Op uitnodiging van Audio Physic-importeur GVR Audio Import mocht ik bij Bender Hifi in Arnhem gaan luisteren naar een set Audio Physic Tempo luidsprekers uit de Reference Line. Een model dat alleen al in vormgeving erg aanspreekt, waarvan ik bovendien qua weergave veel verwacht gezien eerdere ervaringen met dit Duitse merk.
GVR Audio Import is actief bezig zijn dealers te ondersteunen voor Audio Physic en koos in overleg voor vandaag Arnhem als locatie. Nu ken ik de luisterruimte van Bender Hifi een beetje, althans van voor de verbouwing, dus voor een serieuze luisterimpressie reis ik er graag een dagje heen. En daar staan ze, de twee Tempo’s, netjes opgesteld en aangesloten. Ik ga snel aan de slag en de eerste tonen vloeien de luisterruimte in. Eerst beginnen met het beschrijven van de luidsprekers of noteren wat ik beleef? Ik kies voor het laatste.
Dames eerst
Gezeten op de beste plek in de luisterruimte van Bender Hifi ontdek ik zomaar via Qobuz Connect mijn favoriete zangeres met een compositie die ik normaliter toeschrijf aan Adele. ‘Lovesong’ op een sampler van Lori Lieberman onder de naam ‘Perfect day’. Een zeer aangename verrassing waarmee ik de Tempo’s die voor mij staan al snel een beetje leer kennen. Naast dat ik de luisterruimte van Bender Hifi in Arnhem voor het eerst ontdek sinds daar een verbouwing heeft plaatsgevonden. Drie nieuwigheden in één: luidspreker, ruimte en album. Het kost mij even wat tijd, de reden dat ik dezelfde tracks een aantal keer achtereen speel. Wat ik meekrijg van de weergave is een volwassen stem zoals die heel bekend in de oren klinkt. Met wat voor Lori ongebruikelijke instrumenten ter begeleiding. Drums en bas uiteraard, op dit album eveneens een saxofoon die nadrukkelijk om de hoek komt kijken, daarbij naar ik vermoed een elektrische piano en op zeker toegevoegde achtergrondzang.
Verrassend, dat is het minste dat ik ervan kan zeggen. Een geweldig mooie opname die naar meer smaakt, helaas in de reguliere handel alleen op vinyl te verkrijgen is. Laat de Audio Physic Tempo maar zijn gang gaan met ‘Perfect day’, waarin Fink de hoofdrol naast Lori neemt. Indrukwekkend slagwerk dat ik als “echt” mag ervaren. Verder is het instrumentaal eenvoudig gehouden zoals dat op het origineel van Lou Reed ook het geval was. Tegen het einde een jankende gitaar die breed uit de Tempo’s naar voren komt. Het stereobeeld is sowieso breed en vrij van de weergevers, alsof die in deze ruimte niet bestaan. Fraai hoe de stem van Lori door de ruimte tot mij komt op ‘The older I get’, met alleen haar gitaar als belangrijkste instrument. Zo weergegeven dat ze als het ware bij je langskomt, herkenbaar van haar concerten. Dichtbij, overtuigend, warm en meeslepend. Een prima begin van een lange luistersessie waarbij Audio Physic Tempo de ster van de dag is.
Ik hang nog wat rond met dames figuurlijk aan mijn zijde, Carrie Underwood laat ik wat tracks zingen van haar album ‘The slender thread’. Opeens is daar een stereobeeld uit het boekje: “Hoe hoort een luidspreker te spelen”. Carrie wat naar voren zonder te dichtbij te komen. Op een menselijke hoogte gezet. Instrumenten achter haar, verspreid over de breedte waar deze luisterruimte de kans toe geeft.
Diepte is door de opstelling van de instrumenten heel gemakkelijk te herkennen met Audio Physic Tempo en Naim elektronica. Zang is opvallend goed verstaanbaar en overtuigend. Bastonen gedragen zich rustig, lijken soms wat zachter te spelen dan ik verwacht, echter door geconcentreerd te luisteren kom je er al snel achter dat ze in de juiste proportie aangeboden worden.
Niets kom ik te kort, niets is er te veel, zoals een fundament onder stem en gitaar van Carrie behoort te zijn. Muziek speelt op een prettige manier, het volume hoeft niet overmatig opgeschroeft te worden voor realisme. Met een gemiddelde van 75 decibel op de luisterplek, oplopend tot bijna 90 decibel als Carrie even gaat uithalen, is dat meer dan genoeg om te overtuigen. Al met al een album dat ik graag aanbeveel om zelf op een Tempo af te spelen, voor een eerlijke indruk van de kracht van Audio Physic in een bescheiden formaat.
De mannen aan bod
Doorgaan met rustige muziek van Boz Scaggs, ‘It’s raining’ zingt hij op ‘Detour’, waarbij weer een gevoel van intimiteit ontstaat tussen zanger en luisteraar. Audio Physic heeft een natuurlijke manier van weergeven die bijdraagt aan een gevoel van realisme, het dichtbij brengen van een artiest. Niet op een gekunstelde manier, juist heel menselijk. Tonen van een bas en van een piano stromen met zo een gemak uit de weergevers, dat je al snel niet anders kan en wil dan luisteren naar wat Scaggs te vertellen heeft.
Een meter of 2,5 tot 3 staat zang van mij af. Nog eens een meter of twee dieper de band. Wat kan ik er toch van genieten als een luidspreker zichzelf volkomen wegcijfert, in een virtueel niets verdwijnt, oplost in de ruimte. Want ik wil geen luidsprekers horen, ik verlang naar muziek. Dat wordt perfect gerealiseerd door de Tempo’s in deze opstelling en ruimte. Ik moest even wennen aan de weergave, dat geef ik eerlijk toe, naarmate ik langer luister raak ik steeds verder in de ban van een Tempo. Ik beperk mij ook niet tot het spelen van een enkele track van een album, deze Audio Physic maakt dat je niet naar een iPad of andere tablet grijpt. Meer en meer van een album tot je wil nemen. Keer op keer op keer. Een heel goed teken, bij irritatie haak ik snel af, als alles met elkaar klopt, dan blijf ik luisteren en is een album afbreken haast een doodzonde.
‘Crossing borders’ is een volgend album, vol gespeeld door het orkest La Serenissima onder leiding van Adrian Chandler. Een album gevuld met barokmuziek van diverse componisten, waarbij in het gros van de tracks een fluit of een blokfluit de hoofdrol speelt. Fijne, levendige muziek waar je vrolijk van gaat worden. La Serenissima brengt zelf niet alleen fraai spel, de opnames zijn meestal om door een ringetje te halen. Chandler zelf op viool laat zich hier achter de fluiten zetten. Fluit en viool centraal opgesteld tussen de weergevers, het ensemble gespreid in de ruimte en is groter dan de fysieke luidspreker opstelling zou doen vermoeden. Fluit is telkens helder, levendig en levend, nooit te schel, evenmin weggedrukt door het orkest. Waar breedte en diepte ruimschoots worden aangeboden, laat de hoogte in het stereobeeld wederom te wensen over.
Het is goed dat ik weet dat de opname daaraan schuldig is, de Tempo houdt zich wederom strikt aan hetgeen de opname bevat, laat zich daarbij niet verleiden tot eigen interpretaties. Hoewel meningen onder recensenten daarover verdeeld zijn, luister ik graag naar akoestische instrumenten, juist met rustige klassieke muziek om te ervaren in hoeverre een luidspreker en/of elektronica in staat is de werkelijkheid te benaderen. Met een Audio Physic Tempo kan ik nauwelijks een eigen klank van de weergever vinden of herkennen. De klank komt van de instrumenten, zoals die zijn vastgelegd in de opnames. Een Tempo is duidelijk een eindproduct dat in balans is, van hoog tot laag en niet de behoefte heeft zelf iets toe te voegen. Ook dat vraagt om gewenning, kleurloosheid is een absolute pré, maakt wel dat een luidspreker juist niet opvalt tussen andere merken. Een Audio Physic Tempo moet je even op je laten inwerken om de ware schoonheid te ontdekken. Niet in een snel A-B vergelijk, wel door er op je gemak naar te luisteren.
(H)eerlijk genieten
Yo-Yo Ma en Kathryn Stott namen afscheid van elkaar met hun album ‘Merci’. Cello en vleugel, neergezet op een onnavolgbare wijze. Hun jarenlange samenwerking komt tot een intens einde op dit album. Je voelt en ziet de bewondering voor elkaar, je kunt het aanvoelen als Yo-Yo en Kathryn elkaar aankijken. Daar heb je een goede versterker en een goede weergever voor nodig. Welnu, ik ben op mijn wenken bediend door GVR Audio Import en Bender Hifi in Arnhem, waar ik inmiddels al uren met rust wordt gelaten in één van hun luisterruimtes. Hier kan ik in alle rust het cellospel tot mij nemen, de pianoklanken op een natuurlijke manier in de ruimte laten positioneren. Muziek vloeit, streelt, soms intens, dan weer meer vrijblijvend hetgeen afhankelijk is van het gespeelde. Muziek neemt je aardse gedachten mee en vervangt die door hemelse tonen, verleidend en onontkoombaar. Hoe heerlijk is dat vanuit een slanke, onopvallende weergever waar niemand een bezwaar tegen kan hebben. Juist door zijn slanke vorm onopvallend in een luisterruimte of woonkamer past. Net zo min opvallend vanwege de rust in de weergave en het onopvallende gedrag die muziek alle ruimte geven.
Een tijd geleden mocht ik luisteren naar een Audio Physic Cardeas in een andere ruimte met een andere opstelling, dat was spectaculair in vele opzichten. Een veel kleinere Tempo kan dat niet in die mate evenaren, edoch het DNA is duidelijk tussen deze broers. Een weergavefilosofie die ik herken in elke Audio Physic luidspreker, slechts beperkt door afmeting en luidsprekerbezetting. Met andere woorden, de winkelprijs en acceptatie factor voor wat thuis mogelijk is.
Wie kan genieten van filmmuziek, wat goed is opgenomen en spectaculair om af te spelen is, kan zijn hart ophalen met ‘Havana’ van Dave Grusin. Direct al bij de openingstrack spat de muziek van de Tempo. Heel veel ruimtelijkheid waarin van alles aan de hand is. Veel percussie, koperblazers, fluit, het wilde leven vol Cubaanse invloeden neemt de overhand in de luisterruimte. Daarna wordt het wat rustiger. Prachtige trompet ver naar achteren, vooraan bas, piano en meer, rechts percussie, het is een driedimensionaal schilderij van klanken waar Audio Physic mee aan komt dragen. Door de platenmaatschappij van Grusin op cd gezet, één van de eersten die digitaal muziek op de juiste wijze wist vast te leggen.
Het is en blijft filmmuziek, zonder beelden is dat soms vervreemdend, dan mis je toch een dimensie, ongeacht hoe goed een Tempo met soundtracks om weet te gaan. Als een filmdoek tovert de luidspreker een stereobeeld dat de breedte van de luisterruimte benut en de totale hoogte. Als we het toch over films hebben, wat te denken van ‘The Pink Panther’? Henri Mancini op zijn best, bigband op zijn best. Geluid naar voren geduwd, scheurend in de kopersectie, bas speels, het roept herinneringen op aan de film zelf. Om vervolgens af te gaan sluiten met Melanie De Biasio en haar ‘With all my love’. Mysterieus, indringend, vervreemdend, maar perfect in weergave vanuit een Tempo.
Het geeft aan hoe veelzijdig en aan alle kanten inzetbaar deze Audio Physic Tempo luidsprekers zijn. Wat je er ook op loslaat, het resultaat mag er zijn. Eerst nog wakker gehouden door zang en piano op het album, zak ik langzaam weg in de donkere geluiden en bas waarmee de track afsluit. Tijd voor mij om af te gaan sluiten en klanten van Bender de ruimte te geven om Audio Physic Tempo zelf te gaan beleven. Tot ziens Arnhem!
Stukje techniek
Na mijn zeer positieve ervaring met Audio Physic Tempo is het moment daar om te gaan onderzoeken waarom deze luidspreker zo uitstekend presteert. Dat kan het beste geschieden door mijn ogen te gebruiken en de documentatie van de fabrikant te raadplegen voor u, zonder de gebruikelijke superlatieven van een fabrikant over te nemen. We gaan voor de feiten. Een Tempo ziet er haast fragiel uit met zijn slanke vorm.
De inhoud van de behuizing wordt door Audio Physic gezocht in een diepe behuizing en zijn hoogte. Slechts één meter hoog is een Tempo 187 mm breed en 320 mm diep. Echter, aan de onderzijde zitten flinke poten voor stabiliteit en demping, zodat een vloeroppervlak van 29 x 43 centimeter wordt gevraagd. Beter laat je de Tempo op zijn plaats staan, hij oogt misschien fragiel, met 21 kilo schoon aan de haak is het een stevige jongen. Vanaf de zijkant gezien helt een Tempo achterover voor fasereinheid. Alle panelen zijn verstevigd om resonanties te voorkomen. De kast staat op aluminium leggers met voeten. Als upgrade zijn magnetisch verende voeten beschikbaar. Ideaal voor ontkoppeling van de weergever met de ondergrond en ze voorkomen beschadigingen bij harde vloeren. Magnetisch vastgehouden doekjes voor de drivers zijn onderdeel van de levering. Beschikbare afwerkingen zijn zwart hoogglans, wit, walnoot en ebbehout.
Aan elke zijkant treffen we een 18 cm woofer aan, welke push-push werkt, dus synchroon naar buiten en naar binnen bewegend met zijn tegenhanger. Zo maakt Audio Physic het conus oppervlak tweemaal zo groot voor een diepe laagweergave, laat de woofers ook nog eens ondersteunen met een basreflex poort aan de achterzijde. De woofers bezitten een gecoate en gedempte aluminium conus. Magneet en conus zitten vast aan een dubbele basket om kleuring van geluid tegen te gaan. De toch al omnidirectionele lage tonen spreiden zich uit rondom de weergever. Interne demping doet Audio Physic met een keramische foam, voor 85 procent poreus. Deze sterke foam wordt tevens ingezet voor het verstevigen van de behuizing. Uiteindelijk is de foam sterker dan MDF.
Elk in een eigen compartiment vinden we aan de voorzijde een 39 mm tweeter en een 150 mm midrange, een midrange zonder spider. Werken zonder spider geeft de driver meer snelheid, minder massa en dus minder traagheid. Een hybride constructie van de conus van beide geeft dempende voordelen van polymeer en de stijfheid van metaal. Interactie met het frame van de drivers wordt voorkomen door de ophanging van de conus, voor een gelijkmatig en homogeen afstraalpatroon van de beide drivers die heel dicht bij elkaar een plekje vinden om een puntbron te vormen. De midrange maakt gebruik van een faseplug. De faseplug draagt bij aan koeling van de spreekspoel achter de conus. Ook deze drivers hebben een dubbele basket.
De crossovers zijn in een Tempo meegegaan met hun tijd en ontwikkelingen bij Audio Physic. Niet alleen de componenten tellen, ook hoe de componenten ten opzichte van elkaar zijn geplaatst. De Tempo is daarmee een driewegsysteem geworden, waarvan de scheidingsfrequenties niet bekend zijn gemaakt. Het rendement van een Tempo zit op 89 dB bij een impedantie van 4 Ohm. De aansluiting met WBT-materiaal is geschikt voor single-wire. De plaat waar de aansluitingen op zitten wordt intern gedempt. Audio Physic doet er werkelijk alles en alles aan om kleuring door resonanties te voorkomen.
Mijn waardering
Wat valt er nog te vertellen over een Audio Physic Tempo na het bovenstaande. Alleen dat het een weergever is die heel nauwkeurig werkt, met een minimale kleuring. Opgezet met in acht name van alle parameters waaraan een weergever dient te voldoen. Tweeter en midrange zo dicht mogelijk bij elkaar. Twee woofers aan de zijkanten voor een groter conusoppervlak en krachtiger, onvervormd laag. Een wat lage impedantie, die voor een moderne transistor versterker geen probleem mag vormen. Fraaie afwerking, gecombineerd met een visueel aantrekkelijke smalle behuizing. Alle boxen worden aangevinkt. Over de weergave zelf hoor je van mij alleen prijzende woorden. Helder, snel, zuiver, compleet en verslavend. Muziek luisteren is een genot, ongeacht de soort muziek die je speelt. Audio Physic is typisch zo’n merk luidspreker dat je neerzet en vergeet. Dat jaar na jaar blijft passen, ook als het audiosysteem achter de weergever wordt vervangen door iets anders. Mijn waardering is hoog, als ik de Tempo thuis een paar weken had kunnen beluisteren stond daar een stevige puntenscore tegenover. Nu was het een luistersessie, een plezierige sessie waar ik een heel goed gevoel aan over ga houden.
Audio Physic Tempo
7.999 euro | www.audiophysic.com
