Zoltán Kodály – Dances of Galánta
Béla Bartók – Music for Strings, Percussion & Celeste; Divertimento
Scottish Chamber Orchestra – Sir Charles Mackerras, dirigent

Bartók’s Muziek voor Strijkorkest, Percussie en Celesta uit 1937 is al heel lang één van mijn favoriete klassieke muziekstukken. Het is altijd leuk om een nieuwe uitvoering te vergelijken met de versies die in de kast staan.

Echt kennen leerde ik het werk van een LP uit 1974 van Pierre Boulez met het BBC Symphony Orchestra, op de andere kant staat de Vuurvogelsuite van Stravinski. Een dierbare schijf. Op CD volgden later een nieuwe uitvoering van Boulez met het Chicago Symphony en recentelijk een prachtig ruige versie in een zeer aanbevelingswaardig boxje met al het orkestwerk van Bartók dat ik voor een luttel bedragje bij het Kruidvat scoorde. Adam Fischer laat met het Hongarian State Symphony Orchestra wat het lokale temperament met deze muziek doet.

Eerlijk is eerlijk, Mackerras en het Scottish Chamber Orchestra kunnen aan geen van deze uitvoeringen tippen. Er is onvoldoende van hetgeen waar deze muziek om draait: spanning, magie. Er wordt veel te netjes en ingehouden gespeeld, te veel op de details gelet. Dit is oermuziek, die moet dampen, bruisen en knallen, en dat gebeurt hier te weinig.

Natuurlijk is te horen dat het om een nieuwe opname gaat. Het ruimtelijke effect van twee tegenover elkaar opgestelde strijkersgroepen komt goed tot zijn recht, en het slagwerk klinkt fraai, net als de celesta, een soort piano maar dan met metalen plaatjes in de plaats van snaren. De ook aanwezige ‘gewone’ piano ziet Bartók nadrukkelijk als een slaginstrument. De strijkersklank vind ik echter nogal stroperig en ongedifferentieerd, veel details gaan verloren. De ruimtelijkheid van de opname draagt bij tot het afstandelijke effect, terwijl je deze muziek in mijn ogen juist in je gezicht gesmeten moet krijgen.

Voor de andere stukken op deze SACD, tevens HDCD, geldt eigenlijk het zelfde. Dances of Galánta van Kodály, waarmee de CD opent, is van een heel andere orde dan de werken van Bartók. Veel conventioneler, meer gemaakt om de luisteraar in een lekker bedje te leggen en te verwennen met mooie klanken, waar Bartók totale urgentie en innerlijke nood uitstraalt. Maar ook bij Kodály, waar het orkest lekker kan uitpakken, moeten de Schotten het afleggen tegen een recente aan deze componist geweide Kruidvat uitgave. Ivàn Fischer laat zijn fantastische Budapest Festival Orchestra met veel rubato ook deze muziek meer tot leven komen, ook al is de kwaliteit van de Hungaroton-opname uit 1990 een stuk minder dan pakweg zijn recente uitvoering van Rachmaninov’s tweede symfonie.

Het Scottish Chamber Orchestra is een uitstekend orkest, en Charles Mackerras een fantastisch dirigent, maar dit Hongaarse repertoire zal niet tot de hoogtepunten van beider discografie gaan behoren. Begrijp me goed, dit is zeker geen beroerde CD. Er zijn alleen nog veel betere uitvoeringen van de werken in de handel. Dat maakt het schijfje alleen interessant voor mensen die de werken perse op SACD willen hebben, met een ruimtelijk, luxe geluid.

Aanvullende informatie:
Speelduur 72:56
Label: Linn Records, CKD 234
Hybride SACD/HDCD