Mp3 ofwel ‘MPEG-1 Layer 3’ is een veelbesproken onderwerp. De kwaliteit, of eerder het verlies van kwaliteit bij deze techniek voor het comprimeren van data, laat de gemoederen niet met rust. Na een reeks artikelen over het hoorbare verschil in audiokwaliteit en het bekende gegeven dat er veel van de details, rijkdom en dynamiek van de muziekweergave verloren gaat bij het pneumatisch pletten van een nummer of album totdat het lekker draagbaar op een mp3’tje past, is de wetenschap er nu gelukkig ook uit: mp3 is slecht voor je gezondheid.
Yes, je leest het goed. Audiofielen, vinylfans en hi-res streamers hebben eindelijk gelijk gekregen. Mp3 is niet alleen een blijk van slechte smaak of een totaal gebrek aan respect voor de muziek, maar heeft ook nog eens een negatieve invloed op je emotionele betrokkenheid – zo blijkt uit een onderzoek van de knappe koppen van de Audio Engineering Society (AES). In een wetenschappelijk experiment dat de academisch verantwoorde titel The Effects of MP3 Compression on Perceived Emotional Characteristics in Musical Instruments draagt, is naar voren gekomen dat de emotionele betrokkenheid aantoonbaar negatief beïnvloed wordt door muziekweergave in mp3 of vergelijkbare kwaliteit.
Muzikale karakter
Muziekinstrumenten hebben hele onderscheidende timbrale en emotionele karakteristieken, zo leggen de vier auteurs van het onderzoek hun aanpak uit. Wanneer er met audiodata gesleuteld wordt – bijvoorbeeld om de opname passend in een mp3-jasje te krijgen – worden deze karakteristieken aangetast. Neem bijvoorbeeld een trompet; deze kan hoog of laag klinken, luid of zacht, wat gedompt of heel erg open, en natuurlijk in alle verschillende noten weergegeven worden. Allen geluiden direct herkenbaar als zijnde afkomstig van een trompet.
Tegelijkertijd heeft ieder individueel onderdeel van dat geluid een eigen, hele specifieke klankkleur (of timbre). Wanneer dat ook maar enigszins verandert, veranderen ook de emotionele karakteristieken van het geluid en daarmee de betrokkenheid en ervaring van de luisteraar. Wanneer een trompet hoger, sneller, luider en feller klinkt, wordt dat doorgaans gepaard met bijvoorbeeld heroïek en blijdschap, of juist agressie – afhankelijk van de muzikale context. Het vervoert. Een prettige invloed op de luisterervaring, die andermaal de rijkdom van muziek weergeeft. En die in dit onderzoek meetbaar gemaakt is om duidelijk te maken wat de rol van compressie daarin is.
Onderzoek
In totaal 8 instrumenten, waaronder de trompet, saxofoon en viool, en hun specifieke instrumentale eigenschappen zijn voor het onderzoek losgelaten op 20 proefpersonen in een afgesloten, stille ruimte. Om de verandering van de karakteristieke eigenschappen door het proces van comprimeren aan te kunnen tonen, hebben de onderzoekers audiobestanden in verschillende bitrates (32, 56 en 112 kbs) gecomprimeerd. Een Sound Blaster X-Fi Xtreme Audio geluidskaart fungeerde als DAC, en voor de weergave werd gekozen voor de Sony MDR-7506 headset, geselecteerd als toegankelijk professioneel model dat bovendien langdurig comfortabel is te dragen. De invloeden van de verschillende bitrates werden gemeten op diverse emotionele categorieën, waaronder de positieve gevoelens Happy, Heroic en Romantic, en negatieve gevoelens als Shy, Scary en Sad.
Conclusie
De verwachtingen van de auteurs bij de start van het onderzoek werden ingelost, zo luidt de korte versie. Compressie van audiodata gaat aan de haal met de muzikale ervaring door je emotionele betrokkenheid te beïnvloeden. Mp3 en vergelijkbare bestanden van lage kwaliteit laten een duidelijk effect zien van de timbrale en emotionele karakteristieken van instrumenten: neutrale en negatieve emoties werden versterkt, positieve juist afgezwakt. Specifiek worden emotionele ervaringen als Mysterious, Shy, Scary en Sad aanzienlijk versterkt, terwijl gevoelens als Happy, Heroic, Romantic, Comic en Calm afgezwakt worden. De emotie Angry werd opvallend genoeg nergens beïnvloed. De onderzoekers wijten die bevinding aan het feit dat gevoelens als Mysterious en Scary eerder versterkt worden. Er waren tot slot verschillen tussen de diverse instrumenten. Trompetgeluid is bijvoorbeeld gevoeliger voor compressie dan een hoorn. De bevindingen over de gehele linie zijn echter duidelijk: audiokwaliteit is van invloed op de stemming en het muzikale genot.
Weg met mp3
Lang verhaal kort: wie nog één extra reden zocht om te investeren in betere kwaliteit audiostreaming, is bij dezen wellicht over de brug. Of stof anders je cd- of platenkast nog eens af, dat mag natuurlijk ook. Hoe dan ook, mp3 in déze bitrates kan nu écht niet meer. Het verdient daarbij wel de aandacht dat de verschillen richting 112 kbs kleiner worden en er over het algemeen veelal 320 kbs-bestanden gebruikt worden, waarbij deze bevindingen niet van toepassing zijn. Het aangehaalde stuk van AES zelf beveelt dan ook vervolgonderzoek in hogere bitrates aan.
Het volledige onderzoek is terug te vinden in de AES E-Library.
