Buizenversterkers zijn hot, letterlijk en figuurlijk. Er komen nog steeds nieuwe merken op de markt die gebruik maken van gloeiende glaskolven voor de versterking van het muzieksignaal. Iedereen die het vooroordeel "buizen klinken wollig en sloom" nog steeds hanteert heeft de afgelopen twee decennia niet goed naar nieuwe buizenversterkers geluisterd, want van een "typisch buizengeluid" is niet echt sprake meer.
Het is wel zo dat buizenversterkers anders kunnen klinken dan hun broertjes en zusjes die met transistoren zijn uitgerust. Dat komt meestal door de eenvoud van de buizenschakeling, met realtief weinig klank-beïnvloedende componenten in de signaalweg, en door de andere vervormingskarakteristiek van buizen.
Buizenversterkers worden vandaag de dag vaak in China gebouwd, ook al zijn ze in Europa of Amerika ontworpen. Dat heeft vooral met kosten te maken, en is tegenwoordig beslist geen reden meer om huiverig te zijn voor de bouw- en geluidskwaliteit. Het enige dat vaak nog wel voor verbetering in aanmerking komt zijn de gebruikte buizen. En daarmee zijn we aangeland bij de tip van deze week, en de favoriete hobby van een kleine maar fanatieke groep buizengebruikers; Tube Rolling.
Af fabriek worden de versterkers standaard geleverd met buizen uit hedendaagse productie. Die worden namelijk nog op grote schaal vervaardigd, vooral in China en de voormalige Sovjetunie. En hoewel deze buizen mechanisch best in orde zijn, behoren ze klankmatig niet echt tot het hoogst haalbare. De reden dat fabrikanten toch voor deze buizen kiezen is dat de leverbaarheid vrijwel onbeperkt is, en voor langere tijd gegarandeerd. Je kunt wel kostbare NOS (=New Old Stock =buizen uit oude productie die nooit gebruikt zijn) buizen gebruiken, maar die worden steeds zeldzamer. Voor de particuliere bezitter zijn deze NOS buizen echter een goed alternatief voor de fabrieksbuizen.
Op diverse (veilig)sites op Internet zijn talloze buizen te koop. Door de stijgende vraag en afnemende voorraad stijgen de prijzen weliswaar al jaren, maar als men een beetje zoekt hoeft het echt geen honderden euro`s te kosten. Het verdient aanbeveling om eerst eens goed naar (online) artikelen te zoeken over dit onderwerp. Er zijn nogal wat sites en forums die zich met dit onderwerp bezig houden, waar goede (en soms geldbesparende) tips te vinden zijn.
Ook het sluiten van vriendschap met iemand die in het bezit is van een buizentester kan veel teleurstellingen voorkomen. Tweedehands buizen kunnen namelijk tot op de draad versleten zijn zonder dat dat aan de buitenkant te zien is. Enige voorzichtigheid bij particuliere aankopen is dus wel geboden, veel "winkels" op internet zijn doorgaans betrouwbaar. Zelf een buizentester aanschaffen loont pas de moeite als u hier echt serieus mee aan de gang wilt. Goed werkende exemplaren zijn namelijk niet echt goedkoop.Reken op prijzen vanaf ongeveer 200 euro, maar dan moet je vaak lang zoeken en weten wat je doet.
Wat is Tube Rolling nu precies? Niets meer en niets minder dan het uitwisselen van de buizen in uw versterker (of CD speler en phonotrap, dat zie je ook steeds vaker) voor dezelfde of gelijkwaardige types uit de jaren 50, 60 en 70. Ook hier is enige oplettendheid geboden, want niet alle als gelijkwaardig aangeprezen types kunnen 1 op 1 worden ingeprikt. Bij twijfel kan men beter overslaan, is hier het devies.
Wat bereik je daar dan mee? Omdat de oude buizen vaak toch beter gebouwd zijn, met betere grondstoffen en productiemethodes, kan de kwaliteit van uw muziekweergave met sprongen vooruit gaan. Veel gehoorde verbeteringen zijn: betere middentonenweergave (vooral zangstemmen profiteren hier enorm van), betere weergave van details, meer ruimtelijkheid, strakker laag, en verhoogde dynamiek. De verschillen kunnen variëren van subtiel tot kaakverzakkend spectaculair.
Dat geldt zowel voor stuurbuizen (bijvoorbeeld de bekende ECC types die in voorversterkers en phonotrappen worden gebruikt) als voor de eindbuizen (bijvoorbeeld de KT88 of 300B). Sommige moderne schakelingen zijn overigens voorzien van een automatische ruststroomafstelling (ook wel auto-bias genoemd, maar dat mag u opzoeken op Internet), en daardoor heeft Tube-Rolling niet altijd evenveel zin. Dat verschilt per merk, en zelfs per type apparaat, en ook hier kunnen internetforums veel informatie verschaffen. Ook de fabrikant of importeur zou dit moeten weten, al zijn ze niet altijd even bereidwillig om op dit soort vragen in te gaan.
Happy Rolling!
