In 2017 hoorde ik op de High End München voor het eerst de nieuwe KEF Q950 luidsprekers spelen. Daar demonstreerde KEF’s internationale merk-ambassadeur Johan Coorg de forse vloerstaanders in een grote maar volle luisterruimte, die werd gedeeld met het Britse elektronicamerk Arcam.
Het was een relatief eenvoudige geïntegreerde versterker van dat merk die de Q950’s tot een behoorlijk muzikale weergave wist te bewegen, wat voor een luidspreker uit de instaplijn een uitstekende eigenschap is. Er werd een gevarieerd en verrassend programma aan muziek ten gehore gebracht, en naarmate de demo vorderde liepen er steeds meer mensen de ruimte binnen en bleven daar ook allemaal staan. Na de meer dan tien minuten op hoog volume gespeelde apotheose (een door producer Deadmaus speciaal voor KEF gemaakte remix van zijn track Let It Go) werd er zelfs geapplaudisseerd. En dat allemaal voor een luxueus ogende luidspreker die nog geen 1600 euro per paar kost.
KEF Q-Serie
De Q-Serie vormt al jaren de instap in de wereld van KEF, waardoor het stiekem dus een hele belangrijke serie is. Een goede eerste kennismaking met een luidsprekermerk leidt vaak tot een lange muzikale vriendschap, daar kan ik uit eigen ervaring van getuigen.
In 2010 werd de Q Serie vernieuwd en voorzien van de nieuwe coaxiale Uni-Q unit van KEF. Die unit werd ontwikkeld met behulp van de allernieuwste designsoftware en speelde zó goed - ongeacht zijn prijsklasse - dat hij voor een stormachtige groei van het aantal KEF-liefhebbers zorgde. En het ingenieursteam heeft sindsdien niet stilgezeten, zo blijkt als de Q950 in al zijn witte glorie in mijn luisterruimte staat.
Afwerking
De KEF Q950 is de grootste vloer-staander van de serie en zou in vroeger tijden een ‘kloeke verschijning’ worden genoemd. De kast heeft een hoogte van maar liefst 106 centimeter, maar met zijn breedte van ongeveer 24 centimeter en diepte van net geen 33 centimeter ziet hij er toch zeer slank uit. In de doos zitten ook twee stevige kunststof voetjes die je zelf moet monteren. Hierdoor staat de luidspreker niet alleen stabieler, maar in die voetjes zitten ook metalen schijven met ingetapt schroefdraad voor de meegeleverde spikes. De spikes kunnen - als de luidsprekers op hun plek staan - met de meegeleverde HEX-sleutel van bovenaf hoger en lager worden gedraaid, waardoor de luidsprekers op elke ondergrond perfect waterpas en rotsvast kunnen worden opgesteld. De spikes worden aan de bovenkant van de voetjes aan het zicht onttrokken door ronde kunststof ringen die voorzien zijn van een los dopje, waarmee je het gat afdicht dat toegang geeft tot de verstelbare spike. Dit geeft het geheel een uiterst verzorgde uitstraling, echt een fraai en goed doordacht design-detail!
De exemplaren die ik ter beluistering kreeg waren uitgevoerd in een eenvoudige maar nette afwerking van matte witte kunststof. De luidsprekerunits in deze versie zijn aluminiumkleurig. Als je de luidspreker in het zwart koopt (en meer smaken zijn er niet) dan hebben de units een zwarte coating, wat het geheel een stoere ‘stealth’-achtige uitstraling geeft. Ik kan me voorstellen dat die uitvoering het bij mannen beter zal doen, terwijl vrouwen die witte zullen prefereren. Als ik de goedkeurende opmerkingen van Mevrouw Delissen goed interpreteer tenminste. De luidsprekers worden zonder frontje geleverd. Wie dat wil kan ze echter los aanschaffen en ze met behulp van de in het frontpaneel verstopte magneetjes eenvoudig monteren. De frontjes zijn alleen leverbaar in het zwart, maar de luidsprekers zijn wat mij betreft mooi genoeg om ze zónder neer te zetten. En omdat het gebruikte doek - hoe dun ook - het geluid altijd iets filtert zou ik ze er voor serieus luisteren toch altijd vanaf halen.
Techniek
Technisch gesproken is de KEF Q950 een driewegsysteem. Helemaal bovenin is de Uni-Q mid/hoog unit geplaatst. Deze is met zijn diameter van 20 centimeter uniek in het assortiment van KEF, en een technisch hoogstandje. Ook de in het hart van de middentoner geplaatste tweeterunit is ongewoon van diameter. Hij meet maar liefst anderhalve inch, oftewel 38 millimeter. Dat is echt groot voor een tweeter, maar KEF heeft in het verleden nog grotere en zeer goed klinkende tweeters gemaakt. Oudere liefhebbers herinneren zich vast nog de T52 van - inderdaad - 52 millimeter, die in de legendarische Reference Series Model 105 uit 1977 was gemonteerd. De daarom eveneens grotere ‘tangerine waveguide’, die voor de tweeter zit, is met behulp van akoestische software zó gemodelleerd dat hij een zeer gelijkmatige en brede afstraling van de hoge tonen geeft, waardoor de sweetspot van luidsprekers véél groter wordt en het ruimtelijk beeld niet alleen precies midden tussen de luidsprekers correct wordt afgebeeld.
De tweeter is aan de achterzijde voorzien van een gedempte pijp, waardoor de naar achteren aangestraalde energie simpelweg oplost. De gehele Uni-Q unit zit in een eigen, afgesloten behuizing en kon worden voorzien van een eenvoudig filter, wat de transparantie en timing ten goede komt.
Van de drie aluminium 20-centimeter woofers die erin zitten is alleen de middelste voorzien van een magneetmotor. De andere twee zijn zogenoemde ABR’s (Auxilary Bass Radiators) die akoestisch worden aangedreven. Wie een beetje verstand heeft van luidsprekertechnologie weet dat dit soort passieve basradiatoren alleen werken in een gesloten kast, en dat is de Q950 dan ook. Dat levert in combinatie met het grote kastvolume een diepe, gecontroleerde laagweergave op die volgens de specificaties tot 38 Hz op -6 dB gaat. De flinke kast is inwendig op zorgvuldig berekende plaatsen voorzien van balkjes en een brace om paneelresonanties tegen te gaan. Een gesloten kast maakt, in theorie althans, de plaatsing ook een stuk gemakkelijker omdat er geen rekening hoeft te worden gehouden met een vaak aan de achterzijde geplaatste baspoort.
De minimale afstand tot de achterwand kan dan een stuk kleiner zijn. Het belangrijkste nadeel van een gesloten kast is echter dat het vaak een luidspreker met een lager rendement oplevert. Maar met zijn 91 dB bij 2,83V/1m is de Q950 juist een relatief gemakkelijk aan te sturen luidspreker. De nominale impedantie is 8Ω en de minimale impedantie komt nergens onder de 3Ω, wat eveneens keurige waardes zijn. Biwiring of bi-amping is niet mogelijk. De Q950 is voorzien van een enkele set luidsprekerklemmen die geschikt zijn voor blanke draad, spades of - na het uitpeuteren van twee kleine kunststof dopjes-banaanpluggen.
Aansluiten en luisteren
Hoewel de KEF Q950 het aan een goed gekozen versterker tot - pakweg - 1500 euro heel goed zal doen werd hij gedurende de luisterperiode voor deze recensie aangesloten op mijn PrimaLuna Dialogue Premium HP Integrated buizenversterker. Bronnen waren een Thorens TD125mk1 platenspeler met HA-103C element, AudioCreative Phonodude buizenvoorversterker, en een streamingsysteem dat bestond uit een dedicated Mac mini met daarop Roon, die via het met AudioQuest Forest CAT700 bekabelde netwerk een Bluesound Node2 als ‘output’ aanstuurde. De Bluesound was middels een AudioQuest Vodka Optical verbonden met een NAD M51 da-converter. Interlinks, stroom- en luidsprekerkabels waren respectievelijk AudioQuest Water, NRG10 en Castle Rock. Na wat schuifwerk kwam ik uit op een onderlinge afstand van iets meer dan 2 meter, met de luidsprekers licht ingedraaid, en 35 centimeter van de achterwand.
Tijdens de luistersessies ontpopte de KEF Q950 zich als een krachtige, snelle en vooral gulle luidspreker die met gezond enthousiasme wil laten horen wat hij in huis heeft. Wat meteen opvalt is dat er verrassend weinig kastkleuring te horen is. Grote luidsprekers in deze prijsklasse willen daar nog wel eens een compromis sluiten, maar KEF heeft duidelijk niet op plaatmateriaal bespaard en inderdaad heel goed nagedacht over de plaats waar de kast verstevigd moest worden om ongewenste resonanties tegen te gaan. Het is onvermijdelijk dat een luidspreker van deze prijs niet de verfijning laat horen die je in een hogere prijsklasse mag verwachten. Anders zou het voor KEF ook niet zinvol zijn om de duurdere en luxueuzer uitgevoerde R-Serie en de absolute topmodellen van de Reference Serie te bouwen. Maar ik verbaasde me over het niveau van neutraliteit en vooral speelplezier dat hier geboden werd.
Pop
Het debuutalbum van de Nederlandse band HAEVN staat vol met uiterst plezierige, zij het misschien wat gladde loungepop die werkelijk subliem is opgenomen. Hoewel de sweetspot inderdaad verrassend groot is hoor je precies midden tussen de luidsprekers toch echt het beste waar het Uni-Q systeem in excelleert: de afbeelding die deze luidsprekers neer weten te zetten is absoluut prijsklasse-overstijgend. Met scherpe contouren, stabiel en realistisch van denkbeeldige afmeting, met veel diepte, breedte (soms echt een aardig eind buiten de luidsprekers) en zelfs een mooie hoogteplaatsing.
Het was in eerste instantie trouwens niet allemáál Feest en Fanta wat ik te horen kreeg. Ondanks de gesloten behuizing vond ik het laag een tikje aan de overheersende en ongecontroleerde kant. Het was echter te gemakkelijk om dat simpelweg toe te schrijven aan de relatief bescheiden prijsklasse of een bewust wat ‘populairdere’ afstemming. Of aan de lage dempingsfactor van de buizenversterker. De oplossing vond ik in het vervangen van de erg mooie maar behoorlijk warm klinkende Raytheon JAN-CRP 5814 buizen in de voortrap van mijn PrimaLuna. Toen ik in plaats daarvan de aanzienlijk neutralere en zelfs nog ruimtelijker klinkende Tesla Ecc802s buizen inprikte viel het geluid meer op zijn plaats. De lichte kleuring in het laag was vrijwel verdwenen, maar qua hoeveelheid ontbrak er niets aan. De verstaanbaarheid van stemmen bleef erg goed (misschien wel de belangrijkste testcase voor neutrale weergave!) en als bonus plaatsten de Uni-Q units de muziek nu nog fraaier in mijn luisterruimte. Als tussentijdse conclusie noteerde ik alvast dat de KEF Q950 het beste gecombineerd kan worden met een versterker die een vrij neutrale klankbalans heeft, en redelijk wat pk’s onder de motorkap.
Jazz
Hoe soepel en dynamisch de KEF Q950 Muziek maakt (met een hoofdletter inderdaad…) bleek toen ik de onvolprezen elpee Misty van het Tsuyoshi Yamamoto Trio opzette. Met deze tweede Japanse persing uit 1978 op het fameuze Three Blind Mice label kreeg ik de begrippen ‘opnametechniek’, ‘transparantie’ en ‘dynamiek’ op heerlijke wijze en in grote scheppen voorgeschoteld. Met name de pianopartij van Yamamoto klonk érg fijn.
KEF is altijd goed geweest in het weergeven van pianomuziek, en die traditie houden ze hier andermaal in ere. De klank is vol, met een realistisch aandoende druk in het laag en midden, en als er fortissimo gespeeld wordt geven de Q950’s dat weer zonder ook maar een moment in dynamische problemen te geraken. Geen compressie, geen scherpte, gewoon heel hard hoge noten op die arme vleugelpiano. Of het door de grote tweeter komt weet ik niet, maar op ‘scherpte’ of ‘schelheid’ heb ik de Q950’s geen moment kunnen betrappen. Tenzij het muziekmateriaal niet helemaal koosjer was, want ik luister echt niet alleen naar audiofiele muziek als ik hifi recenseer. Juist aan de lol die je beleeft met ‘gewone muziek’ en ‘gewone opnames’ kun je aflezen hoe goed de ingenieurs hun werk hebben gedaan.
...en klassiek
Ook liefhebbers van klassieke muziek kunnen bij deze luidsprekers hun hart ophalen. De in 2001 in Engeland opgenomen uitvoering van Antonio Salieri’s 26 variaties van La Folia Di Spagna, op het Chandos label, was een genot om naar te luisteren. Salieri, vooral bekend als de door jaloezie verteerde mentor van Mozart in de grotendeels fictieve film Amadeus, bleek als componist zijn tijd toch behoorlijk ver vooruit te zijn toen hij deze variaties in 1815 schreef. De warm klinkende en ruimtelijke uitvoering door de London Mozart Players onder leiding van Matthias Bamert zit vol verrassende vooruitwijzingen. Het was duidelijk te horen dat zowel Gioachino Rossini (voor zijn Wilhelm Tell Ouverture uit 1825), als Antonín Dvorák (voor zijn 9e Symfonie - Aus der Neuen Welt uit 1893) zich duchtig hadden laten ‘inspireren’ door deze oude maestro. Toen er ook nog een orkestraal arpeggiospel langskwam waarvan ik durf te wedden dat Philip Glass ervan gedacht moet hebben “Hmmm, dat onthoud ik even…” was het feest compleet. De kleurrijke en ‘ademende’ weergave maakte het tot een boeiende en vooral erg plezierige luisterervaring, en daar is het bij muziek toch om te doen geloof ik.
Finale overwegingen
De vastgestelde prijs van de KEF Q950 is 775 euro per stuk. Dat is voor de meeste consumenten nog steeds best een hoop geld, iets dat door insiders in de hifi nog wel eens wordt vergeten. Maar het is desondanks een alleszins bereikbaar bedrag voor hen die ervoor kunnen sparen. Het is het topmodel in de Q-serie, die als geheel bedoeld is om muziekliefhebbers kennis te laten maken met het merk KEF. En dat kan dus ook al met de Q150 monitorluidspreker, de Benjamin van de serie, die Ä 229 per stuk kost. De Q950 is er voor als het iets meer mag zijn. De afwerking is eenvoudig maar netjes, en hoewel ze behoorlijk uit de kluiten gewassen zijn bieden ze toch een sierlijke en slanke aanblik. Technisch is het allemaal prima voor elkaar, de luidsprekerunits en de kasten zijn bijzonder goed gebouwd en de klankmatige prestaties zijn - ik moet het toch één keer zeggen - voor het geld enigszins verbluffend te noemen. Vooral de ruimtelijkheid van die Uni-Q unit, ik raak daar maar niet over uitgepraat…
Als ik met het nodige gevoel voor zelfkastijding onder vakbroeders roep dat high-end in elke prijsklasse bestaat, valt me doorgaans een gezonde portie hoon ten deel. Maar eigenlijk bedoel ik dan gewoon te zeggen dat elke prijsklasse uitschieters kent die presteren op een niveau waarvoor ze zich in een hogere prijsklasse beslist niet zouden hoeven te schamen. De KEF Q950 behoort wat mij betreft tot die bijzondere categorie hifi, mits de nodige aandacht wordt besteed aan de juiste combinatie van versterker en plaatsing. Uw vakhandelaar is de aangewezen gids op die ontdekkingsreis. Kan het beter? Natuurlijk kan het beter. Op absolute controle, neutraliteit en fijne dynamiek is nog wel wat te winnen. Alleen moet je dan aanzienlijk dieper in de buidel tasten. Maar zó veel muziek maken voor deze prijs? Daar neem ik mijn hoed diep en eerbiedig voor af.
KEF Q950
€ 775,- per stuk
www.kef.nl
