De film Primer doet me denken aan fanatieke hifihobbyisten. Die kunnen een eindeloze stroom technisch jargon uitkramen, waarbij je steevast tot de eindconclusie komt dat het er helemaal niks toe doet dat je het niet kunt volgen. Genieten van mooie muziek, dat is wat uiteindelijk geldt. In Primer zijn een stel techneuten bezig met een even spectaculaire als onbegrijpelijke uitvinding, maar eigenlijk gaat de film over wat passie met een vriendschap doet.

Vier jonge mannen in pantalons, witte overhemden en stropdassen, werken in een tot een soort laboratorium omgebouwde garagebox aan een geheimzinnige machine. Twee van de mannen ontwikkelen het ding verder, waarbij de mogelijkheden onvermoed groot blijken. De doos vol supergeleiders werkt tot hun verrassing als een soort tijdmachine. Daarbij denk je al snel aan een science fiction, maar Primer is juist hyperrealistisch.

Daar wordt in sterke mate aan bijgedragen door het minuscule budget waarmee de film gemaakt is. Debutant Shane Carruth filmde met 16mm film, maar ging dermate zuinig met zijn materiaal om dat vrijwel iedere opgenomen shot in de film terecht kwam. Dat maakte de thuis op de PC uitgevoerde montage tot een zenuwslopende klus, zo vertelt de filmmaker die noodgedwongen tevens als hoofdrolspeler optrad op het commentaarkanaal van deze DVD. Foutjes in continuïteit waren hierbij niet te voorkomen – hij wijst er op dat je hem regelmatig aan het eind van een take ‘cut’ ziet zeggen (het geluid is wel weggepoetst).

Alles werd in en om het eigen huis gefilmd. Superscherp is het beeld vaak niet, maar storen doet dit geen moment. De groenige of blauwe waas over de beelden draagt eerder bij tot de onwerkelijke sfeer, die boeiend contrasteert met het bloedserieus vertelde onzinverhaal.

Het effect is ontregelend, net als in de films van David Lynch, of in het vroege werk van David Cronenberg. De personages blijven vreemden, je krijgt geen enkele band met ze. Dit beperkt de emotionele betrokkenheid bij het kijken, maar het onbevangen enthousiasme straalt zo overtuigend van de film af dat het succes ervan niet meer dan logisch is.

Op het Amerikaanse Sundance festival was Primer een grote verrassing, en ontstond een ware hype. Carruth vindt de hele onderneming achteraf overmoedig gekkenwerk. Dat is meteen wat deze supercerebrale film toch leuk maakt.


Aanvullende informatie:

Verenigde Staten, 2004
Speelduur: 78 minuten
Regie, productie, scenario, montage, art direction: Shane Carruth
Camera: Anand Upadhyaya, Shane Carruth
Met: Shane Carruth, David Sullivan, Casey Gooden, Anand Upadhayaya, Carrie Crawford
Extra: commentaarkanaal Shane Carruth
Uitgave: De Filmfreak 
Beeld: anamorf 16:9
Geluid: Dolby Digital 2.0
http://www.primer-film.nl