Introductie
Matrix surround decodering, het proces om meerdere kanalen uit een 2-kanaals bron te extraheren, is niets nieuws. Toen Dolby Surround Pro Logic decodering werd geïntroduceerd in 1987, volgde dit op een aantal al eerder verschenen – en grotendeels weer vergeten - surround technologieën die de twee decennia daarvoor al waren ontwikkeld. De populariteit van Pro Logic nam in de negentiger jaren enorm toe en legde een basis voor de digitale “5.1” geluidsformaten.
De komst van digitale surround formaten betekende dat er 5.1 discrete kanalen konden worden gebruikt, zonder de beperkingen van groeven, tape of radiogolven. Toen 5.1-kanaals Dolby Digital werd geïntroduceerd, betekende dit een totaal nieuw niveau van geluidsveldvergroting en definitie, ver voorbij de mogelijheden van matrix codering/decodering. Doordat dezelfde “3/2” luidspreker opstelling gebruikt kon worden als voor Dolby Pro Logic, sloeg het formaat snel aan. Waar LaserDisc al de mogelijkheid had tot Dolby Digital 5.1 geluid, werd echter met de introductie van DVD deze geluidsstandaard verder gepopulariseerd en ontwikkeld. Film producenten waren de eersten die discrete 5.1-formaten omarmden. Vele films oorspronkelijk in Dolby Surround uitgebracht, zijn zelfs opnieuw op de markt gebracht met 5.1 audio, voor een nieuwe ervaring in ruimtelijkheid, plaatsing en definitie. Echter, ook veel muziek DVDs zijn reeds uitgekomen met 5.1 geluid, wat een nieuwe dimensie geeft aan live-concerten.
Veel mensen die de voordelen van surround sound hebben ontdekt, willen hun bestaande systeem ook gaan gebruiken voor niet-surround bronnen, zoals muziek. Juist voor dit doel is Dolby Pro Logic II ontwikkeld.
Ontwerp
DPLII is ontworpen door Jim Fosgate, een van de allerbelangrijkste personen in de surround-wereld sinds het quadrofonische tijdperk eind jaren 60. Fosgate heeft er volgens eigen zeggen 25 jaar over gedaan om uit te vinden hoe verborgen informatie in 2-kanaals geluid naar boven te halen en heeft al successen geboekt met andere matrix surround decoders, zoals het Axis-6 systeem van Citation.
Dat het niet makkelijk is om een surround-decoder te ontwerpen is dus duidelijk. Waar moest de nieuwe decoder eigenlijk allemaal aan voldoen? Er waren 5 belangrijke eisen. Hij moest:
- Met een brede reeks aan muziek en films goed presteren
- Een geluidsstandaard neerzetten om aan “5.1”-achtige verwachtingen te kunnen voldoen
- Geschikt zijn voor home cinema, PC, draagbare apparatuur en hoofdtelefoon gebruik (let op het binnenkort te verschijnen Dolby Headphone, dat zeer succesvol surround laat horen met een hoofdtelefoon, door gebruik van kamersimulaties)
- Liefst zo goedkoop mogelijk zijn (goedkope IC’s in grote hoeveelheden)
- Simpel te bedienen zijn
Dolby Pro Logic II voldoet aan al deze eisen. Door het grote verschil tussen films/TV en muziek, heeft Pro Logic II twee standen: “muziek” en “film”. De “film” stand is niet instelbaar en is compleet compatible met Pro Logic (maar dan wel met stereo surrounds en snellere en effectievere sturing). Omdat muziek niet wordt gemonitord op surround geluidssystemen (en het resultaat na matrix surround decodering dus onvoorspelbaar is), zijn er mogelijkheden de parameters van deze stand aan te passen aan de opname.
De volgende instellingen zijn te maken:
- Dimensie aanpassing: het geluidsveld kan naar voren of naar achteren worden “geschoven”. Dit om een goede balans te krijgen van de surrounds met de fronts voor iedere opname
- Center breedte aanpassing: het niveau van de center speaker kan worden aangepast zodanig, dat het centrumgeluid alleen uit de center komt, alleen uit de links en rechts speakers of een combinatie van alledrie. Zo kan een mooie menging van center en front speakers worden verkregen.
- Panorama mode: de surrounds worden gebruikt om het frontale geluidsveld te verbreden voor een omhullend effect.
In de “muziek” stand is een hoog-af filter actief voor een natuurlijker en geloofwaardiger geluidsveld, omdat in de praktijk sfeergeluiden weinig hoog bevatten door reflecties en absorptie van wanden.
