Met Komma laat Broeder Dieleman voor het eerst sinds drie jaar weer echt van zich horen. De Zeeuwse artiest vond de afgelopen jaren inspiratie voor zijn nieuwe album in zijn geboortestreek en voegde zijn afkomst, de natuur en een dosis weemoed samen in één project. Komma is daarvan het artistieke resultaat, in de vorm van een gelimiteerd boek, een dubbele LP en een cd. Foto: Mechteld Jansen.
Broeder (Tonnie) Dieleman is tegenwoordig woonachtig in Middelburg, maar zijn wortels stammen uit het Vlaams Zeeuwse Land van Axel. Na zijn vorige langspelers Gloria (uit 2014) en Uut De Bron (2015) zorgde de artiest dat hij wekelijks de tijd had om terug te gaan naar zijn geboortestreek, om de natuur daar te (her)beleven. Die wandelingen inspireerden de nu 42-jarige zanger tot het maken van een conceptalbum, waarop verleden en heden samen mochten komen.
Komma is een uniek artistiek project geworden, want naast de geluidsdragers omvat deze release een fraai gesigneerd boekwerk, waarin de luisteraar annex lezer op fraaie foto’s wordt getrakteerd die de muziek van Dieleman luister bij moeten zetten. Foto’s die Tonnie zelf nam tijdens zijn wandelingen. Het eerste deel van Komma werd opgenomen in Groningen, waar Broeder Dieleman - vergezeld door vijf musici - acht tracks inspeelde. Het tweede deel van Komma is het resultaat van opnames die Tonnie Dieleman zelf maakte in en rond Het Gat van Pinte, een kreek in het door hem zo geliefde Vlaamse landschap.
Wie Broeder Dieleman al kent, kent ook zijn voorkeur voor de Zeeuws-Vlaamse taal in combinatie met minimalistische, lo-fi folkmuziek. Al dan niet gelardeerd met wat avant-gardistische klanken of een minder voor de hand liggende instrumentele bezetting. Komma is daar zeker geen uitzondering op. Het eerbetoon aan de mysterieuze kreken en het Zeeuws-Vlaamse landschap staat bol van de melancholie, verpakt in folkmuziek met een minimalistisch karakter.
Zo klinkt op de track en eerste album single De Groeten niet alleen een dreigende, lome sound door, maar ook een duidelijke melancholie in de tekst die weergeeft dat alles wat geweest is nooit meer weder zal keren. De banjo (gespeeld door Dieleman zelf) voegt samen met de klarinet en in dialect gesproken vocalen voor een uniek geluid. Prettig, op een ongemakkelijke manier. Op Christoforus bezingt Dieleman de heilige Sint Christoffel die reizigers hielp, die nu aan de drank is geraakt omdat zijn werk niet meer nodig is dankzij bruggen en infrastructuur in de vorm van land ontsierende N-wegen in ‘zijn’ landschap vol kreken.
Jane Pape is officieel een oud spookverhaal uit de bezongen regio, maar Broeder Dieleman geeft haar (lekker eigenwijs) een geheel nieuwe rol in de geschiedenis. Maar echt fraai is toch de ballad Grote Donkere Water Van De Nacht, waarop een wegens dialect amper verstaanbare Dieleman de luisteraar meevoert in de immer veranderende duisternis die het landschap rondom Axel kenmerkt. Voorzien van onder andere een ijle achtergrondzang, licht tokkelende snaren van de banjo en een diepe opbouw van een (cello?) soundscape aan de onderkant. Gelaagd, net als de natuur. Onaf Pad is een fragiele, maar fraai opgebouwde track met een innemende rol voor de saxofoon in het tweede deel van de track. En op Lang Leve De Wind (een ode aan het natuurfenomeen) komen alle instrumenten op fraaie wijze samen, zonder tot een apotheose te komen.
Hoe anders is het tweede deel van Komma. Want hoewel Broeder Dieleman nog steeds dezelfde inspiratie gebruikte voor dit deel, dat opgedeeld is in een tweeluik met de titel ’t Gat Van Pinten, is het een combinatie van natuurelementen, een opmerkelijke verteller en langgerekte soundscapes dat deel twee van Komma als album vormgeeft. De verteller is de vorig jaar overleden Breskense pastoor/ beeldhouwer Omèr Gielliet, waarover Dieleman al op zijn vorige album zong. Zijn stem, aangevuld met het geruis van populieren, de wind, voetstappen in de natuur, vogelzang en zelfs vissen die in het water zwemmen maken van het tweede deel van Komma een unieke ervaring die op avant-gardistische wijze smeekt om de absolute aandacht van de luisteraar.
Nee, met Komma zal Broeder Dieleman geen groot publiek bereiken. Dat is ook niet het doel van Toon/ Tonnie Dieleman geweest. “Ik wilde muziek maken die zoekt, aarzelt en regelmatig volledig toeval is, vol ontmoeting en weeromslag“, zo schrijft de artiest in het begeleidende boek. De spijker op z’n kop. Wie het zich kan permitteren om verdwaald te raken in de verhalen van verleden en een streek, moet Komma maar eens gaan beluisteren.
Muziek: 8
Klank: 6
Kwaliteit persing: onbekend
Label: Snowstar Records
Speelduur: 73:37 minuten
Website: broederdieleman.com
