Onlangs begon Moskwood met een omvangrijk project: de DVD release van zo niet alle, dan toch de belangrijkste films van één van de grootste filmmakers ooit: Ingmar Bergman. De eerste twee titels die verschenen zijn Het zevende zegel en Wilde aardbeien, beide uit 1957. Films die, bij het na lange tijd weer terugzien, de verzuchting oproepen: ‘zo worden ze tegenwoordig toch niet meer gemaakt.’
Wie Bergman vooral associeert met de persiflage van Scènes uit een huwelijk die Arjan Ederveen en Tosca Niterink ooit maakten voor hun programma Kreatief met Kurk, verwacht wellicht loodzware, statische films vol saai en onbegrijpelijk gepraat met veel tranen daarbij. Hoewel hun uitvergroting wel herkenbaar is, staat het vroege werk van Bergman er ver van, al toonde hij zich ook toen al niet bepaald het zonnetje in huis.
De films waarmee hij internationaal doorbrak zijn echte klassiekers: hun waarde is universeel, de boodschap is totaal niet gedateerd of belegen. Echt gemakkelijke kost is het nog altijd niet. Grote thema’s worden bepaald niet geschuwd, en Bergman eist een actieve rol van zijn kijker, betekenissen krijg je niet in de schoot geworpen.
Wie de moeite neemt wordt rijkelijk beloond: de films zijn ware belevenissen, aanleiding voor discussie en diep nadenken. Films die echt ergens over gaan, altijd relevant zijn.
Het zevende zegel (Det Sjunde Ingelet) speelt in de middeleeuwen. Ridder Antonius Block (de nog jonge Max von Sydow) keert terug van een kruistocht en treft meteen al in de openingsscène Magere Hein himself, die hem komt halen.
Beiden houden wel van een potje schaken, en de ridder verleidt De Dood tot een partij. Met inzet: overwinning betekent uitstel. In de loop van de partij, die de hele film bestrijkt, zien we hoe het land in chaos verkeert. De pest grijpt om zich heen. Religieus fanatisme brengt rondtrekkende theatermakers in grote problemen, voor je het weet word je als heks verbrand. De ridder raakt ernstig gedesillusioneerd en besluit dat God niet bestaat. Hij voert hierover hele gesprekken met De Dood.
Ook in Wilde aardbeien (Smultronstället) draait veel om het thema dood. Net als in Het zevende zegel dient een eenvoudige gebeurtenis als kader.
Dat is hier een reis die de oude wetenschapper Isak Borg (gespeeld door de eminente acteur en regisseur Victor Sjöström) maakt naar de universiteit, waar hij een eredoctoraat in ontvangst gaat nemen. We zien tussendoor zijn dromen en herinneringen, te beginnen met een visioen dat nogal een stempel op de dag zet, waarin hij zijn eigen dood aanschouwt.
Borg is een sombere, gesloten man die zichzelf veel verwijten maakt, onder meer over de mislukking van zijn huwelijk. Zijn ook al weinig gelukkige schoondochter begeleidt hem op zijn reis, waarbij ook nog drie lifters voor boeiende afleiding zorgen.
Een prachtige melancholisch en menselijk meesterwerk, gemakkelijker toegankelijk dan Het zevende zegel maar zeker niet minder diepgravend.
De DVD’s bevatten uitstekend gerestaureerde versies van beide films, waarbij beeld en geluid gelukkig hun oorspronkelijke formaat behielden. Er is nauwelijks sprake van beeldbeschadiging, en het zwart-wit is prachtig contrastrijk. Ook op het mono geluid is niets aan te merken. Noemenswaardige extra’s ontbreken. Heerlijk dat deze films voortaan gewoon altijd te zien zijn op een tijdstip waarop je er zin in hebt. Er staan veertien hoesjes afgebeeld van de titels in deze collectie die er komen en voor een deeltje al zijn, met de aankondiging dat er nog meer titels in voorbereiding zijn. Een voor geen filmliefhebber te missen project, waar we graag nog eens op terug zullen komen.
Aanvullende informatie:
Zweden, 1957
Regie en scenario: Ingmar Bergman
Speelduur: Het zevende zegel 96 minuten, Wilde aardbeien 91 minuten
Beeld: 1:1.33 (4:3), zwart-wit
Geluid: mono
Taal: Zweeds, ondertitels Nederlands en Engels
Uitgave: Moskwood
Website: www.moskwood.nl
