HiFi.nl is een uitgave van BVDO sinds 1 juli 2019. Dit artikel is een externe bijdrage van Home Emotion.

Veiligheid in het slimme huis behoort tot de eerste toepassingen van de domotica. Sensoren en alarmcentrales tegen inbraak, brand, rook en overstroming thuis zijn tegenwoordig al gewoon in de bouwmarkt verkrijgbaar. Digitale smart sloten en IP-camera’s vormen ook al geen uitzondering meer. Relatief nieuw is de veilige zorg voor de bewoners van het smart home. Het huis dat op jou let is sterk in opkomst.

Smart security

'Mijn huis is mijn kasteel', zeggen de Engelsen. Bij de slimme woning heeft dit eigen kasteel geen slotgrachten en een versterkt poortgebouw, maar sensoren op ramen en deuren plus IP-camera’s om het dievengilde te weren. Slimme sloten en persoonsherkenning laten alleen goed volk binnen. Brand- en rookgevaar worden terstond opgemerkt door sensoren die vervolgens via het alarm goed van zich laten horen. Te veel warmte, een slecht binnenklimaat, overstroming of het gas staat nog aan? Het slimme thuisnetwerk signaleert en grijpt in door uitschakeling of het afgeven van een waarschuwingssignaal. Deze vormen van beveiliging functioneren zowel direct binnenshuis als via (online) controle op afstand.

 De veiligheid in het connected home betreft alle aanwezigen: vaste bewoners, bezoekers, kinderen, huisdieren en mensen die extra aandacht, begeleiding of zorg nodig hebben. Behalve het slimme huis zelf bestrijkt de veiligheidsscoop tevens de garage met auto, de tuin en steeds meer ook de digitale straat, wijk en stad.

Ook op de bewoners letten

Het huis dat op haar bewoners let vormt de tweede belangrijke stroom binnen home security. Het begint eenvoudig met het in de gaten houden van de babykamer, binnen of buiten spelende kinderen en huisdieren. Al snel kwamen daar ouderen en mensen met een ziekte of beperking bij.

Het veiligheidssysteem houdt bij deze toepassingen tal van zaken bij. Bijvoorbeeld beweegt de bewaakte persoon nog wel, hoe staat het met de ademhaling of hartslag, zijn de medicijnen wel ingenomen, is men niet gevallen of verward geraakt? Een veilig gevoel voor de inwoners zelf en een hele geruststelling voor dierbaren en mantelzorgers.

IP-camera’s voor binnen en buiten

De CCD-videocamera al of niet met aanvullende LED-verlichting en bewegingssensoren behoort bij het veiligheidsinstrumentarium voor binnen en buiten. Tegenwoordig zijn het meestal camera’s verbonden via InternetProtocol (IP) maar er worden nog steeds bewakingssetjes met eigen beeldmonitoren verkocht. IP biedt als grote voordelen gemakkelijk op het thuisnetwerk aan te sluiten en via internet (al of niet ook in de cloud) ook op afstand te bekijken. Een nadeel is dat zonder een goede afscherming derden IP-camera’s kunnen hacken. Behalve IP kan je ook camera’s met een compatibel interface op de homebus of via WiFi aansluiten.

Uiteraard is en blijft de belangrijkste camerafunctie het waarnemen en registreren wat er gebeurt. De eigenaar kan direct meekijken of de opnamen later op de recorder terugkijken. Menig misdrijf werd in deze al door opnamen met IP-camera’s opgelost.

De IP-camera wordt steeds geavanceerder. Het toevoegen van sensoren voor beweging maakt hen al slim. Alleen echt veilig is het als er daarna ook daadwerkelijk iets gebeurt. Zo werkt aanvullende Ledverlichting twee kanten op. Ten eerste verbetert het beeld aanmerkelijk en ten tweede schrikt het af, als licht aanschiet. Andere verbeteringen zijn een hogere lichtsterkte, ook in kleur, gezichts- of persoonsherkenning, draadloos en betrouwbare slimme beeldchips plus een robuust cameraontwerp. Een beperking blijft de voeding. Accu’s gaan niet lang mee en zonder netstroom is de camera dood. IP-camera’s zijn er te kust en te keur. Zelfs in meerdere kleuren. Bekende merken zijn Foscam, Vivotek, Axis, Dahua, AVTECH, Withings, Netatmo, Samsung, Lorex, Blaupunkt, Mustcam, Konig, Sannce, Hikvision, Netgear, Ring en Belkin.

Smarthome: welke beveiligingscamera?

Waarop te letten bij de aankoop van een IP- of andere beveiligingscamera?

1. De resolutie (het aantal beeldpuntjes). In principe is DV of SD wel voldoende en dat scheelt ook flink op de transport- en opslagcapaciteit. Bij een grotere opnamehoek en de wens om toch meer details te kunnen zien komt Full HD in het vizier. Dat geeft weliswaar een grote systeembelasting doch je krijgt daar waardevolle details voor terug. 4K is meestal overdone.
2. De opnamehoek van het objectief. Hoe groter de opnamehoek des te meer van de omgeving in beeld komt. Zo kun je met minder camera’s een groter gebied bestrijken en/of met een camera een complete ruimte bewaken. Als nadeel gelden de teruglopende details en kleinere te identificeren objecten.
3. De lichtsterkte en aanvullende verlichting. Wat ziet de camera nog bij minder gunstig licht? En Infrarood of Night Vision bij nacht.
4. De robuuste uitvoering voor binnen en/of buiten. Wat kan de camera hebben, is deze waterdicht, vorstbestendig etc. Is de voeding goed afgeschermd?
5. Het communicatieprotocol met de rest van het beveiligingssysteem.
6. De ophanging. Hoogte, roteerbaar of vaste positie e.d.
7. Ook geluid opnemen is niet obligaat maar geeft wel extra bewakingsinformatie.
8. Het gebruik van slimme sensoren bij aan/uit en verdure alarmering naar de commandocentrale. Een aantal camera’s begint automatisch met het opnemen als zij beweging detecteren. Anderen sturen meteen een pushbericht waarmee de gebruiker het opgenomen bewakingsfilmpje kan bekijken.

Aanvullend is software voor het herkennen van personen, huisdieren en bepaalde objecten.

Draadloos of bekabeld is een kwestie van gemak en installatie. Behalve videoclips kan een aantal beveiligingscamera’s ook foto’s schieten en deze snel aan de commandocentrale doorgeven. Voor een aantal camera’s zijn meerdere detectiezones op maat te specificeren. Elk met hun eigen beveiligings- en waarschuwingskarakteristieken. Tal van bewakingscamera’s leveren een app mee om de beelden, vaak ook in meerdere vensters, op de iPhone, tablet, notebook en ook Smart TV te kunnen bekijken.

Bekijk altijd vooraf wat het primaire doel is van de bewakingscamera. Er is een heel verschil tussen het in de gaten houden van de babykamer en preventie tegen inbraak en vandalen of het controleren van productieprocessen.

Recorders

Het opnemen van beelden is vooral van belang bij het later kunnen terugkijken. Dat kan kort na de melding van (ongewenste) beweging of een ander gevaar zijn, tot over een langere tijd. Er zijn verschillende opslagmogelijkheden. Een flash-geheugen in de camera zelf is handig maar beperkt in capaciteit. Een SD-kaart biedt al een stuk ruimere mogelijkheden en is makkelijk uitwisselbaar. Het in de cloud of op YouTube zetten is handig mits het niet teveel aan beeldmateriaal wordt. Opnemen naar de harde schijf van de computer komt in aanmerking bij thuis- en kleinere bedrijfssystemen.

De meest vakkundige en betrouwbare oplossing is een dedicated beeldrecorder (DVR) met harddisk of SSD. Alles in één hand: een grote opslagcapaciteit, instelbare compressie en framerate, timelaps en het snel kunnen doorzoeken. Let goed op de mogelijkheden van het archiveringssysteem van de DVR. Behalve DVR’s en zijn er ook netwerk-videorecorders (NVR’s).

Bekende merken recorders voor videobeveiliging zijn Hikvision, Foscam, HD Plus, Eminent, Swann, GW Security, Amcrest, Abus, Endura en Pelco.

Alarmcentrale

De programmeerbare alarm- of commandocentrale zit als een spin in het sensorweb van het smarthome. Het is de plaats waar alle signalen samen komen en geanalyseerd worden. Daarop volgt de visualisatie, alarmmelding en/of voorgeprogrammeerde reactie(s). Apparaten die in de domotica actie ondernemen heten actuatoren. De fysieke alarmcentrale voor thuis of onderweg kan relatief eenvoudig zijn. Een smart-phone, touchpanel aan de muur of tablet al of niet gekoppeld aan een centraal netwerkkastje is echter al voldoende. Ook voor de Smart TV is op beperkte schaal functionaliteit al alarm & commandocentrale beschikbaar. Een nieuwe loot is de smart watch.

Op de centrale komen de sensormeldingen, sms-berichten en camerabeelden binnen. De gebruiker/bewoner krijgt een alert of stil telefoonalarm en kan daar vervolgens actie op ondernemen. Naar keuze kan dat ook geheel automatisch of het systeem schakelt door naar een alarmcentrale of helpdesk.

In het eenvoudigste geval ben je gewoon zelf het bemande commandocentrum. Vanuit de woonkamer, slaapvertrek of mobiel uit de auto of onderweg kan je het gehele smart beveiligde pand in de gaten houden. Mocht er iets gebeuren dan valt dat veelal op afstand te corrigeren. Aangelaten lichten uit doen. De verwarming bij vorst wat opdraaien. Meldt het systeem een lekkage dan de hoofdkraan dichtdraaien en/of de loodgieter bellen. Inbraak of brand meteen doorzetten naar 112.  Bij het slimme zorghuis neemt het systeem contact op met de zorgcentrale of gekoppeld familielid.

Alarmcentrales zijn in alle soorten en maten te koop. Van vaste setjes tot complete schaalbare bus-, internet- en draadloze systemen. Het is maar welke luxe, uitgebreidheid, betrouwbaarheid, functionaliteit of wijze van alarmering je zoekt. Doorgaans begin je met een naar believen op maat uit te breiden starterpakket.

Behalve zelf thuis aan de slag kan je ook voor een installatiebedrijf en/of professionele alarmcentrale buitenshuis met rijdende surveillanten kiezen. Bekende merken van beveiligingssystemen met een huis-centrale zijn Eminent, Blaupunkt, Smanos, Smartalarm, Woonveilig, Alecto, Konig, Gigaset, KlikAanKlikUit, Chuango, Somfy, Cocoon Piper en Canary (alles in 1 device met smartphone-centrale), Samsung Smart Things, Verisure, Abus, Myfox, KPN SmartLife en HomeWizard.

Let verder op de keuze bekabeld, draadloos of hybride (beiden). Als alternatief een hub waarop je alle beveiligingsapparatuur aan het netwerk of router kunt koppelen. De mogelijkheden van een afstandsbediening zijn niet alleen handig op afstand maar ook om in bepaalde zones de beveiliging aan/uit te schakelen. Makkelijk zijn ook toegangs- en activeringsdruppels en sleutelhangers.

De sensoren

Een sensor is ontworpen om een bepaald fysiek signaal op te pakken. Bijvoorbeeld temperatuur, rook, water, trillingen of beweging, magneet/contact-sensoren voor het open/dicht zijn van ramen en deuren, infrarood, geluid (microfoon), CO2 voor de luchtkwaliteit, koolmonoxide, en zelfs het detecteren van een ruitbreuk. Meestal gaat het om enkelvoudige sensoren maar er zijn ook gecombineerde sensorunits die meerdere signalen kunnen oppikken en verwerken. Een smartphone al of niet in combinatie met een GPS-functie kan de aanwezigheid van personen aanmelden en hun positie weergeven.

Sensoren zijn relatief goedkoop, klein, en dikwijls ook van een fraai en onopvallend ontwerp. Je werkt sensoren gemakkelijk weg in het interieur, aan de muur en buitenshuis zijn zij onder andere in de grond te steken of aan lampen, de schuur en garage te bevestigen. Autosensoren zijn vaak onzichtbaar ingebouwd. Alleen de display verraadt hun aanwezigheid. De koppeling van compatibele sensoren aan de smarthome-bus, thuisnetwerk of het Internet of Things (IoT) is meestal plug & play. In geval van internet (of het internet der dingen) is aanmelden met een ID en IP-protocol vereist.

Een sensor heeft minimaal een app nodig om zijn signaal op de smartphone, tablet of monitordisplay weer te geven. In de praktijk zijn de sensoren gewoon opgenomen in het bekabelde, draadloze of hybride netwerk van de alarm/commandocentrale. Let er bij sensoren op dat zij niet snel een vals alarm kunnen gaan afgeven. Berucht in deze is de bewegingssensor die een passerend huisdier voor een inbreker aanziet. Idem een warmtesensor die te dicht op de CV of oven hangt. Ideaal zijn sensoren waarvan je de gevoeligheid en/of meethoek kunt instellen.

Compatibele sensoren koop je van de bij de centrales en startersets genoemde merken of los bij de elektronica vakhandel. Voor smartphones, die zelf al over meerdere ingebouwde sensoren en een gevoelige camera beschikken, zijn aanvullende externe sensormodules verkrijgbaar.

Persoonsherkenning & toegangscontrole

Sensoren kunnen ook personen herkennen en de toegangsprivileges controleren. Het herkennen van personen kan zowel via de gezichten als identificatiecodes op smartphones, tablets, slimme horloges en ID-druppels. Draadloos (Bluetooth, IRC en NFC) en het uitlezen van chips, magneetstrips op pasjes of QR-codes worden daarbij veel gebruikt.

Het herkennen van personen kent meerdere toepassingen waarvan de belangrijkste zijn:

• Het weren van ongewenste personen al of niet in combinatie met alarmering van politie of andere hulpinstanties.
• Het regelen van de voor de herkende personen ingestelde hospitality.
• Idem voor de verzorging en te nemen maatregelen voor de eigen veiligheid van de betrokken persoon of huisdier.

Persoonsherkenning en toegangscontrole gaan veelal naadloos in elkaar over. Na herkenning door het systeem stelt het smart home de voorgeprogrammeerde activiteiten, beveiliging, toegangsprivileges en hospitality in.

Ook op afstand

Het op afstand bedienen van de veiligheid thuis in het smart home zelf biedt meer comfort en mogelijkheden dan alleen het touchscreen bij de voordeur of in het desbetreffende vertrek. Losse draadloze afstandsbedieningen waren lange tijd in zwang. De smartphone als remote security terminal rukt echter steeds meer op. Met de security app stel je alles overal eenvoudig en comfortabel in. Hetzelfde kan ook met tablets, smartwatches en andere portable apparatuur. Behalve het huis zelf gaat het verder om de tuin, garage en auto.

Een zonesysteem is handig om in delen van het slimme huis tijdelijk instellingen aan of uit te schakelen. Bijvoorbeeld om ’s nachts vanuit de slaapkamer naar het toilet op de gang te gaan. De bewegingsdetectie op de gang dan tijdelijk inactiveren terwijl deze in de rest van het secure home gewoon paraat blijft.

Buitenshuis vormt een geheel andere categorie. Vanuit elders in de stad, land, het werk of op vakantie het slimme huis controleren/monitoren en zo nodig de instellingen veranderen is algemeen goed geworden. Dat kan via internet (draadloos, de cloud, het IoT), het telefoonnetwerk (een aantal systemen voor home security werkt met een prepaid kaart) of een speciaal eigen netwerk. Van belang is dat dieven, hackers en andere onverlaten deze afstandsbediening niet kunnen overnemen. Bijvoorbeeld de zogenaamde ‘man in the middle’ die de datasignalen tussen de zender op afstand en het thuissysteem onderschept en manipuleert.

Relatief nieuw is het huis op afstand besturen vanuit de smart consoles met display in de auto. Een crossover-toepassing tussen het smart home en de smart car. Onlangs hebben Volkswagen en LG afgesproken om hier een nieuw platform te gaan ontwikkelen. Ook Tesla, Google en Apple zijn in deze actief. Uiteraard kan je met elk draadloos systeem via internet en telefonie vanuit de auto het huis op afstand besturen.

Een bijkomend voordeel van bediening op afstand is dat de gebruiker een variatie in het ‘er bewoond uitzien’ kan aanbrengen. Iedereen weet dat je via timers de verlichting, zonwering, de tv, huishoudelijke apparatuur, tuinberegening etc. op gezette tijden kan activeren. De meeste timers werken echter niet at random en dat hebben inbrekers snel door. Op afstand kan je deze handelingen willekeurig toepassen en bij een dreiging de activiteiten verhogen.

Speciale sloten

Beveiliging met slimme sloten vormt een welkome uitbreiding op het veilige thuis. Een bekende slogan in deze is ‘Nooit meer een sleutel nodig’. Dit zowel voor het openen als het sluiten van het (deur-)slot. Het ‘Net zo veilig als internetbankieren’ is aan meer discussie onderhevig.

Het geen sleutel meer houdt in dat het slot met behulp van een digitale code vanuit een toetsenbordje (keypad), draadloze ID-chip (NFC, Bluetooth), een vingerafdruk, druk op de knop van een dedicated afstandsbediening of met een pasje voorzien van een (magneetstrip of ID-chip) open gaat. Andere mogelijkheden om een slim slot te bedienen zijn onder andere vanuit de smartphone, tablet en smart watch of wearable en vanuit de auto (garagedeur).Weer in het slot vallen doen een aantal van deze sloten automatisch.

Heel nuttig zijn verder het aangeven van de status (wel/niet op slot) via het veiligheidssysteem en de slimme sloten betrekken bij de hiervoor genoemde persoonsherkenning. Koppeling met het slot en een camera is ook goed mogelijk.

Je kunt de smart locks als losse zelfstandige eenheid of in combinatie met het smart home gebruiken. Een andere veiligheidstoepassing is het automatisch openen in geval van calamiteiten zoals brand en het toelaten van de gealarmeerde zorg/hulpverleners. Bekende merken voor slimme sloten zijn onder meer Invited, Z-Wave, Nemef, August, Kwikset Kevo, Lockriton, Samsung, Schlage, Yale, Mult-T-Lock ENTR, Master, Haven, Danalock, Sony, Remotelock enTapkey. Met name Bluetooth is in opkomst.

Verlichting

Licht en beveiliging zijn goede partners. Meer licht verhoogt de zichtbaarheid. Dat voorkomt ongevallen, maakt gebeurtenissen beter zichtbaar en onthult ongewenste bezoekers. Het door sensoren aanschakelen van een lamp schrikt nog eens extra af. Ook in de domotica veel toegepast is het geprogrammeerd aan/uitschakelen van verlichting via een timer of het smarthome-systeem.

Een lamp met bewegingssensor is voor een luttel bedrag bij de bouwmarkt te koop: daar zijn inbrekers en ongenode gasten niet van gediend. Als zij bewegen gaat het licht aan. Je kunt deze sensorlampen losstaand of in combinatie met een beveiligingsnetwerk, er gaat tevens een signaal naar het commandocentrum, inzetten. Let er op dat de lampsensor niet op alles reageert, zoals bijvoorbeeld een kat of mol in de tuin, en goed waterdicht is.

Ook lampen zijn weer afzonderlijk of als deel van het smart security systeem in te zetten. De keuze is behoorlijk groot. Bijvoorbeeld van Philips Hue, Somfy, Schreder (openbare verlichting), Innr Retrofit, Steinel, Samsung, Busch masterlight en DMlights. De markt voor slimme verlichting neemt jaarlijks met zo’n 20% toe. Sterk in opkomst zijn de LED-lampen en bediening via een app op de smartphone via Bluetooth en WiFi.

De actuatoren

In het veilige slimme huis zijn de zogenaamde actuatoren de apparaten die na een signaalmelding een bepaalde actie ondernemen. Voor de hand liggen het afgaan van een sirene bij inbraak, het licht aandoen bij detectie van beweging of het ver/ontgrendelen van slimme sloten. Bij kortsluiting, gaslekken of overstroming sluit de actuator de toevoer af. Bij kwalijke dampen in huis de ramen open en ventilatie aan. In geval van calamiteiten een automatische melding aan alarmcentrales of contactpersonen. En bij brand de sprinkler aanzetten. Mechanische actuatoren maken gebruik van schakelrelais en snelle geruisloze Ultra Silent Drive (USD) elektromotoren. Let op een robuuste en voor buiten waterdichte uitvoering.

Bij een calamiteit of dringende hulpvraag in huis opent de actuator beeld- en geluidskanalen met de hulp/zorgverlener. Die kan dan op afstand zien wat er aan de hand is en instructies geven en/of passende maatregelen treffen. Er zijn nog verschillende actuatoren die het de criminelen lastig maken. Bijvoorbeeld een mist/rookgenerator die de inbreker of roofovervaller het zicht ontneemt. Of een spuitinstallatie die Security-DNA sprayt of doucht. Het SDNA licht onder UV op en heeft een uniek kenmerk voor waar het is aangebracht.

Veilig en gezond wonen

Rust het slimme huis uit met biosensoren en bijbehorende software en de veilige woning bewaakt ook de gezondheid van de aanwezigen. Bekend is de alarmknop. Indien er iets mis is kan de bewoner hiermee hulpverleners oproepen. Maar als de persoon dit niet meer zelf kan of de alarmknop buiten bereik ligt? Dan is een sensorsysteem dat beweging, hartslag, ademhaling en om hulp roepen detecteert de redder in de nood. Daarnaast zijn er smart care systemen die letten op het innemen van medicatie, het uitvoeren van therapeutische handelingen, het achteruit gaan van de psychische toestand, rond gaan dwalen en het te weinig eten of drinken. Per ongeluk aangelaten huishoudelijke apparaten schakelt het veilige slimme huis automatisch uit.

Langer veilig thuis kunnen wonen bij een goede kwaliteit van leven is een zegen voor kwetsbare doelgroepen. Dat zijn ouderen, mensen met een chronische ziekte, invaliditeit of geestelijke beperkingen. Tevens een veilig gevoel voor de verantwoordelijke zorgverleners en mantelzorg. Het veilige huis waakt ook als wij daar niet fysiek aanwezig zijn.

Uitbreiding naar de digitale wijk en stad

Het veilige huis communiceert meer en meer met de safe community van de straat, wijk of stad. Whatsapp geeft verdachte activiteiten in de buurt door. Camera’s zien dat een dementeerde of kind en zelfs een huisdier is weggelopen en alarmeert de contactpersoon om daar iets aan te doen. Idem bij overlast door verwarde mensen.

Het lichtniveau in de omgeving wordt geregeld naar de behoefte aan veiligheid en surveillance. Meldkamers krijgen via de sensoren in de buurt een continu goed zicht op de situatie in straat en wijk. Is er een ongeluk gebeurd, ergens brand, een opstootje, dreigt er wateroverlast, doen jeugdigen gevaarlijke dingen, een onveilige verkeerssituatie of zijn er vandalen aan het werk? De slimme digitale wijk lost het op. Big Brother is Watching YOU? Dat hebben wij zelf in de hand waar naar gekeken wordt en hoe daarbij te handelen. De smart citizen neemt in deze de eigen verantwoordelijkheid.

Telt voor twee

Dankzij domotica wordt het een stuk veiliger thuis, in de straat wijk en stad. Voorkomen is op alle hier besproken domeinen altijd veel beter dan genezen. Een tijdig gewaarschuwde smart kasteelheer telt voor twee.