Seven Samurai / Ikiru

Een van de mooie aspecten van de populariteit van de DVD is dat het klassieke werk van de grote meesters uit de filmgeschiedenis opnieuw onder de aandacht komt. Zo kan er weer volop gekeken worden naar de imposante films van Akira Kurosawa, dank zij wat een reeks moet worden van drie fraaie boxen uitgegeven door Total film.

In iedere doos zitten vier films geschoven, die ook gewoon los verkrijgbaar zijn. De eerste box bevat drie Samurai films, waarvan de bekendste, Seven Samurai hier besproken wordt, en de in het westen lang onbekend gebleven sociaal kritische prachtfilm Ikiru. 

‘Shichinin No Samurai’ stamt uit 1954 en staat wel te boek als de eerste grootschalige actiefilm uit de geschiedenis. De film kreeg een remake in de vorm van The Magnificent Seven van John Sturges, maar was zelf weer gebaseerd op de westerns van John Ford. Samoerai zijn dan ook net cowboys. Het verhaal speelt in de 16e eeuw, een feodaal tijdperk waarin Japan geteisterd werd door oorlogen en rondtrekkende bendes. Een dorpje wordt aan het begin van de film ontzien door zo’n bende, omdat de oogst nog niet binnen is. Ze kondigen aan later in het jaar terug te komen. Op initiatief van de dorpsoudste wordt een stel samoerai gezocht om het dorp te komen verdedigen.

De film vertelt kalm maar meeslepend gedurende maar liefst drieeneenhalf uur hoe de dorpelingen ondanks een zeer geringe vergoeding (wat rijst en sake) toch na lang zoeken een gezelschap Samoerai bereid vindt de strijd tegen de bende aan te gaan. Veel gedoe veroorzaakt de mafketel Kikuchiyo, die graag meedoet als zevende samoerai, hoewel hij die naam eigenlijk niet mag dragen. In het dorp aangekomen verloopt het contact met de bekrompen plaatselijke bevolking stroef. Dat verandert als de aangekondigde belegering en de daarbij behorende actiescènes eenmaal losbarsten. 

Een totaal andere film, twee jaar ouder dan Seven Samurai, is Ikiru. Watanabe, ‘de held van het verhaal’, zoals de voice-over hem ironisch aanduidt, is als hoofd van de afdeling Burgerzaken zeer bedreven in het zetten van stempels en het Kafkaesk van het kastje naar de muur sturen van klanten. Aan het begin van de film zien we een röntgenfoto van zijn maag. Daar is het helemaal niet goed mee gesteld: de kanker geeft hem nog slechts een half jaartje. Voor Watanabe het signaal om nog eventjes te gaan leven, want dat was er helemaal bij ingeschoten. Hij gaat flink aan de boemel, de bloemetjes buiten zetten. Het baart zijn zoon flink zorgen, de erfenis dreigt er doorheen gejaagd te worden met liefjes, niemand had dat achter die droogkloot gezocht. Dan realiseert hij dat er nog iets is wat hij kan doen voor de mensheid, iets wat zijn leven toch nog zin kan geven. Samen met de vrouwen die aan het begin vergeefs aanklopten gaat hij iets aan hun leefomstandigheden doen.

Nadat Watanabe overleden is dobbert de film nog een klein uurtje op geniale wijze door. De collega’s kijken rond het graf terug op het leven van die aan het eind zo vreemd ontspoorde man. In een geniale, zeer modern aandoende manier van vertellen, springend door de tijd, wordt aan de hand van de nadagen van Watanabe de wijdverbreide ziekte van een verinnerlijkte bureaucratie getoond, tegelijk op een cynische manier grappig en diep tragisch, en immer actueel bovendien. Een prachtige ontdekking, dit haast vergeten meesterwerk, dat ook qua fotografie vol hoogstandjes zit.

De Kurosawa Collectie is geen staaltje van spectaculair restauratiewerk met allerhande bonusmateriaal vol achtergrondinformatie. Het zijn gewoon uitsluitend de films, hier en daar flink aangetast door de tijd, met de matige geluidskwaliteit die daarbij hoort. Dat ze gewoon te koop of te huur zijn, en dus altijd te bekijken, dat is de belangrijke toegevoegde waarde van deze serie. En gezien de kwaliteit en het historisch belang is dat een grote waarde.

Aanvullende informatie:
Regie: Akira Kurosawa
Seven Samurai (Shichinin no Samurai):
Japan, 1954
Speelduur: 207 minuten
Met Takashi Shimura, Tshiro Mifune, Isao Kimura, Daisure Kato
Ikiru (To Live)
Japan, 1952
Speelduur 143 minuten
Met Takashi Shimura, Shinichi Himori, Haruo Tanaka, Minoru Chiaki
Beeld: 4:3, zwart-wit
Geluid: mono
Uitgave films: Bright angel distribution www.bright-angel.nl
Uitgave DVD’s: Total film www.totalfilm.nl
De box De Kurosawa Collectie volume 1 bevat ook de DVD’s Sanjuro en Yanjimbo.