Sinds kort wordt Goldmund in ons land vertegenwoordigd door PUUR audio, video & domotica uit Oostzaan, een dealer annex importeur die zich richt op de bovenkant van de luxe audiovisuele- en domotica-markt. Met twee man sterk kwamen ze de compacte actieve Metis Wireless Mk2 luidsprekers installeren die in deze review centraal staan.
Goldmund
Goldmund is een Zwitsers high-end merk dat in Nederland maar een beperkte bekendheid geniet. Dat is enerzijds begrijpelijk - er is lange tijd niet echt een actieve vertegenwoordiging in ons land geweest, en echt goedkoop zijn de doorgaans met de hand vervaardigde producten van Goldmund evenmin - maar anderzijds is dat niet terecht. Goldmund acteert van oudsher in de voorhoede van wat er technisch mogelijk is, weet vaak de beste en meest creatieve ontwerpers en technici aan zich te binden, en biedt daarnaast een voorbeeldige service.
Dat de heren van PUUR met z’n tweeën kwamen was dan ook niet om gezellig koffie te drinken (hoewel we zeker een paar lekkere bakkies gedronken hebben), maar simpelweg omdat het zo gaat als je een product van Goldmund in huis haalt: je hoeft zelf niets te installeren. Bij de allergrootste (luidspreker)systemen komt er zelfs een speciaal team uit Zwitserland om dat voor je te doen. De slogan ‘we gaan pas weg als alles het doet’ is volgens mij écht door Goldmund bedacht. Maakt allemaal deel uit van die legendarische service.
Goldmund Metis Wireless Mk2
Daar staan ze dan. Twee verrassend zware en naadloos gebouwde aluminium luidsprekers met bovenop in goud het bekende G-logo, en verder alleen een snoer naar het stopcontact. In overleg met de mannen van PUUR besluit ik de Goldmund Metis Wireless Mk2 met het meegeleverde standaard netsnoer te beluisteren. Geen ‘statement’ over de zin of onzin van betere netsnoeren (ik gebruik in mijn referentie-set uitsluitend ‘audio-grade’ bekabeling), maar ik vind dat hifi-apparatuur ook gewoon goed moet presteren met de ‘gewone’ kabels die je er bij krijgt. Om dezelfde reden beluister ik bij andere hifi die ik recenseer ook bijna altijd de eventueel meegeleverde interlinks en netwerkkabels.
De luidsprekers worden middels een aantal verschillende inbusboutjes vastgemaakt aan het strak vormgegeven aluminium voetje, dat op afgeronde, in hoogte verstelbare schijfjes staat in plaats van op spikes, en kunnen dan middels een gelagerde verbinding geruisloos in het horizontale vlak draaien voor fijnafstemming van het stereobeeld, waarover later meer. De kasten zelf zijn geheel van aluminium gemaakt. Aan de voorkant zitten een 5-inch lange slag woofer/middentoner en een tweeter, waar Goldmund in de weinige beschikbare documentatie die er over deze luidspreker is niets over loslaat behalve dat ze zijn geselecteerd op hun voortreffelijke lineariteit en snelheid. Omdat de units met een bepaalde torsie in het front zijn gemonteerd om een optimale koppeling voor de afvoer van ongewenste resonanties te bereiken, besluit ik de kasten niet open te schroeven en te vertrouwen op de ‘alleen het beste is goed genoeg’ keuze van Goldmund.
De kleine kast bevat ook nog twee 175 Watt versterkers van eigen makelij (type Goldmund Telos) en een elektronische cross-over. De vervorming binnen het gespecificeerde vermogen zou extreem laag zijn, volgens Goldmund, wat betekent dat je verhoudingsgewijs luid kunt spelen zonder dat de drivers gevaar lopen. Een kleine baspijp aan de voorkant ondersteunt het laag, zodat het frequentiebereik naar onderen doorloopt tot 43 Hertz bij -6dB, ondanks de slechts ongeveer 10 liter kastinhoud.
Aan de achterkant zitten de euro-netentree, een verzonken RS-232 connector voor firmware-updates, een coaxiale digitale in- en uitgang om meerdere luidsprekers middels een doorlussysteem met elkaar te verbinden, een klein gaatje met daarachter de verzonken ‘pairing’ knop, en de aansluiting voor een antenne.
Aansluiten en opstellen
De overdracht van het muzieksignaal vindt naar keuze via een coaxiale S/PDIF-verbinding of draadloos plaats. De draadloze verbinding is een speciaal voor audio ontwikkeld WiFi-protocol van Texas Instruments, dat onder andere door actieve monitoring van de beschikbare kanalen geen last heeft van de gedeelde - en daarom vaak enorm beperkte - bandbreedte van gewone WiFi.
Zowel de meegeleverde dongle als de Metis Talisman verzenden het draadloze digitale audiosignaal in een resolutie van 16bit/48kHz naar de ontvanger in de luidsprekers, waarna er upsampling naar 24bit/96kHz plaatsvindt. Het verschil is dat, wanneer je de dongle gebruikt, de conversie van hi-res materiaal naar een lagere resolutie (en ook het omzetten van DSD naar PCM) door de afspeelsoftware moet worden gedaan, terwijl de Talisman of een andere voorversterker van Goldmund dat intern doet. Wanneer je de luidsprekers middels een coaxiale digitale kabel aansluit, hoeft voor PCM-bestanden met een resolutie tot en met 24bit/96kHz helemaal geen conversie te worden toegepast. De voorversterker stuurt dan een 24bit/96kHz-signaal naar de luidsprekers, dat dan een-op-een in de versterkers van de Metis Wireless Mk2 wordt verwerkt.
Goldmund Talisman
De Talisman is een elegant kastje, dat leverbaar is in diverse kleuren hoogglans gelakt metaal (en zelfs goud). Het heeft een vaste lineaire voeding, en is voorzien van een coaxiale en optische S/PDIF-ingang en een usb-poort. Daarnaast is er een analoge ingang voorhanden die gebruik maakt van een hoogwaardige A/D-converter, zodat je ook je phonotrap op de Metis Wireless Mk2 kunt aansluiten. Bij de Talisman hoort een eigen luxe afstandsbediening waarmee je een andere bron kunt kiezen en het volume kunt regelen, maar die functies zijn ook via drie drukknoppen aan de achterkant van de Talisman te bedienen.
De Talisman heeft een door oranjegele LED’s verlichte rand die vlak onder het ‘deksel’ over de hele voorzijde loopt. Daarin zijn witte leds geplaatst die de gekozen bron en de volumestand aangeven. Het ziet er erg mooi uit, maar ’s avonds, in een gemiddeld verlichte huiskamer, produceert het ding behoorlijk wat lumen, en dat is niet uit te schakelen of te dimmen. Wat ook opvalt is dat er een vrij groot verschil is tussen volumestand 0 en het eerste tikje via de afstandsbediening. Zeker voor ‘late night’ achtergrondmuziek hadden daar van mij nog wel een paar standjes aan volume tussenin gemogen, maar in de dagelijks praktijk is er toch goed mee te werken.
De onderlinge niveaus van de digitale en analoge inputs zijn niet aan te passen in de Talisman, wat bij een wat zwakker signaal van de phonotrap voor een volumeverschil kan zorgen. Eventueel kun je daar je digitale bron op aanpassen. Importeur PUUR adviseert Roon als playersoftware in combinatie met de Goldmund Metis producten, een aanbeveling die ik van harte onderschrijf. De bron was in dit geval dan ook mijn als exclusieve Roon-server ingerichte Mac mini, waar middels een AudioQuest Coffee USB de Metis Talisman op werd aangesloten. De analoge interlink van de phonotrap naar de Talisman was een AudioQuest Yukon. Later zou ik ook nog gebruik maken van de meegeleverde dongle, om de meerwaarde van de interne processing in de Talisman vast te stellen.
In mijn luisterruimte stonden de luidsprekers na wat schuif- en draaiwerk uiteindelijk een kleine twee meter uit elkaar, geheel vrij van de zijwanden, licht ingedraaid, op ongeveer 80 centimeter van de achterwand. Voor wat meer lage tonen hadden ze nog wel een centimeter of 40 verder naar achteren gemogen, maar dat ging ten koste van de ruimtelijke weergave. Wie meer lage tonen wil kan, als het geld toch eenmaal rolt, ook nog een in dezelfde vormgeving afgewerkte actieve subwoofer van Goldmund kopen, die ik echter niet heb beluisterd in de context van deze review.
Goldmund Metis Wireless Mk2: luisteren
De eerste muziek die ik draaide was het in 2017 uitgekomen album Lunar Glyphs van Desolate, een zeer ruimtelijke elektronische productie waar flink diep laag in zit. Een beetje gemeen, want ik tartte daarmee de grenzen van de natuurkundige beperking van de kleine luidsprekers. Maar ik moet zeggen dat het absoluut niet tegenviel wat er aan laag te horen was. En niet alleen redelijk diep, maar ook behoorlijk krachtig en kleurrijk. Die opgegeven 43Hz bij -6dB is dus zeker niet te optimistisch. Maar een octaafje dieper met Labyrinth van Pete Namlook en Claudio Monzanà bleek toch teveel gevraagd. Niet onredelijk overigens dat het 5-inch woofertje zich daarvoor moet verontschuldigen.
Wat wél opviel was de ongelooflijk goede timing van de muziek, wat ook weer resulteerde in een enórm groot en uitermate stabiel beeld. De prachtig ruimtelijke productie van de op Monteverdi geïnspireerde klassieke werken van Michel Godard (op Carpe Diem) liet de luidsprekers echt volledig in het geluidsplaatje verdwijnen, en hetzelfde gold voor de schitterende klavecimbel-opnames van Rameau door Jean Rondeau (Erato) en de Venetian Easter Mass van het Gabrieli Consort op het Arkiv label. Ook klein en akoestisch werk (bijvoorbeeld de sublieme jazz-opname van Misty, door het Tsuyoshi Yamamoto Trio op Three Blind Mice, vanaf vinyl) deed het geweldig op deze set, en goed geproduceerde lounge zoals de vorig jaar uitgebrachte Chilltronica No. 6 verzamelaar van Blank & Jones was van een betoverende klasse. Wat me verder opviel was dat de luidsprekers op lagere volumes een mooi compleet beeld overeind wisten te houden en ook nog verrassend vol bleven klinken. Een fijn album om dat laatste mee te beluisteren bleek de DSD versie van Michael Hedges’ meesterwerk Aerial Boundaries te zijn.
Maar een echte alleseter is de Metis Wireless Mk2 desondanks niet. Toen ik een paar andere (jeugd)liefdes losliet op de arme, nietsvermoedende Goldmunds bleek toch vrij snel waar de grens lag. De snoeiharde trashmetal van Slayer liep een beetje dicht en klonk amechtig, en bij de bombastische symfonische progmetal van Ayreon ontbrak het een beetje aan druk en overtuigingskracht. Ook de volvette beats op Gary Numan’s albums Savage (Songs From A Broken World) hadden niet de impact die dit album juist zo intens maakt. Dat is denk ik toch wel iets om rekening mee te houden.
Met de dongle
De signaalconversie en draadloze digitale signaaloverdracht van de Talisman werkten vlekkeloos, en ook de analoge ingang vond ik van hoge kwaliteit. Zij die alleen maar gebruik maken van een gedigitaliseerde muziekcollectie of van internetradio en online streamingdiensten kunnen zich het geld van de Metis Talisman besparen en gebruikmaken van de standaard meegeleverde dongle. In mijn geval was het eenvoudig een kwestie van de stroomkabel uit de voeding van de Talisman trekken, de dongle in een vrije usb-poort steken (kijk eventueel in de systeemgegevens van je computer welke poort het minst zwaar belast is, dat scheelt écht in geluidskwaliteit) en beide luidsprekers middels het verzonken pairing-knopje op de achterkant koppelen met de dongle. Alles bij elkaar een minuutje werk en het functioneerde perfect, de luidsprekers waren meteen weer in Roon te vinden als Playback Device.
De bediening via de volumeregeling van Roon op je tablet of smartphone is altijd even wennen, maar sinds de grafische vormgeving daarvan is aangepast lukt het eigenlijk prima. Het verschil in gebruiksgemak is dus relatief klein. Maar hoe zit het met de geluidkwaliteit? Wat lever je bij gebruik van de dongle nog méér in dan de extra inputs en interne signaalconversie van de Talisman? Laat ik belangstellenden maar meteen geruststellen; er is een verschil, maar dat is érg klein. Alleen bij zeer fraai opgenomen hi-res bestanden geeft de processor in de Talisman een streepje meer transparantie, ruimtelijkheid en kleur, maar dat hoor je alleen als je een direct een-op-een vergelijk doet. Wat de dongle presteert is ruimschoots voldoende voor vele uren muziekgenot.
Prijs en slotoverwegingen
Toen de Metis Wireless Mk2 luidsprekers bij mij werden geplaatst, heb ik het bewust niet over de prijs van de set gehad. Ik heb meermaals gemerkt dat dergelijke voorkennis van invloed is op de manier waarop je naar het onderwerp van je recensie luistert. Een te hoog of juist te laag gespannen verwachting kan een eerlijke recensie behoorlijk in de war sturen. Ik wist echter wel dat je bij Goldmund niet op kiloknallerprijzen hoeft te rekenen. Toch moet ik toegeven dat ik, toen ik aan het eind van de recensieperiode de prijzen te horen kreeg, een te lage inschatting had gemaakt. Puur op basis van de geluidskwaliteit, en afwegend hoeveel je voor een complete, even goed klinkende set van luidsprekers, versterker(s), een da-converter en alle bijbehorende bekabeling kwijt zou zijn, is de Goldmund Metis Wireless Mk2 een behoorlijk dure luidspreker. Ik weet dat prijzen in de loop der tijd kunnen veranderen, en daarom noem ik ze doorgaans liever niet in de tekst van mijn recensies, maar de ervaring leert ook dat het daarbij zelden om prijsverlagingen gaat. Dus voor deze keer maak ik een uitzondering.
De Goldmund Metis Wireless Mk2 luidsprekers kosten - ten tijde van deze recensie - per set 21.750 euro, en aan de bijpassende voetjes hangt een prijskaartje van 1800 euro. De dongle krijg je gratis, maar als je meerdere bronnen wil aansluiten heb je de Talisman nodig en die kost 4250 euro.
Of ik de set die prijs waard vind is een gewetensvraag. Mijn ‘escape’ vond ik na veel nadenken en ‘soul-searching’, waarbij ik uiteindelijk tot de conclusie kwam dat het bij deze set om meer dan alleen audiofiele parameters gaat. En dus moest ik op zoek naar verduidelijkende analogieën. Dan kom je in mijn métier al snel uit bij auto’s. Een Ferrari brengt je net als een Fiat 500 droog en redelijk comfortabel van A naar B. Maar tóch zijn er mensen die liever die Ferrari kopen. Enerzijds omdat ze zich die luxe gewoon kunnen veroorloven, maar anderzijds omdat zo’n in gepatenteerd ‘Corso Rosso’-rood gehuld scheurmonster hen gewoon een lekkerder gevoel geeft. Hetzelfde geldt voor horloges. Een Chinees klokje met quartzloopwerk van het Kruidvat geeft de tijd misschien zelfs wel nauwkeuriger aan dan een handgemaakte Zwitsers automaat van Patek Philippe, en over smaak valt natuurlijk altijd te twisten. Toch zijn nieuw aangekondigde gelimiteerde series van Patek Philippe doorgaans al vóór ze op de markt komen uitverkocht en eindigen de met veel bling beplakte prullen van de shampoogrootgrutter steevast in de vijfeurograbbelbak. Als je Goldmund koopt, dan betaal je ook voor een stuk luxe, voor stijl, en voor service en nazorg. En, zo bleek tijdens de recensieperiode, voor een onberispelijk functionerend stuk innovatieve techniek, dat bij de juiste muziekkeuze wel degelijk subliem klinkt. En wie ben ik om dáár dan een oordeel over uit te spreken?
Goldmund
Goldmund Metis Wireless Mk2: € 21.750 per set, exclusief standaard (€1.800)
Goldmund Talisman: € 4.250
Goldmund.com | puuravd.com
