Het debuut van de Nieuw-Zeelandse filmmaakster Jane Campion was meteen een voltreffer. Een schoolvoorbeeld ook van de mogelijkheden van de cinematografie: een film met meerdere lagen, die registers als plotlijn, ontwikkeling van de karakters en visualisatie van onderliggende ideeen gelijktijdig bespeelt. Zo ontstaat een verhaal dat in al haar eenvoud boven zichzelf uitstijgt en universele proporties krijgt. Veel om over na te denken, maar ook gewoon emotioneel een klap van jewelste.

Centrale figuur in het verhaal is Kay. Een slanke, behoorlijk vreemde jonge vrouw, die zich in alle opzichten een buitenstaander voelt in het leven en zich daar ook naar gedraagt. Een waarzegster vertelt haar dat een man met een vraagteken de ware zal zijn, en als een jongeman met een moedervlek en een haarlok die samen precies de vorm van een vraagteken op zijn gezicht vormen zich aandient, laat ze hem niet ontsnappen. Dat deze Louis zich net met een ander verloofd heeft maakt daarbij niets uit.

De hartstochtelijke liefde krijgt het moeilijk als Louis een boompje in hun armoedige tuintje plaatst. Kay vindt het boompje er ziekelijk uitzien, en vreest dat de wortels de muren van het huis zullen aantasten.
Stiekem haalt ze het ding weg, een prachtig beeld voor de neurotische angsten die haar drijven: het leven moet weg omdat ze bang is voor de  onvoorspelbaarheid ervan. Ze gaat apart slapen met de smoes dat ze verkouden is.

Hoe Kay zo verknipt is geraakt wordt duidelijk als haar tot dan toe verzwegen zus Sweetie zich aandient. Sweetie is een psychiatrisch geval. Een losgeslagen wildebras die zich impulsief en uiterst kinderlijk gedraagt, maar wel heel haar omgeving naar de hand zet. Ze verkeert in het gezelschap van een geflipte figuur die als haar producer zegt te fungeren, want Sweetie gaat het maken als zangeres. Een grotesk idee, met vileine humor neergezet.

Met de komst van Sweetie raakt ook de relatie tussen de ouders in een crisis. Vader blijft het gedrag van Sweetie vergoelijken, en burgerlijke schaamte voorkomt dat ze hulp inroepen. Heel even wordt er ook nog iets incestueus gesuggereerd. Een broeierige puinhoop, die garant staat voor een hoop gedoe. Sweetie vindt ook nog het dode boompje onder het bed – voor Louis het symbool voor zijn relatie met Kay. Tegen bomen en een zus als Sweetie kan Kay niet op. Niet toevallig dat ook in het dramatische eind een boom een hoofdrol speelt.

Terecht vergelijkt Joyce Roodnat de film, in haar net als bij alle andere NRC Handelsblad Filmselectie uitgaven bijgevoegde even diepgravende als interessante essay, met een Griekse tragedie. Hier wordt niet zomaar een verhaaltje verteld. Sweetie heeft de urgentie die debuutwerken vaak kenmerkt, maar toont tevens een volwassen filmmaakster. Met An angel at my table en vooral The piano bereikte zij een groter publiek, maar Sweetie heeft een onovertroffen puurheid.

De prachtige beeldcompositie die de manier waarop Kay in het leven staat perfect weergeeft door bijzondere kadrering en kleurkeuze, komt prima over op de gave transfer van deze toch al wat oudere film. Ook de manier waarop muziek ingezet is verdient aandacht. Een meesterwerk kortom. Niemand met enig interesse voor de mensheid die film ziet als meer dan onderuitgezakt met een zak popcorn te consumeren entertainment mag zich deze film laten ontgaan.


Aanvullende informatie:
Australie, 1989
Speelduur: 95 minuten
Reeks: Down Under #2
Regie: Jane Campion
Met: Geneviève Lemon, Karen Colston, Tom Lycos, Jon Darling, Dorothy Barry
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: Dolby digital 5.1
Uitgave: Homescreen