andere Radia-apparaten, want Arcam heeft het heel consistent gehouden. Als je die CD5 erbij haalt, dan heb je meteen een passend systeem. Maar de SA35 zal wellicht bij de meesten gebruikt worden als een één doos-oplossing.

De gele accenten aan de randen van de ventilatieopeningen bovenaan bijvoorbeeld, of de gele ringen rond de grote input- en volumeknoppen op het voorpaneel. Achteraan eindigt de zwarte metalen behuizing in een vleugel of overkapping die een dubbele rol speelt. Eerst en vooral worden stekkers van aangesloten apparaten uit het zicht gehouden, wat netter presenteert als de SA35 op een meubel in de woonkamer staat.

De ‘vleugel’ dubbelt daarnaast als WiFi-antenne. Bij deze Arcam geen antennespriet die uitsteekt, zoals meestal het geval. Natuurlijk kan je het Arcam-design vanuit een voorliefde voor vintage te modern vinden, maar over de afwerking en originaliteit kan er geen discussie bestaan. 3.500 euro is niet weinig geld, dus wil je niet het gevoel hebben dat er ergens op bespaard is. Dat is hier zeker niet het geval, de bouwkwaliteit is prima.

Streaming en meer 

Arcam lijkt wel z’n best te hebben gedaan om de SA35 zo compleet te maken. Zo zijn er wel meer geïntegreerde versterkers met een ingang voor een platenspeler, maar vind je hier een voor MM- en MC-elementen. Je kunt dus ook experimenteren met een upgrade richting een moving coil-cartridge voor je draaitafel. Dat is wel een mooi extraatje op een toestel uit deze klasse. Natuurlijk, eens je echt diep in het onderwerp ‘elementen’ zou willen duiken, ga je wellicht toch de bijkomende flexibiliteit van een phonovoorversterker willen. De Arcam-versterker toont zich hiermee vooral als een mooie één-doos-oplossing op hoger niveau, die je via de HDMI-eARC-poort ook makkelijk kunt inzetten voor tv-geluid. Er zijn genoeg andere ingangen om andere apparaten, zoals cd-spelers aan te sluiten.

Er valt bovendien zeker niet te klagen over het streamingaanbod op dit toestel. Naast AirPlay 2 en Chromecast kun je de SA35 ook bedienen via een eigen app. Daarin vind je een aantal streamingdiensten, waaronder Qobuz, en internetradio. We verwezen er al naar toen het over de scherminterface ging: je kunt een geliefd station aan een preset toewijzen, zodat je die meteen kunt bereiken via de remote of de app. Het toont echt wel mooi, die strook van presets. De Arcam Radia-app is relatief beperkt qua mogelijkheden, toch vergeleken met sommige rivalen, maar is wel helder en werkt tegenwoordig heel vlot. Een reden waarom het bij sommigen zal overkomen als makkelijker te gebruiken: het dient enkel voor streaming, het is geen vervanger van de afstandsbediening.

Het rijtje streamingopties is daarmee niet afgerond. De Arcam is verder voorzien van Spotify Connect, Tidal Connect en Roon (certificatie tijdens het testen nog hangende). UPnP ontbreekt trouwens eveneens niet, waardoor je de versterker kunt bedienen door DLNA-spelerapps (zoals BubbleUPnP) of Audirv?na.

Tegenwoordig hebben de meeste streamingversterkers deze zaken wel aan boord, het is positief dat de SA35 op dat vlak zeker niet tekortschiet – en zelfs iets uniek biedt.

Bluetooth, maar dan heel goed

Bij het doornemen van de specificaties van de SA35 valt het oog op ‘Snapdragon Sound’, een etiket dat bij smartphones onder meer aangeeft dat je kunt rekenen op de beste aptX-codecs (en dus betere geluidskwaliteit) als je streamt via Bluetooth. Meestal is dat iets dat de typische hifi-lezer minder gauw op het menu heeft staan. Streamen via Bluetooth betekent immers lossy streamen – dan toch liever over het netwerk, waar je hi-resbestanden onveranderd bij de DAC in de Arcam worden aangeleverd. Maar de Radia SA35 mag de primeur wegkapen van de eerste hifi-versterker te zijn die aptX Lossless ondersteunt. Een papieren belofte? Het is inderdaad iets om te checken, want rond de lossless-codec hangt wel wat mist. Smartphones beloven het, maar in de praktijk toch weer niet.

Gelukkig hebben we een tijdje terug voor zustersite TechFi.nl een Creative BT-W6 USB-adapter getest die onder andere audio van een computer lossless via de nieuwe codec kan streamen. En bovendien valt dat te controleren, via een gekleurde led en via software. Lang verhaal kort: de SA35 laat inderdaad toe om lossless over Bluetooth te streamen. Qua geluidskwaliteit was dat niet te onderscheiden van streamen via het netwerk, en dat is niet iets dat je vaak over Bluetooth kunt zeggen.

Uiteraard blijft het naar mijn gevoel wel comfortabeler om via WiFi of netwerkkabel te werken, onder meer omdat de muziek dan niet stopt omdat je met de telefoon even naar de keuken loopt. Maar toch, een schouderklopje voor Arcam dat zij de weg wijzen op vlak van Bluetooth-streaming.

Getweakte techniek 

Bij het begin van de review werd aangehaald dat de SA35 vertrouwde klasse G-technologie bovenhaalt. In dit geval levert het 2 x 120 Watt bij 8 ohm-speakers, wat gerust veel mag genoemd worden (en zo voelde het ook echt aan als ik met de versterker aan de slag ging). Maar is de SA35 dan een geval van oude wijn in nieuwe zakken? Dat lijkt zeker niet het geval. Hoewel de versterkingstechniek bekend overkomt, hebben de ontwerpers aardig wat zaken aangepast. Zelf spreek Arcam van een vijfde generatie van deze topologie die aanvankelijk in klasse A opereert en dan bij een bepaald signaalniveau de voeding schakelt en naar klasse A/B transformeert. Dat omslagpunt ligt betrekkelijk hoog, ergens in de buurt van 20 W. Onderliggend is een nieuwe, grote lineaire voeding voorzien, wat ook verklaart waarom de SA35 bij grote dynamische uithalen altijd goed kon volgen.

Officieel zegt Arcam niet welke chip het kloppende hart van het DAC-luik vormt, enkel dat het de Hyperstream iV-architectuur van ESS gebruikt. Het lijkt op dat het gaat om de ES9280AQ Pro, in een gebalanceerde opstelling die volgens de ontwerpers geoptimaliseerd is om jitter te verminderen. 

Een helder geluid met Dirac

Met de SA30-versterker uit 2019 – die je kunt zien als de voorloper van dit toestel – was Arcam een van de eersten die Dirac-kamercorrectie naar een geïntegreerde stereoversterker bracht. Inmiddels zijn er wel meer producten op de markt met Dirac, al blijft het in het stereosegment een ongewonere functie. Het ontbreekt ook niet op de SA35, dat voorzien is van een volledige licentie en geleverd wordt met een puck-vormig meetmicrofoon (incluis kalibratiebestand). Twee zaken die meer dan mooi meegenomen worden, want bij anderen moet je vaak extra investeren als je echt alles uit Dirac wil halen.

Dirac blijft natuurlijk een optioneel iets. Sommige puristen houden niet van het idee van digitale correcties die op de klank worden toegepast. Wat mij betreft is het echter wél een aanrader. De software is heel goed in het wegwerken van problemen veroorzaakt door de kamer (zoals staande golven die bassen aandikken) en corrigeert het ook eventuele faseverschillen tussen drivers van de speaker zelf. Het is zonder twijfel krachtig, maar vereist wel wat tijd en moeite – en toch ook wat kennis – om er het beste resultaat uit te krijgen. Overigens biedt Arcam ook een Dirac-doelcurve aan die je in de Dirac-app kunt laden. Het gaat dan om een gebaseerd op de Harman-curve, wat stukken interessanter klinkt dan de standaard Dirac-doelcurve.

Warm, beheerst en gewoon heel ontspannen 

Aan de Arcam-versterker werd voor deze test een paar fraaie Monitor Audio Gold 300 6G’s gehangen, slanke vloerstaanders met een tuning die heel goed matcht met de Arcam-sound. Maar ook de DALI Rubicon 2’s en de KEF R3’s die even aan de SA35 hingen klonken opperbest, het is een versterker waar je zonder twijfel verschillende richtingen mee uit kan.

‘The Long Way Around’ van de Londense Maya Delilah is een van de mooiere popreleases van dit voorjaar, dankzij een intimistisch sfeertje dat rond de meeste tracks hangt. Het is echt een collectie nummers dat op het lijf geschreven is van de klasse G-versterking van Arcam, dat ik in het verleden apprecieerde omdat het een lichtwarme toets durft aan te brengen en muziek vloeiend neerzet. Aimee Mann of Tori Amos, het zou hier ook perfect bij passen. Via de Monitor Audio’s en de Arcam-versterker maakt de openingstrack ‘Begin Again’ van Delilah in elk geval een heel weelderige indruk, waarbij de volheid van Delilah’s stem heel verleidelijk wordt gepresenteerd. De leadgitaar die het halverwege overneemt staat er ook echt, met een scherp kantje dat mooi prikkelt. ‘Squeeze’ op dit album is wel de uitzondering dat de regel bevestigd, want met z’n funky basgitaar en blazers is het een nummer dat net lijkt uit de jaren zeventig ontsnapt is. De Arcam brengt het ritmisch secuur over, ik krijg een geslaagde indruk van ritme en snelheid waardoor je bijna automatisch je voet begint mee te bewegen met de muziek – altijd een goed teken.

Streamen via de Radia-app vanaf Qobuz ging tijdens het testen vrij vlot. De presentatie van wat de dienst te bieden heeft is in de app wel wat droog. Omdat het ook fijn is om wat meer metadata gepresenteerd te krijgen en de Roon Ready-certificatie niet rond was (en Qobuz Connect nog niet beschikbaar was), schakelde ik over op Audirv?na. Ook een fijne oplossing om muziek af te spelen, voorzien van interessante upsamplingopties. Die schat aan tweaks liet ik wel tijdens het testen links liggen.

Die waren niet nodig om de weelderige texturen van Camille Thomas’ cello op ‘The Chopin Project: The Franchomme Legacy’ naar boven te halen op de Monitor Audio’s. Het is echt muziek voor fijnproevers die hun tijd willen nemen, wat bij dit systeem beloond werd met een weergave die de luisteraar echt naar binnentrok. Chopin staat natuurlijk bekend voor z’n pianowerken, hier ontdek je de componist op een heel andere manier dankzij de door z’n vriend Auguste Franchomme voor de cello getranscribeerde versies. Bij de Marche funèbre denk je meteen: zo hoorde dit werk eigenlijk altijd al te zijn.

Ook ‘Our Pathetic Age’ uit m’n grote testplaylist rolde wel heel aangenaam uit de SA35 en de Gold 300 6G’s, zonder een spoortje stress, ook als we de volumeknop verder opendraaien. Dit is een favoriet nummer van op DJ Shadow’s gelijknamig album, met de gulle stem van Samuel T. Herring van Future Islands die hier heel krachtig en vol uit de mix trad. Geweldig om naar te luisteren.

De SA35 mag niet het topmodel van de Radia-lijn zijn, het is niettemin een echt krachtig toestel waar je veel mee kunt doen. Tegen het einde van de testperiode hing ik zo de EPOS ES-28N-speakers ontworpen door Karl-Heinz Fink even aan de Arcam. Het zijn weergevers die je gerust wat taaier mag noemen om aan te sturen vormden helemaal geen uitdaging voor de Arcam-versterker, ook niet bij een album vol dynamische contrasten als ‘Parcifal Suite’ waarbij het London Philharmonic Orchestra en Andrew Gourlay aan de slag gaan met de orkestrale delen van Wagners bekende opera.

Conclusie 

De Arcam SA35 is een versterker met een knap geheel aan slimme functies en streamingopties. Muziek afspelen wordt zo wel heel makkelijk, en de inclusie van HDMI-ARC en een MM/MC-phono-ingang betekent dat je deze Brit ook gerust verantwoordelijk kunt maken voor tv-geluid en vinylplezier.

Maar het is het onderliggende klasse G-versterkergedeelte dat dit alles-in-één-toestel echt briljant maakt. Het is een warme, omhullende en vooral stressvrije weergave die de SA35 cadeau doet. De moderne look van het design is – zoals altijd – iets waar je voor valt of net niet. Het grote scherm is in elk geval een geslaagde blikvanger die ook heel effectief door Arcam wordt gebruikt.  

Arcam SA35  
3.499 euro | www.arcam.co.uk
Beoordeling 5 op 5