De HD 820 is het nieuwe vlaggenschip van Sennheiser. Op zich is dat opmerkelijk genoeg, maar bovendien gaat het hier om een gesloten versie van de legendarische HD 800. Koppel hieraan de gloednieuwe HDV 820-DAC/versterker en je luistert naar het allerbeste wat de Duitsers uit Wedemark je kunnen bieden. Maar is het goed genoeg?
“Glass! Handle with care! Do not drop!”. Twee vlamrode stickers met deze opschrift begroeten je als je deze nieuwe Sennheiser uit zijn fraaie doos licht. Het is een waarschuwing die je doorgaans niet verwacht op een koptelefoon, maar de HD 820 is dan ook niet bepaald een doorsnee ding. Als we even de machtige Orpheus HE-1 negeren – en een koptelefoon van 60.000 euro moeten we zoals 99,9 procent van de mensheid nu eenmaal links laten liggen, helaas – dan is dit het nieuwe topmodel van Sennheiser. En wat voor één, want er is zoveel onverwacht aan dit toestel...
Sennheiser HD 820
In tegenstelling tot ongeveer elk voorgaand Sennheiser-vlaggenschip is de HD 820 een gesloten koptelefoon, bijvoorbeeld, terwijl het qua design toch veel deelt met de HD 800. Scherp gesteld is dat misschien wel de meest open klinkende hoofdtelefoon ooit. De gelijkenissen zijn overigens niet puur cosmetisch. Op DNA-niveau loopt er effectief veel gelijk met de HD 800 (en zijn opvolger de HD 800 S), maar slaagt de HD 820 er in om toch behoorlijk anders te zijn. Of hoe twee broers toch heel andere paden kunnen bewandelen. In deze test betrekken we ook de HDV 820, Sennheisers nieuwste desktop-versterker met geïntegreerde DAC-module.
Sennheiser HDV 820
De HDV 820 lijkt de opvolger van de HDVD 800, al is die laatste versterker voorlopig nog goed in de handel te vinden. De HD 820 en de HDV 820 doen helaas ook allebei mee aan de trend bij Sennheiser om hun nieuwe producten toch wat hoger te prijzen dan voorheen. De HD 820 kost 2.399 euro, wat 800 euro meer is dan de HD 800 S, die op zijn beurt toch ook 400 euro duurder is dan de HD 800.
Toevallig is 2.399 euro eveneens het prijskaartje dat bengelt aan de HDV 820-versterker. De twee Sennheisers zijn voor elkaar gemaakt, dus het is niet gek dat de veeleisende hifi-liefhebber beide zou combineren. Zo krijg je een droomset met een adviesprijs van net geen 4.800 euro. Dat is zelfs in een high-end koptelefoonwereld waar merken als HiFiMan en Audeze voor een prijsinflatie zorgen toch wel een stevige investering. De relativerende noot is dat je voor dat bedrag de top binnenhaalt, terwijl je in luidsprekerland nog veel meer kunt betalen. Maar haal je dan voor net geen 5.000 euro echt de ultieme head-fi-luisterset binnen?
Betere eerste indruk
Bij vorige toppers van Sennheiser hebben we – toegegeven, misschien wat onredelijk – gemopperd over de meegeleverde presentatiecase uit karton. Dat gezeur moeten we niet herhalen voor de HD 820, want deze keer komt de koptelefoon in een houten doos in strak zwart. Een detail, maar wederom: als je meer dan 1.000 euro aan een hoofdtelefoon uitgeeft, moet de totale ervaring gelikt zijn. Een hoogwaardig toestel moet je op een goede manier kunnen opbergen. Dat is hier prima in orde, en dat compliment mogen we ook geven als het gaat om kabels. Sennheiser levert drie kabels mee: 1 x ongebalanceerd met een 6,3-mm jack en 2 x gebalanceerd, waarvan één met XLR met vier pennen en één met 4,4 mm Pentaconn-stekker. Deze laatste is een relatief nieuwe aansluiting, die vooral door Japanse merken wordt gepusht – en nu dus ook Sennheiser.
De aanwezigheid van de goed gebouwde kabels is wel iets om rekening mee te houden, want het schijnt een iets ander licht op het prijskaartje van de HD 820. Bij de HD 800 moest je gebalanceerde kabels namelijk apart kopen. Dat kostte al gauw een niet insignificant bedrag van 200 tot 300 euro per (officiële) kabel. Als je kijkt naar de twee extra die bij de HD 820 worden geleverd, dan heb je al een verklaring voor een deel van de meerprijs. De rest – dat kunnen we je nu al verklappen – zit in de bijkomende onderzoek en ontwikkeling om een gesloten versie van de HD 800 te maken.
Vertrouwd en toch anders
Qua design lijkt de HD 820 sterk op de HD 800. De lichte hoofdband die je soepel en nauwkeurig kunt aanpassen, de immense driehoekige oorkussens, de beugels die achteraan de driverbehuizingen verbinden, het futuristische ontwerp… het zijn allemaal heel vertrouwde elementen. Maar toch is wat anders. Het is nauwelijks merkbaar, maar het gewicht van de HD 820 is iets hoger (360 versus 320 gram). Maak je daar geen zorgen om, want de HD 820 zit vederlicht op je hoofd en met een uitstekende gewichtsverdeling. Een hele andere ervaring dan bij veel rivaliserende topmodellen.
Ook het materiaal van de oorkussens is anders. Geen dunne pads uit textiel meer, maar wel een iets dikkere kussens met namaakleder aan de zijkant en microvezels op de oppervlaktes die contact maken met je oor.
Het draagcomfort van de HD 820 is – net zoals bij de HD 800 – geweldig. Dit is echt een koptelefoon die je uren aan een stuk op je hoofd laat rusten. Een enorm voordeel van de Sennheiser ten opzichte van nagenoeg alle andere gesloten koptelefoons is dat je oren nauwelijks warm worden. Er wordt amper druk op je oren uitgeoefend.
Hoewel de HD 820 grotendeels uit kunststof is gebouwd, lijkt het wel stevig en duurzaam genoeg. We hebben de HD 800 inmiddels een tweetal jaar in dienst, en die ziet er nog altijd zo goed als nieuw uit. Maar je kunt niet ontkennen dat de Sennheiser-topmodellen vergeleken met andere topmodellen iets minder aanzetten tot het pride-of-ownership-gevoel dat zo’n belangrijk deel is van de hifi-ervaring. Een Focal Utopia, Sony MDR-Z1R, Audeze LCD-4…. Het zijn maar enkele concurrenten die toch luxer overkomen – maar ook zwaarder op je hoofd rusten.
Bitte sei vorsichtig
Laten we het meteen hebben over de grote aandachtstrekker bij de HD 820: de glazen cirkels die over de achterkant van de drivers zijn geplaatst. Je kijkt dus recht in de koptelefoon op de Ring Radiator-transducers, wat gewoon heel cool is. Dit is ook waarom je bij het uitpakken geconfronteerd worden met die rode waarschuwingsetiketten die we eerder vermelden. Is het glas echt zo kwetsbaar? Moeilijk in te schatten; mr. Sennheiser had het wellicht niet leuk gevonden als we dat echt hadden onderzocht. Ook de drie vlakken rondom de driverachterzijde zijn bij de HD 820 hard, waar ze bij de HD 800 iets flexibeler zijn.
De glazen achterkant is meer dan een showelement. Het zorgt uiteraard voor de afsluiting van de koptelefoon, waardoor de geluidsgolven die uit de achterkant van de driver komen niet naar de buitenlucht kunnen ontsnappen. Dit zorgt voor meer demping (een beperking in het natrillen van de driver) omdat de luchtstroom teruggekaatst wordt en de driver tegenwerkt. Maar niet helemaal, want het glas is concaaf gevormd, zodat geluidsgolven in een absorberend element wordt gemikt. Daarmee pakt Sennheiser op geslaagde wijze een probleem aan dat snel optreedt bij gesloten koptelefoons, namelijk dat het terugkaatsende geluid op de driverbehuizing inwerkt en resonantie doet ontstaan. Sommige goedkopere gesloten koptelefoons vervormen daardoor in het laag. De HDV 820 is op dat vlak heel zuiver. Zelfs ‘Imaginary friends’ en ‘coelacanth’ van deadmua5 mag je luid spelen zonder dat je iets hoort fout gaan.
Bovenal flexibel
Het gevaar bestaat dat de HDV 820 bij het testen wat naar de achtergrond wordt geduwd. We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat de ingenieurs van Sennheiser dit wellicht niet zo erg zouden vinden. De HDV 820 is hoogwaardig zij het no-nonsense afgewerkt, maar komt vooral over als een echt werkpaard. Het is een toestel dat op je bureau staat om te gebruiken, niet om te bewonderen. Het oogt wat anoniem, wat misschien een wijze keuze is gegeven dat het veel aansluitingen en mogelijkheden bezit. In plaats van je daarmee te overweldigen, is er een grote volumeknop, een kleinere draaiknop om de ingang te selecteren (met subtiele wit leds om de actieve ingang aan te duiden) en vooral veel koptelefoonaansluitingen. Wie gebalanceerd wil luisteren heeft meer opties dan gewoonlijk, in de vorm van twee 4,4 Pentaconn-ingangen en een XLR-4-aansluiting. De meest linkse ingang is een slimme, want zowel een 6,3-mm jack als een XLR met drie pennen passen er in.
Wil je een bron aansluiten, dan heb je opnieuw heel veel opties. De USB klasse B-poort lijkt ons de populairste optie, omdat je zo vanaf je computer of netwerkbrug ook DSD-bestanden kunt doorsturen. Maar een optische of coaxiale kabel is eveneens een mogelijkheid. Een bron analoog verbinden met de HDV 820 kan, zowel via cinch als gebalanceerd via twee XLR-3’s.
Ten slotte kun je de HDV 820 ook als voorversterker inzetten, bijvoorbeeld naar actieve speakers in de studio of een eindtrap. Dat gaat wel enkel via twee XLR-kabels.
Het DAC-gedeelte van de HDV 820 bestaat uit de ESS Sabre ES9018, een bekend DA-convertor die bekendstaat voor een onthullende maar soms wat felle omzetting. Persoonlijk houden we wat meer van de Velvet Sound-chips van AKM, maar laten we niet bevooroordeeld zijn. De DAC-chip is nu eenmaal slechts deel van het verhaal, de implementatie en filters van Sennheiser spelen minstens een even grote rol. Het versterkerluik is wat je zou verwachten van een toestel gebouwd om de veeleisende Sennheiser-topmodellen aan te sturen: krachtig. Via de gebalanceerde XLR4 kun je rekenen op 480 mW voor een 600-Ohm koptelefoon. Dat is echt wel wat, genoeg om de Abyss AB-1266 Phi CC (met een gevoeligheid van 88 dB) die we toevallig gelijktijdig ontvingen voor een toekomstige test met voldoening aan te sturen.
Presentatie
Of je er elke dag naar zou luisteren, durven we betwijfelen. Niettemin is ‘Uncanny Affable Machines’ van Eric Moe – zowaar een professor in muziektheorie en percussie aan de universiteit van Pittsburgh – een indrukwekkende zomerrelease die bewijst hoe veelzijdig je wel kunt zijn met een ferm uitgebouwde drumkit. De opnames dateren van verschillende momenten en vonden op meerdere locaties plaats, waardoor nagenoeg elke track iets anders te bieden heeft. Een geweldig album om een koptelefoon te testen, vinden we, want het is heel dynamisch en zit propvol subtiele details. Het klinkt ook enkel echt goed als je een heel open presentatie opgediend, alsof je live er bij bent. Op dat punt laat de HD 820 werkelijk geen steken vallen.
Het laag is meer aanwezig en rijker dan bij de HD 800, wat de HD 820 beter doet aansluiten bij onze smaak. Wat niet wil zeggen dat Sennheiser je nu opeens een dikke portie bassen opdient. Dat zou een te radicale verandering zijn. Bij de ‘Tron: Legacy’-soundtrack van Daft Punk, in het bijzonder bij ‘The Grid’, en bij ‘San San Rock’ op ‘Treasures from the Temple’ van Thievery Corporation mist de HD 820 hierdoor wel wat impact. Maar liever dit dan de ongeveer gelijk geprijsde MDR-Z1R van Sony, die deze tracks van een veel solidere basis voorziet – maar wel neigt naar vervorming. (Om de arme Sony een beetje te sparen: dit is een mooi voorbeeld van een koptelefoon die technisch imperfect is, maar toch leuk is om naar te luisteren. Zo is hifi soms ook.) De H820 bezit dankzij zijn gesloten constructie wel een goede demping, waardoor hij snel genoeg is om hectische elektronische tracks accuraat weer te geven. Dat is een goede eigenschap om te bezitten, want dat heeft een koptelefoon of het heeft het niet. De lichte subjectieve basarmoede kun je wel eventueel opvangen door heel zachtjes te EQ’en.
Wat het sterk onderschatte DP-album magistraal maakt om te beluisteren is dat de gesloten Sennheiser de diepe, brede open weergave van de HD 800 voor een groot deel behoudt. Dat is wellicht zijn voornaamste sterkte. De afsluiter van ‘Arena’ bijvoorbeeld of ‘Rinzler’ brengen daardoor op spectaculaire wijze het enorme onevenwicht van de strijd tussen de enkeling tegen het systeem over. We vinden het echt straf, want gesloten hoofdtelefoons klinken vaak alsof ze 'in' je hoofd spelen, maar bij HD 820 presenteert muziek veel ruimer en rondom dan je zou verwachten. Dat is best indrukwekkend.
De grenzen aan de perfectie horen we soms opduiken bij het beluisteren van intense pianostukken, die een klein beetje scherp kunnen klinken. Met een iets snellere roll-off in het hoog zou dit weg zijn, maar zou je wel het detailgevoel missen dat eigen is aan de HD8xx-reeks.
Voor wie zich afvraagt: “Welke rol speelt de HDV 820-versterker hierin?”, hebben we uitgebreid A/B getest tussen de Sennheiser en onze Chord Hugo 2, met Roon als bron die beide DAC’s simultaan met dezelfde tracks voedde. Het verschil was eerlijk gezegd behoorlijk subtiel, met een extreem lichte extra toets warmte bij de Chord. Spelen met de vier filters en de X-PHD-functie op de Hugo 2 vergroot het onderscheid wel. De HD 820 is dus niet zo klinisch als je misschien zou verwachten gegeven de keuze voor de ESS DAC-chip, wat wij maar al te fijn vinden. De versterker past perfect bij de HD 820 – maar lijkt ons ook een zeer goede keuze om het analytische kantje van de HD 800 wat te verzachten. Maar de conclusie is toch vooral dat in deze set hoofdzakelijk de HD 820 zorgt voor een bepaalde geluidssignatuur.
Conclusie
Op technisch vlak heeft Sennheiser met de HD 820 iets heel straf gedaan. Als we onze stoute schoenen aantrekken, zouden we zelfs zeggen: dit is het topmodel dat de Duitsers allang hadden moeten bouwen. Niet iedereen zal er mee akkoord zijn, maar als het gaat om het overbrengen van emotie in muziek scoort de HD 820 voor ons veel hoger dan zijn open broer.
Als er zoiets zou bestaan als de perfecte hoofdtelefoon, dan zou de HD 820 hem niet zijn. Maar als je vraag luidt: “Is dit de beste gesloten koptelefoon?”. Tja, dan zou het moeilijk zijn om daar niet ‘ja’ op te antwoorden.
De HDV 820 is een competente DAC/hoofdtelefoonversterker met meer uitgangen dan je meestal op een apparaat zoals deze ontmoet. Het is dus echt spek voor de bek van head-fi-liefhebbers die vaak wisselen van koptelefoon en ook graag gebalanceerd luisteren. Het is vooral die enorme flexibiliteit dat de Sennheiser-versterker doet opvallen.
Sennheiser HD 820
€ 2.399 euro
Beoordeling 4,5 op 5
Sennheiser HDV 820
€ 2.399 euro
Beoordeling 4 op 5
