De Westerse mens heeft kennelijk een enorme behoefte aan ordening en rangschikking. Dat maak ik op uit de lijstjes die er verschijnen in de januari nummers van veel tijdschriften.
En uit tijdschriften als Stereoplay en What Hifi die elke maand pagina’s wijden aan het rangschikken van apparatuur op basis van prestatie. Hoe hoog staat mijn speler, wat wordt de opvolger, met welke versterker en welke luidsprekers. Alsof je een maaltijd samenstelt op basis van de Guide Michelin en Lekker samen. Neem de ingrediënten, zet ze op het vuur, laat de kok zijn werk doen en eet smakelijk. Maar werkt het ook zo makkelijk en hebben we eigenlijk iets aan die lijstjes. Zijn ze wel zo zinvol al die vermeldingen?
Ik spreek mijn twijfels uit over sommige buitenlandse bladen die lijstjes publiceren. Die hangen mij teveel tegen winkels en fabrikanten aan. Iets wat ons ook met enige regelmaat wordt verweten al durf ik voor onze redactie de hand in het vuur te steken. In het bijzonder What Hifi is een blad waar de advertenties soms een kopie lijken van sterren aanduidingen. Nee, geef mij dan maar HiFi+, die lepelt ook een “editors choice” op echter met daarbij over elk product een omschrijving. Waarom is het product gekozen, wat kan het en hoe presteert het in een bepaalde context. Daar heb je wat aan. Stel Stereoplay geeft een versterker 98 punten. Wat zegt dat dan? Wat geeft dat aan over de laagweergave, het stereobeeld, zijdezacht hoog of zelfs maar over het aantal ingangen? Niets toch. De recensie heeft u nog steeds gewoon nodig. En daar schuilt een deel van de kracht van lijstje, oude nummers worden grif gekocht om na te lezen waar de puntenscore vandaan komt.
Ik heb al eens meer gesteld dat de puntenaanduidingen, of sterren, of oortjes, een handleiding kan vormen tot het samenstellen van een shortlist, een boodschappenlijstje waarmee u in de hand naar een winkel kunt stappen. Om daar te beluisteren of uw criteria matchen met die van een tijdschrift. Meer niet. Een set samenstellen op basis van punten of lijstjes is net zo onzinnig als verrukkelijke vis in de pan mengen met ossenhaas. Of witte en rode wijn mengen om zo rosé te krijgen. Een set is een compositie van bron, versterking en weergevers. Daartussen hangen amuses en spoom’s als verbindingen waardoor een maaltijd ontstaat die men zich heugt. Het gezelschap, in ons geval de muziek, maakt of breekt de avond en laat ons achter in een staat van tevredenheid.
Maar ja, we willen cijfers. Het is al ingehamerd op school. Enkele malen per jaar willen we een rapport om de vorderingen bij te houden en de prestatie te meten. En dus willen we lijstjes zien met getalletjes die we dan vergelijken met onze apparatuur thuis om daarna tot de conclusie komen dat wij het juiste apparaat hebben aangeschaft of dat we beter de versterker van het andere schap hadden kunnen kiezen. Iets wat we ook met regelmaat in aan ons gerichte brieven tegenkomen: “Geachte redactie, ik heb een XXX gekocht, wilt u die eens recenseren?”. Dan denk ik “waarom?”. U hebt hem toch gekocht omdat het uw keuze is? Hebt u dan twijfels? Liever zie ik tips als: “Geachte redactie, ik heb XXX gekocht en acht de kwaliteit t.o.v. de prijs zo hoog dat ik XXX graag aanbeveel voor een recensie zodat andere lezers hun voordeel kunnen doen”.
Eén uitzondering met cijfers en lijstjes wil ik wel maken. Collega Martin Colloms die onder meer voor HiFi News schrijft heeft een eigen rapport systeem met cijfers. In de tekst over een product geeft hij vaak een relatieve score aan die hij baseert op zijn eigen puntenschaal en waarneming. De punten worden uitsluitend gebruikt in dat betreffende verhaal met een zeer duidelijke omschrijving op basis van welke criteria punten zijn toegekend. Het geeft een indicatie van kwaliteit als je Colloms met regelmaat leest. Maar nooit een indicatie van kwaliteit zonder dat je het artikel helemaal leest.
HiFi.nl kent geen lijstjes en geeft geen lijstjes om bovenstaande redenen. Hoewel we ons wel beraden om eind 2005 of begin 2006 met een soort “editor’s choice” en misschien zelfs met “awards” uit te komen. Als beloning naar diegenen die in industrie die met kop en schouders uitsteken boven de rest.
Dus wie weet……………….toch een lijstje?
Met vriendelijke groet,
René van Es
Hoofdredacteur hifi.be
