De documentaire Être et avoir van Nicolas Philibert over een schooltje in de Auvergne is een tophit uit het filmhuiscircuit. Bedolven onder de prijzen was de film in eigen land een gigantisch succes: nooit eerder gingen zoveel mensen in de bioscoop kijken naar een documentaire film. Het succes is geheel begrijpelijk: het portret van het plattelandsschooltje van meester Georges Lopez, in één lokaal met dertien kinderen van vier tot twaalf jaar, ontroert zelfs de grootste kinderhater. Een groter contrast met de mammoetscholen die in ons onderwijssysteem gemeengoed zijn is nauwelijks denkbaar.

De beelden van het lesgeven in de klas worden afgewisseld met prachtige plaatjes van het landschap in de verschillende seizoenen in de dunbevolkte streek. Ook krijgen we van een paar van de kinderen de thuissituatie te zien. Er wordt nauwelijks commentaar geleverd, de filmmaker is eigenlijk alleen in een gesprek met Lopez waarin hij zijn vervroegde pensionering aankondigt expliciet aanwezig. De rest van het verhaal wordt verteld door de beelden, in het rustige tempo dat past bij het leven in deze streek. Niet voor niets zien we aan het begin de twee schildpadden in de klas uitvoerig rondlopen. Ogenschijnlijk simpel, zit de film erg zorgvuldig en effectief in elkaar.

Lopez, die boven het klaslokaal woont, is sowieso de rust zelve. Zelden verheft hij zijn stem, zijn geduld lijkt onbegrensd. Hij is nog echt een ouderwetse onderwijzer waar nog naar geluisterd wordt. Hij leeft volledig met de kinderen mee, ook als er bemiddeld moet worden bij ruzietjes. Uitvoerig wordt ingezoomd op kleine details, zoals de manier waarop het komische talentje Jojo (4) zijn handen wast (u kunt op het doosje zien dat ze best vies waren, al vond hij zelf van niet), en het kennismaken met de eerste letters en cijfers ("wat komt er na de zes?"). Één van de oudere kinderen zien we thuis op de boerderij worstelen met moeilijke sommen, waarbij de hele familie tracht te helpen: "hier klopt iets niet!" roept vader herhaaldelijk vertwijfeld uit in een hilarische scène.

Aan het eind van het schooljaar moet er afscheid genomen worden. Een paar kinderen gaan naar de middelbare school. Als die bezocht wordt gaat de hele klas mee, ook de kleuters. Een waar schoolreisje. Zo`n uitstapje werd ook georganiseerd voor de première van de film in Cannes, zo zien we op één van de extra`s op de DVD. Prachtig hoe de kinderen zich tussen de filmsterren bewegen, in hun zondagse pakjes, en hoe de kleine Cécile dwars door de ovatie na de vertoning heen slaapt.

Ook is er een uitvoerig interview met de regisseur toegevoegd, die ondermeer vertelt dat hij lang op zoek is geweest naar een geschikt schooltje voor zijn film. Er zijn nog ongeveer driehonderd van dit soort instellinkjes. Met Georges Lopez klikte het meteen. Hij is in Frankrijk een ware beroemdheid geworden, die in menig talkshow zijn opvattingen over onderwijs en opvoeding kwam toelichten. Tot slot is er ook nog een kort filmpje toegevoegd waarin de kinderen gedichten voordragen. Erg leuk ook. Een DVD met niet alleen een prachtige film, maar ook een mooi afgerond geheel van relevante extra`s. 

Extra informatie:
Frankrijk, 2002
Speelduur: 104 minuten
Productie: Gilles Asndoz, Maia Films, Les Films d`Ici
Regie en scenario: Nicolas Philibert
Camera: Nicolas Philibert, Katell Djian, Laurent Didier
Montage: Nicolas Philibert
Muziek: Philippe Hersant
Beeld: 16:9, anamorf
Geluid: Dolby digital 5.1 en 2.0.
Uitgave: Contact Film / Moskwood (www.moskwood.nl)
Website film: http://chipsquaw.free.fr/etreetavoir/index.html