REVIEW

Last Days

Jan Luijsterburg | 26 januari 2006

Last Days is een fantasie over hoe de laatste dagen van Kurt Cobain eruit zouden kunnen hebben gezien. Niet door de feiten te bestuderen of te analyseren hoe hij tot zijn zelfmoord gekomen is, maar puur door in zijn huid te kruipen, in zijn al behoorlijk onthechte toestand, en te zien wat er verder gebeurt. Resultaat is een even originele als vervreemdende film, vol stiltes en onsamenhangende, puur toevallige gebeurtenissen. Een intrigerende ervaring, mits je alle conventies en verwachtingen over speelfilms even terzijde kunt schuiven.

Last DaysDe film begint en eindigt met een duidelijke, symbolisch geladen gebeurtenis. Aan het begin zwemt hoofdpersoon Blake (gespeeld door een opvallend op Cobain lijkende Michael Pitt) een rivier over om vervolgens uitgebreid in dit symbool voor het leven te pissen: deze man heeft dus niet veel meer op met het leven. Aan het eind verlaat de geest zijn dode lichaam door als schim tegen de muur op te klimmen, een cliché uit een heel ander type film.

Zo bijna banaal helder is de rest van de film bepaald niet. We zien Blake langdurig onverstaanbaar in zichzelf mompelend door het bos rond zijn vervallen huis strompelen.

Vaak lijkt hij in halfslaap te verkeren, hij valt ook geregeld om, maar soms komt hij tot enige, zij het onsamenhangende, activiteit, uiteindelijk zelfs tot het maken van een beetje muziek. Er verblijven nog wat andere muzikanten in het huis, maar die gaan volledig hun eigen gang. Als iemand al tegen Blake spreekt, reageert hij nauwelijks.

Dat resulteert soms, hoe tragisch ook, in komische momenten, zoals wanneer hij een advertentieverkoper binnenlaat die een standaard praatje ophangt dat niet erg aansluit op de problemen van de voorman van Nirvana. Een van de weinige verstaanbare en coherente zinnen die hij in de film spreekt luidt veelzeggend: ik verloor iets op de weg naar waar ik nu ben.

Het onthechtingsproces van Blake wordt fraai vormgegeven in camerawerk en montage. Zo blijft het beeld soms langdurig gericht op een stukje bos, alsof we even wegdroomden. Van Blake zien we vooral het achterhoofd, zijn gezicht gaat meestal achter de haren schuil. Er komen passages terug, waardoor de chronologie onduidelijk wordt en we in cirkels rond lijken te draaien. Alles traag en meestal gehuld in wonderlijke geluiden van dingen die we niet zien, zoals kerkklokken. Tot er weer eens iemand een willekeurig onzinverhaal ophangt of een plaat opzet, bij voorkeur Venus in Furs van Velvet Underground. Kim Gordon van Sonic Youth komt ook nog even op bezoek, wellicht als iemand van de platenmaatschappij. Ze vraagt of Blake nog met zijn dochter spreekt, en wat zij zou vinden van zo’n rock ‘n’ roll cliché als vader. Een reactie blijft als vaak uit.

Last Days

Last Days lijkt sterk op de vorige film van Gus Van Sant, Elephant. Ook hierin werd een recent historisch voorval behandeld, in dit geval de massale moordpartij op een middelbare school in Columbine, wederom zonder iets uit te leggen of te verklaren. Alleen is de dood hier meer een verlossing dan een donderslag bij heldere hemel. Het zijn extreme, experimentele films die sterk afwijken van Van Sant’s veel conventionelere eerdere films, als Finding Forrester, To Die For, Drugstore Cowboy, Even Cowgirls Get the Blues en My Own Private Idaho.

Last Days is meer een sfeer dan een verhaal. Er werd, zo blijkt uit de toegevoegde making of, niet met een script gewerkt. Dialogen werden geïmproviseerd, waarbij de acteurs anekdotes uit hun eigen leven gebruikten, en toevallige voorbijgangers als de man van de Gouden Gids overgehaald werden in de film op te treden als zichzelf. Het is razend knap de chaos van het onderwerp weer te geven door een zelfde mate van niet-sturen toe te staan op de set en in het script. Uit al die mogelijke beelden juist dat ene shot minuten lang te laten staan, is moedig. Fans die gewoon iets over hun held Kurt Cobain willen zien en horen haken vermoedelijk snel af door het trage tempo en het gebrek aan gebeurtenissen, dialoog en muziek. Me dunkt dat Cobain het net als ik een mooie film gevonden had.


Aanvullende gegevens:

VS, 2004
Speelduur: 93 minuten
Regie en scenario: Gus van Sant
Beeld: 4:3 (origineel formaat)
Geluid: Dolby digital 3.1
Uitgave: A-film 
Website film: http://www.lastdaysmovie.com/


EDITORS' CHOICE