Bij de première van Tussenstand mocht je gratis je ex meebrengen. Kon je meteen mooi inspiratie opdoen voor je eigen ruzies, of vaststellen dat je niet de enige bent die verstrikt zit in eigen onvermogen. De communicatieproblemen van Martin en Roos, tot elkaar veroordeeld door zoon Isaac, waren goed voor drie Gouden Kalveren. Een briljante film door psychologische diepgang en een oorspronkelijke vorm.

Tussenstand is een strak gecomponeerde film. Begin en eind bestaan uit een stukje onstuimige jazzmuziek met het beeld op zwart. Over scheiden gesproken. Daartussen een reeks gesprekken in restaurants van Martin en Roos (Marcel Musters en Elsie de Brauw), met elkaar en met goede bekenden.

Een ongenadig beeld van een generatie. Ieder gesprek begint met een shot op afstand, overgaand naar een beeld vanuit de losjes bewegende camera over de schouder van één van de gesprekspartners, de ander in ongenadig, beeldvullend close-up.

Niet zelden wordt een groot deel van het kader gevuld met een achterhoofd, waarbij de actie in een hoekje van het brede cinemascope beeld plaats vindt. Vaak zie je degene die luistert in het gezicht, waarmee je meebeleeft hoe de woorden aankomen. Een bijzondere vorm, die de benauwde onontkoombaarheid van de situatie fysiek voelbaar maakt.

De dialogen zijn, geïnspireerd op de films van John Cassavetes, messcherp en grotendeels geïmproviseerd. Daardoor komen ze levensecht en herkenbaar over. Vooral Martin is een meester in het kwetsen van Roos, die zich desalniettemin kranig weert. Ze zoekt steun bij haar bezorgdheid over hun puberzoon Isaac, maar egocentrisme maakt het onmogelijk dat ze die vindt. De mechanismen tussen de sociale regels in worden genadeloos blootgelegd.

Tussen de gesprekken zien we Isaac, in strak gecomponeerde, verstilde beelden, in een stijl die geïnspireerd is op die van de Taiwanese filmmaker Tsai Ming-Liang. Als Isaac niet thuis op zijn kamer zit, breekt hij wel ergens binnen in een leeg huis, net als de hoofdpersoon in Bin-jip van Kim Ki-duk. Zonder iets te stelen; hij zit er alleen, of neemt een douche.

Martin bagatelliseert de bezorgdheid van Roos, maar steekt verder geen vinger uit. Veel drukker heeft hij het met zichzelf, het boek dat hij wil gaan schrijven, het eten dat niet op tijd geserveerd wordt. Geergerd steekt hij - dat kon nog - een sigaret op. Van Roos mag hij er in stikken. Via gesprekken met moeder, vrienden en collega‘s krijgen we een wat breder beeld van Roos en Martin. Isaac blijft een onbereikbaar mysterie.

Naast een proefversie van een van de scènes uit de film is als bonus de korte, prachtig gemaakte animatiefilm Shells van Jeff Nassenstein op de DVD te vinden. Een heel andere film, die thematisch mooi aansluit en als het ware commentaar levert op de hoofdfilm.


Aanvullende informatie:
Nederland, 2007
Speelduur: 80 minuten
Regie: Mijke de Jong
Scenario: Jolein Laarman, Mijke de Jong
Camera: Ton Peters
Componist: Paul M. van Brugge
Met: Elsie de Brauw, Marcel Musters, Stijn Koomen
Extra: Hoe de film zijn vorm kreeg (5 minuten); Shells (animatiefilm, 10 minuten)
Beeld: 1:2,35, anamorf
Geluid: DD 5.1
Uitgave: Homescreen 
Website: www.cinemien.nl/tussenstand