Noot van de redactie:
Het onderstaande artikel is geschreven door de firma SoundScapeS en maakt deel uit van een serie artikelen over akoestiek. Hoewel deze serie door SoundScapeS geschreven wordt is de geboden informatie universeel toepasbaar en derhalve interessant voor iedereen die serieus bezig is met HiFi in de breedste zin van het woord. Vandaar dat de redactie heeft besloten het bericht in deze rubriek te plaatsen. Het plaatsen van dit bericht wil op geen enkele wijze impliceren dat wij, als HiFi.nl, SoundScapeS aanbevelen of van betere kwaliteit achten dan andere aanbieders van akoestische aanpassingen.

Deel 1 (van 3)
Klik hier voor deel 2
Klik hier voor deel 3


Het begrip “nagalmtijd” is in de akoestiek een fundamenteel gegeven, op basis waarvan diverse voor verbetering van de geluidsweergave belangrijke conclusies kunnen worden getrokken. Denkend in analogie zou je kunnen stellen dat de nagalmtijd van een ruimte analoog is aan de mate van beheersing die een eindversterker heeft over de luidsprekers [uitgedrukt in de dempingsfactor]. Een andere analogie stelt dat nagalmtijd is als het uitslingergedrag van een luidsprekerunit. De elektromagnetische verschijnselen uit de twee voorbeelden hebben een gemeenschappelijk kenmerk, namelijk dat energie niet direct in het niets verdwijnt maar nog een zekere tijd naijlt. De apparaten in kwestie kunnen blijkbaar niet zonder tijdvertraging reageren op elektrische energie.

Bij nagalmtijd speelt het analoge verschijnsel dat akoestische energie niet direct in het grote niets kan oplossen en altijd een zekere tijd nodig heeft om uit te sterven tot een niveau dat onder de stoordrempel ligt. Het is natuurlijk ook logisch als je erbij stilstaat: een ruimte kan niet onmiddellijk afrekenen met alle geluidsenergie die erin opgewekt wordt, net zoals een luidspreker die zojuist 50x per seconde 13mm peak-to-peak uitsloeg ook niet meteen kan stilstaan als het signaal stopt, maar nog even naijlt onder invloed van verschillende factoren binnen de elektromechanische eenheid die luidspreker heet. In een ruimte treden analoge akoestische factoren op de voorgrond en die zijn uiteindelijk bepalend voor de nagalmtijd. En die drukt op zijn beurt weer een zodanig groot stempel op de weergavekwaliteit, dat een nadere bestudering gerechtvaardigd lijkt.


Definitie:

Nagalmtijd is de tijdsduur die een gegeven ruimte nodig heeft om de door een geluidsbron afgestane akoestische energie (geluid dus) zodanig te verzwakken dat deze feitelijk onhoorbaar is geworden in die ruimte.

Om het in de meest eenvoudige, maar correcte bewoordingen verder te illustreren:

de nagalmtijd komt tijdens het luisteren storend tot uiting, indien geluid uit voorgaande muziekmaten nog altijd een belangrijke rol speelt in de huidige maten die worden gespeeld.

Een te lange nagalmtijd maakt dat geluid dat al 2, 3 of zelfs 4 maten geleden uitgestorven had moeten zijn nog altijd storend in de ruimte rondwaart. Zo simpel is het in de basis.

Het is de bedoeling om in dit eerste van drie artikelen over de nagalmtijd zoveel mogelijk theorieloos begrijpbaar te maken op welke manier de factor nagalmtijd onder huiselijke omstandigheden een rol speelt en hoe deze naar de hand gezet kan worden. Het artikel is gericht op de audiofiele muziekluisteraar die hierover achtergrondkennis wil opdoen, hoewel ook zal blijken dat de nagalmtijd in woonsituaties waarin geluidskwaliteit geen rol van betekenis speelt nog altijd wel een groot stempel kan drukken op de leefbaarheid in die ruimte.
Aan de hand van herkenbare voorbeelden en de nodige illustraties zal het mogelijk zijn om aan de hand van dit artikel uw eigen nagalmsituatie thuis met veel meer begrip tegemoet te treden en ook met meer kennis over mogelijke en onmogelijke oplossingen voor dit alledaagse fenomeen. De nagalmtijd behoort uiteindelijk een bondgenoot te zijn en geen vijand.


Nagalmtijd en Frequentie:
Frequentie-afhankelijke Nagalmtijd.

De definitie hierboven spreekt over geluid in de vorm van akoestische energie en brengt dit in verband met de tijd die nodig is om deze energie uit te laten doven tot het punt waarop het niet langer een storende invloed uitoefent op de weergave van de muziek. Nagalm is een ruimteprobleem – geen hardwareprobleem. Zelfs de beste hardware is machteloos tegenover een lange nagalmtijd, zoals een sportwagen machteloos is bij afwezigheid van een verhard wegennet.


fig.1--- geluid is een complexe structuur van grond- en boventonen

“Geluid” is in de praktijk een samengesteld geheel en bestaat voor onze waarneming uit een verzameling frequenties die het gehele hoorbare spectrum kan omvatten, van heel lage frequenties onder 100Hz of lager tot heel hoge van 4kHz en hoger. Het komt nooit voor dat alle frequenties in een bepaalde ruimte in precies hetzelfde tijdsbestek uitdoven tot onder de stoordrempel. De praktijk is op dit punt grillig en divers en het is denkbaar dat in een gegeven ruimte frequenties van 3kHz en hoger zeer snel uitsterven, terwijl frequenties tussen 1kHz en 3kHz daar een veel langere tijd voor nodig hebben. Dit zal het geval zijn in ruimtes waarin veel hoogabsorptie is ingebracht middels tapijt, ruime stoffering en stoffen meubels die stuk voor stuk krachtiger absorberen naarmate de frequentie toeneemt. Het kan ook voorkomen dat frequenties uit het lage middengebied en het laag (alles onder 300Hz) relatief lang in een ruimte blijven hangen, terwijl het midden en hoog een juiste nagalmtijd heeft. Kortom: allerlei combinaties zijn mogelijk en zullen in de praktijk ook voorkomen zoals het artikel zal tonen.