De woning van de familie Pietersen, onder de rook van Schiphol, staat bol van de techniek. Dankzij een vergaand en hoogwaardig KNX domotica-systeem werd hun nieuwe onderkomen misschien wel de slimste woning van Nederland. Er is niets dat de bewoners niet via een klik- of swipebeweging naar hun hand kunnen zetten. Het huis loopt op rolletjes, ook als de eigenaar voor zijn werk in het buitenland is. 

De familie Pietersen kocht twee jaar geleden de leegstaande tweede helft van de twee-onder-één-kap waar ze woonden. De dubbele woning was niet efficiënt te verbouwen en er verrees een nieuwe, luxe villa. De woning zelf is al groot, maar in de XL ‘achtertuin’ geniet het gezin nog eens van een tennisbaan, een vee- en paardenstal, een paardenbak, een vijver en een tuinhuis.

Binnen zijn enkele monteurs nog bezig de deuren af te stellen, de tv-liften in werking te stellen en de audio-video installatie te finetunen. Het nieuwe huis is nu nog belegerd door allerlei vakmensen, maar het voelt voor de bewoners toch al helemaal ‘thuis’. De ruime woonkamer met uitzicht op de Ringvaart, de bar waar ze op een groot beamerscherm voetbalwedstrijden kunnen kijken met vrienden, de fitnessruimte met sauna; alles is precies zoals de bewoners het voor ogen hadden. Om de installaties van al die gebouwen, ruimtes en buitenterreinen centraal te kunnen schakelen en inzichtelijk te maken, kwam er een woningautomatiseringssysteem op basis van KNX. Directeur Frans Sparnaaij van elektrotechnisch installatiebedrijf P. Hoekwater BV uit Aalsmeer, moest daarvoor wel al zijn overtuigingskracht in de strijd werpen.

Schoonmoeder-friendly

Bart Pietersen: “Ik ben een computerleek, ben al blij dat ik mails kan verzenden. Aanvankelijk was ik bang dat een computergestuurde woning alleen maar storingen en ellende zou veroorzaken, waar ik dan vervolgens zelf niks mee kan. Ik zag het niet zitten om me daar op afstand zorgen over te maken als ik me voor mijn werk in het buitenland bevind. Maar gewone aan-uit schakelaars zijn uit de tijd en niet praktisch als je zo groot woont. Langzamerhand zag ik in dat een domotica-installatie op KNX juist gemak, eenvoud en een gerust gevoel biedt. En als ik het zelf al niet kan oplossen, kunnen installateurs en leveranciers op afstand of ter plekke altijd snel ingrijpen als er iets mis is. Bovendien is nu sneller zichtbaar wanneer er iets mis is, want we hebben altijd en overal inzicht in de werking van de installaties.” Een belangrijk uitgangspunt voor de opdrachtgever was dat ook zijn schoonmoeder met de installatie om moest kunnen gaan. “Als zij komt oppassen op de kinderen, moet ze wel snappen hoe de tv en de verlichting werken. En ook voor de kinderen moest de werking begrijpelijk en eenvoudig genoeg zijn.” Voor het team van P. Hoekwater BV was dat een uitdaging die het graag aanging. En het lukte. Werkelijk alles wordt hier automatisch gestuurd en is ook nog eenvoudig te bedienen. De gebruikershandleiding van 20 pagina’s heeft eigenlijk niemand meer nodig.

Uiterst slim en duurzaam

Op twee centrale touchscreens is het hele systeem inzichtelijk via de Gira HomeServer-visualisatie. Hier kan men per ruimte de relevante functies zien, instellen en bedienen. Maar ook is het systeem te benaderen via smartphones en tablets. In elke ruimte geven tasters ook nog lokale schakel- en scene-opties. Daarmee kan iedereen - van groot tot klein - uit de voeten. In de KNX-installatie zijn zowel de elektrotechnische als de klimaatinstallaties gekoppeld. Het systeem stuurt de binnen- en buitenverlichting aan, de zonwering, de naregelingen van de verwarming, de IP-camera’s, de audio-video installaties en de intercom. Ook monitort en beveiligt het de elektriciteitsopwekking van de 600 zonnepanelen op de daken en geeft het inzicht in de energieopwekking en het functioneren van de warmtepomp. Daarmee is het niet alleen een slimme, maar ook een uiterst duurzame woning geworden.

Horizontale bodemcollector

De warmtepomp werkt met een horizontale bodemcollector. Onder het park ligt daarvoor een buizensysteem van 700 m2,met een vloeistofmengsel dat de temperatuur uit de bovenste aardlaag opneemt. Het warmtepompsysteem geeft de warmte of koude af aan de vloer- en plafondverwarming in de woning. In de vloer van de woning ligt een capillair buizennet, 2 mm onder de oppervlakte. Het werd op deze schaal voor het eerst toegepast in Nederland. De betonplaten met geïntegreerde buizen zijn op maat gemaakt in de fabriek. Het systeem verwarmt niet alleen de woning, maar ook het tuinhuis, de paardenbak en de de vijver. In de visualisatie van het KNX-systeem zijn de gemeten waarden in de aanvoer- en retourleidingen zichtbaar, de watertemperatuur die uit de verwarmingszijde van de warmtepomp komt en de watertemperatuur die op dat moment de vloer en het plafond in wordt gepompt. Bij eventuele storingen geeft KNX onmiddellijk een alarmsignaal. De hellende oprit beschikt over een elektrisch verwarmingssysteem.

Het domotica-systeem houdt tevens het functioneren van de zonnepanelen in de gaten. Als de zonnepanelen meer dan 3x80 Ampère dreigen op te wekken, regelt KNX ze automatisch een stukje terug. Dreigt het energiegebruik in de woning de 3x80 Ampère te overschrijden, dan zorgt KNX dat niet-essentiële functies tijdelijk afschakelen. Ook toont de visualisatie het meteen wanneer een omvormer het begeeft.

Elektronisch sleutelsysteem

De screens en rolluiken worden automatisch gestuurd door het KNX-weerstation, afgaand op de zonnestand, de lichtsterkte en de windrichting. De bewoners kunnen de led-verlichting schakelen, dimmen, in scenes afroepen en er de RGB-kleuren van aanpassen. Bij ongewenst bezoek aan het landgoed ‘s nachts, springen twee schijnwerpers aan, zodanig dat een vliegtuig er zou kunnen landen. Via de menuknop ‘ramen en deuren’ komt er een lijst in beeld van openstaande ramen en deuren. Staat er iemand voor de voordeur, dan popt er in het scherm een beeld op van de persoon die aanbelt. Via een andere knop zijn de hekken en de voordeur dan te openen. De bewoners zelf krijgen toegang via een vingerscan. Een aanvullend elektronisch sleutelsysteem geeft de eigenaren de mogelijkheid om bezoekers voor korte of langere tijd toegang te verlenen tot een of meerdere van de 34 ruimtes in de woning.

Knap staaltje audio-video

De audio- en videoapparatuur is per ruimte aan te roepen en te bedienen. Hiervoor is een geavanceerd RTI-systeem geïnstalleerd. Niet alleen omdat het systeem te koppelen is met KNX, maar ook vanwege de uitgebreide keuze van afstandsbedieningen en IP-randapparatuur. Met RTI zijn alle tv’s, dj-apparatuur en audio-installaties binnen handbereik en kan iedereen dat in zijn eigen ruimte apart regelen. Van de veertien televisies in de woning zijn de meeste van Sony, vanwege de natuurlijke kleuren en de optimale IP-besturing. In de badkamer is een waterproof AquaVision tv-scherm geplaatst en in de keuken een spiegel tv van Ad-Notam. De televisies in de hoofd-ruimtes zijn uit het zicht onttrokken door ze in meubels te plaatsen waaruit ze op afroep verrijzen met een tv-lift. In de gecombineerde bar/bioscoop ruimte is een Sony beamer geplaatst die fluisterstil is en de beelden met een zeer fraaie kleurweergave projecteert op een Projectascreen. Ook de projector is verborgen en verschijnt naar wens met behulp van een Future Automation projector lift. Het projectiescherm verdwijnt na gebruik in een koof. In de plafonds zijn in totaal 55 stuc-luidsprekers van Stealth Acoustics weggewerkt, die weergaloos geluid voortbrengen. De woonkamer en bioscoop zijn daarvoor uitgevoerd in 7.2 surround weergave. De audio-installatie wordt gevoed door zes Rotel RKB-8100 eindversterkers en drie Stealth Acoustic SA250 eindversterkers. De installaties zijn te besturen via een RTI-systeem.

Techniek met een grote T

Het is techniek met een grote T, die in dit project samenkomt. Pietersen: “Ik hoefde geen ‘gouden’ Rolls Royce, maar wilde ook geen Fiat. Met deze degelijke, hoogwaardige Mercedes onder de domotica weet ik dat ik de komende dertig jaar vooruit kan, zonder dat systemen of merken achterhaald raken of vernieuwd moeten te worden. De installateur heeft er geen one-man-show van willen maken, maar heeft voor al onze wensen de juiste partijen ingeschakeld. Zelf had ik al die toppers nooit bij elkaar weten te krijgen. Een voorbeeld: van alle vingerscan-systemen die ik heb ervaren in mijn leven, was er nooit één waarbij het apparaat na twee keer mijn vingerafdruk nog herkende. Dit systeem - van EVAS Security - doet dat wel. Het is aan KNX gekoppeld voor het alarm. Ook daarvoor heeft de installateur het neusje van de zalm weten te vinden. Ik ben zijn werk echt als topsport gaan waarderen.”

Vergaderen aan de keukentafel

Sparnaaij: “De sleutel naar succes is samenwerken. Dat is essentieel. Zeker bij complexe projecten als deze, kun je het niet alleen. Je moet dus open staan voor de expertise van de anderen en door samenwerking met specialisten aan de wensen van de klant voldoen. Zo hebben we in dit geval de hulp ingeroepen van Adviesbureau IJben Consulting voor het ontwerp- en tekenwerk, Elektro Internationaal voor het bouwen van de verdeelkasten, EVAS Security nam de Beveiligings- en Camera-installatie voor zijn rekening, Botman Sound&Vision voerde de audio- en videosystemen uit, Van Dijk Korteland installeerde de w-installaties en AVC Pro gaf adviezen over de systeemintegratie en de KNX programmering.” In dat web van specialisten bleef Sparnaaij steeds de spin. Avonden lang vergaderden alle partijen aan de keukentafel van de eigenaar. “Als ondernemer ben ik gewend vooruit te denken”, zegt Pietersen. “Maar als het gaat om de indeling van je woning, valt dat niet mee. We moesten al voor het leggen van de eerste steen weten waar de stroompunten, de lampen en de luidsprekers moesten komen. Vooral vanwege de vloer- en plafondverwarming. Met de adviezen en inzichten van het team is dat toch goed gelukt. Het mooie is dat we veel van tevoren konden en moesten plannen, maar dat KNX juist ook ruimte bood voor creatieve oplossingen onderweg. Toen ik bij de eerste vorst mijn auto van de afrit zag glijden, bedacht ik pas dat opritverwarming wel handig zou zijn. Ook dat hebben we nu.”

Alles klopt

Hoewel het nog vroeg is om van een echte ervaringsdeskundige te spreken, is Pietersen wel heel enthousiast over de werking van de systemen. “De basisfuncties werken uitstekend. De luchtvochtigheid is altijd precies 60%, zoals we dat willen. De temperatuur is altijd precies 21,8 graden, zoals we dat prettig vinden. Als het in de fitnessruimte te warm wordt, springt automatisch de airco bij. Alles klopt. En alles is keurig netjes weggewerkt. Je ziet geen draadje lopen, je merkt niets van de techniek, hoort niets suizen. Zelfs de meterkasten zien er prachtig uit, niet die spaghetti van flexbuizen die je daar vaak tegen komt. Als ik in het buitenland ben, kan ik daar de camerabeelden van het huis checken en controleren of de rolluiken van het overdekte terras wel zijn uitgerold als ik hoor dat het daar stormt. Het geeft me een goed gevoel dat ik zo toch een beetje kan waken over de veiligheid van mijn vrouw en kinderen. En dat KNX dat ook doet.”

Energie monitoren en besparen met KNX

Voor de installateur was dit een mooi referentieproject. Het gebeurt niet vaak dat je in één woning zoveel functies kan en mag toepassen. Sparnaaij: “Met de ervaring die we hier hebben opgebouwd, gaan we voor een groot bedrijf op Schiphol met KNX nu ook energiemonitoring toepassen. Bedrijven met een hoog energiegebruik worden door de overheid verplicht om dat te monitoren en er op te besparen. Dit systeem geeft optimaal inzicht in de uitschieters en de mogelijkheden van gebruiksreductie. Sowieso bespaar je met een dergelijk automatiseringssysteem, omdat het functies alleen op vraagmomenten in werking zet.”