Anthem uit Canada heeft met zijn AV-receivers een stevige reputatie opgebouwd, mede dankzij de eigen ontwikkelde ARC-kamercorrectie. Dat systeem vindt nu zijn weg naar de STR, een stereoversterker die niet enkel ARC maar ook een hoge graad van instelbaarheid biedt. Voer voor mensen die graag hun luisterkamer helemaal tot in de puntjes afregelen.
Anthem STR
De STR-lijn van Anthem is niet helemaal nieuw, maar bereikt nu pas de Benelux. Formeel werden deze stereoversterkers al eind 2017 voorgesteld. We hebben de STR’s toen meteen op onze verlanglijst om te testen geplaatst, omdat het toch wel heel unieke zaken biedt. Het is een echte supergeïntegreerde versterker, en dat is een type moderne hifi-toestellen dat we graag onder de loep leggen.
In deze test bekijken we de STR Integrated, een 200-Watt sterke alles-in-één-versterker van circa 5.699 euro, maar Anthem heeft ook de STR Pre-amplifier and STR Power Amplifier voor wie graag de voor- en eindtrappen gescheiden houdt. De STR-combinatie komt vaker op foto’s voor vanwege de fraaie digitale VU-meters op de poweramp en kost samen circa 10.000 euro.
Waarom je zoveel zou uitgeven aan een STR-versterker? Daar zijn verschillende redenen voor, waaronder een aantal zaken die doodgewoon zijn in custom install en thuisbioscopen, maar die bij 2-kanaalstoestellen nog vrij zeldzaam zijn. Het gaat dan vooral om de zeer uitgebreide opties die je hebt om ingangen te configureren en – de blikvanger bij uitstek – het ARC-kamercorrectiesysteem.
Een grote aankoop
De STR Integrated is een forse klasse AB-versterker, wat tot uiting komt in een hoogte die ongeveer het dubbele is van een doorsnee hifi-component. Het apparaat weegt wel wat, wat deels verklaard wordt door de enorme ringkerntransformator met forse bijhorende koelvinnen die in het midden van het STR een plaats kreeg. Een intrigerende keuze maar wel slim, want de voeding wordt zo omringd door de verschillende losgekoppelde printplaten die elk hun functie vervullen, zodat er tussen de verschillende domeinen geen vervuiling optreedt. Het digitale luik is bovendien achter een grote koelvin verstopt, waardoor het hoogfrequente geen storingen veroorzaakt bij de eindtrap. Dat dit een stevige versterker is bedoeld voor de moeilijkste loads, daar moet je niet aan twijfelen. Meer zelfs, de 1.100 Watt die de STR Integrated naar een paar 2 ohm speakers kan sturen gaat niet iedereen nodig hebben. Het zou ons niet verbazen dat er op termijn iets minder potige STR-modellen verschijnen.
De STR Integrated positioneert zich als een versterker die in veel scenario’s past, en daar horen uiteraard heel veel ingangen bij. Vier analoge cinch-ingangen, twee phono-ingangen (voor MM- en MC-cartridges), XLR, AES/EBU, twee optische en twee coaxiale digitale aansluitingen en dan nog een USB klasse B om de DAC in de STR rechtstreeks aan te spreken. Hier kun je wel mee verder, denken we dan.
Qua uiterlijk gaat Anthem met de STR voor een enorme portie minimalisme. Dit is geen McIntosh die je woonkamer domineert. De STR Integrated is beschikbaar in een matzwart of een zilvergrijs (die we persoonlijk mooier vinden), met een voorkant die voor de helft wordt ingenomen door een display achter zwart glas. De andere helft wordt spaarzaam bevolkt door een grote volumeknop en vier kleine knopjes waarmee je door menu’s navigeert. Oh ja, er is nog een klein aan/uit-knopje. Anthem levert nog een slanke afstandsbediening mee uit geborsteld metaal die best een luxe indruk geeft. Het ligt goed in de hand en is gewoon… handig.
De display van de STR Integrated is in realiteit kleiner dan het groot stuk zwart glas dat er voor staat doet uitschijnen, maar het blijft een fors scherm dat je van ver kunt aflezen. Wat je ziet is wel heel droog: het volumeniveau en eventueel een viertal eigenschappen van de ingestelde ingang. Helaas, de mooie virtuele VU-meters van de STR-poweramp kun je hier niet zien. Die deden ons bij een demonstratie al nostalgisch terugdenken aan de Squeezebox Classic van weleer… Nu ja, het zou mooi zijn als een firmware-update deze cosmetische functie ooit aan de STR Integrated toevoegt.
Wat is ARC?
We testen regelmatig AV-receivers op homecinemamagazine.nl en zien ook bij stereospullen steeds vaker kamercorrectie opduiken, zoals bij de Yamaha RN-803D of de Micromega M-ONE M150 van eerder op het jaar. Dat Anthem de STR-versterker dus software meegeeft om de akoestische problemen in een kamer aan te pakken verrast ons dus niet echt. Maar toch: echt heel veel stereoproducten met ingebouwde kamercorrectie zijn er niet. Het is misschien in sommige hifi-middens een controversieel standpunt, maar wij vinden dat spijtig.
De realiteit is dat bijna elke ruimte tekortschiet en vaak doorweegt op de klankkwaliteit dan zaken als kabels en soms zelfs bronnen. Als je niet in een perfect ontworpen ruimte woont en luistert, is de kans gewoon heel groot dat je het te maken hebt met een of ander akoestisch probleem. Een room mode (waarbij een specifieke lage frequentie door de vorm van de kamer versterkt wordt) komt vaak voor en kan het geluidsbeeld enorm aantasten door die frequentie en zijn harmonische meervouden (70 – 140 – 210 - etc Hz bijvoorbeeld) luider te laten klinken. Een room mode pak je in een ideale wereld aan door ingrepen met akoestische panelen of zelfs door de kamervorm te veranderen, maar dit is niet altijd mogelijk. We moeten nu eenmaal ook in die woning kunnen leven. Het via software doen is misschien minder optimaal, maar wel eenvoudiger en haalbaarder.
Het probleem met sommige kamercorrectiesystemen is dat ze te ver gaan en kunstmatig klinken. In sommige gevallen grijpen ze te veel in op hogere frequenties, waardoor het klankkarakter van een speaker kan verdwijnen. Dat ervaar je bijvoorbeeld wel wat met de volledige versie van Dirac, die je altijd na de meting toch nog een beetje handmatig moet aanpassen voor het beste geluid. Elk kamercorrectiesysteem mikt immers op een target-curve, een frequentieverloop die de makers van de software ideaal vinden. Dirac van zijn kant zet daarbij in op een curve die vrij neutraal en vlak is – maar dat vindt niet iedereen even prettig. We blijven er wel bij dat Dirac voor de hobbyist die zijn mouwen opstroopt om nog verder te tunen het beste resultaat van alle kamercorrecties geeft.
ARC werd door Anthem samen met National Research Council of Canada ontworpen, met de inbreng van akoestische ingenieur Flyd Toole. Het NRC is een overheidsinstelling die wereldwijd bekendstaat voor zijn akoestisch onderzoek en research dat het doet rond speakers. Toole van zijn kant is een grote naam in dit soort onderzoek, en later in zijn carrière verrichte hij nog veel werk bij de Harman-groep. ARC heeft hier dus niets te maken met ARC in de context van HDMI-kabels (waar het staat voor Audio Return Channel, een audiospoor die vanuit de tv naar een receiver/soundbar gaat), maar Anthem Room Correction.
Mobiel of op pc?
De ontwikkeling van ARC vertrok vanuit de observatie dat metingen van luidsprekers in de NRC-labs niet strookten met hoe die luidsprekers bij mensen thuis werden ervaren. Of anders gezegd: een speaker die bij de onderzoekers goed klonk, klonk slechter in een willekeurige woonkamer. Dat had natuurlijk te maken met de geoptimaliseerde labomgeving, terwijl een woonkamer in de eerste plaats een leefruimte is – geen geluidslabo. Het doel van ARC is jouw kamer te laten klinken zoals in die ideale ruimte ergens in een labo in Canada. In tegenstelling tot sommige andere systemen grijpt ARC hoofdzakelijk in op de frequentieweergave, niet op het tijdsdomein. Dirac grijpt bijvoorbeeld ook in op het fasegedrag van de drivers van een speaker, maar ARC blijft daar van wel. Volgens Jan Legel van importeur Look & Listen is dat zeer ingrijpend en niet nodig bij goed ontworpen luidsprekers.
Net zoals alle kamercorrectiesystemen vereist ARC een kamermeting. Daarbij worden testtonen afgespeeld en geregistreerd door een microfoon, waarna software de resultaten in een algoritme duwt. Het levert een filter op die (hopelijk) de akoestische problemen corrigeert terwijl je luistert naar je muziek. Als er bijvoorbeeld een room mode is op 70 Hz, waardoor bassen troebeler en luider klinken, dan zal de algoritme net die frequentie wat afzwakken zodat een room mode niet (of minder) geactiveerd wordt.
De meting bij de STR Integrated kan op verschillende manieren. Het beste resultaat krijg je door te werken via de Windows-applicatie die Anthem beschikbaar stelt, maar je kunt het ook via een mobiele app voor iOS of Android. Er is geen applicatie voor macOS-computers. We hebben voor onze test zowel via de Anthem ARC Mobile-app gemeten (op een iPad Air 2) als via de Windows-applicatie (op een Surface Pro 2017). De ervaring is grotendeels gelijk, maar er zijn wel wat significante verschillen. De mobiele app is heel helder en via een stappenplan makkelijk te gebruiken. Je meet via de ingebouwde microfoon van de telefoon of tablet – geen goed idee – of door de USB-microfoon die Anthem met de STR meelevert. Hiervoor heb je wel nog een extra kabeltje nodig, naargelang welk mobiel toestel je hebt. Voor de iPad/iPhone is dat een Lightning naar USB-adapter, voor nieuwe telefoons een USB Type C naar een vrouwelijke USB klasse A, en voor oudere Android-apparaten een USB Host-kabel. Let vooral bij de Type C-adapter dat je één koopt die zowel stroom als data doorstuurt. Tijdens onze test van de IFI Audio xDSD ontdekten we dat er aardig wat van deze adapters rondzweven die enkel stroom doorlaten. IFI Audio heeft inmiddels een geschikte adapter op de markt gebracht die prima voor de ARC-microfoon kan dienen, maar er zijn ook andere te vinden.
De Windows-applicatie kan enkel meten via een USB-microfoon. Een belangrijk verschil is dat je op de pc ook een kalibratiebestand voor de microfoon moet downloaden bij Anthem, wat het meten via de Windows-app nauwkeuriger maakt. De mobiele app houdt immers geen rekening met de specifieke eigenschappen van jouw microfoon. Spijtig, want ook bij mobiele apps kun je bestanden laden. Of de app zou na het ingeven van het serienummer gewoon het nodige zelf kunnen downloaden. Maar wellicht wou Anthem het op mobiel eenvoudig houden.
Vijf keer meten
ARC vereist dat je vijf keer meet, toch als je twee luidsprekers gebruikt. Dat gebeurt eerst op de luisterplaats en dan op vier posities daarrond, telkens op minimaal 60 cm afstand. Omdat Anthem een degelijk verstelbaar statief meelevert, kun je dit heel makkelijk uitvoeren. In de mobiele app zie je telkens waar de microfoon moet geplaatst worden, in de Windows-app kon dit nog iets duidelijker.
Bij de mobiele app is het na de meting snel afgelopen. De app berekent op een minuut of twee tijd de aangepaste digitale filter en stuurt die automatisch naar de STR. Je kunt dan nog via de app snel de correctie in- en uitschakelen, zodat je kunt vergelijken
Bij de Windows-applicatie volgen - als je dat wenst - meer stappen. Je kunt naar de STR-versterker namelijk vier ‘profiles’ of filters uploaden, waarbij je telkens zaken kunt aanpassen. Maar niet enorm veel, in tegenstelling tot bij Dirac. Waar je bij Dirac rechtstreeks kunt ingrijpen op de meting en op elke frequentie aanpassingen kunt maken, kun je bij ARC enkel instellen tot op welke frequentie het ingrijpt en een room gain-factor manipuleren die de laagweergave versterkt of verzwakt. Dit om bijvoorbeeld een ruimte die sterk absorbeert toch levendig te maken. Als je dan toch bezig bent met kamercorrectie, is dan niet te beperkt om eigen aanpassingen te beperken tot twee variabelen? Voor mensen met veel kennis misschien wel, en we hopen dat Anthem ooit toch een pro-versie van de ARC-app uitbrengt die fijnmazigere aanpassingen toelaat. Volgens ons gaan installateurs dat wel op prijs stellen. Maar tegelijkertijd kun je met deze twee variabelen meer dan je denkt.
We maken bij een tweede metingbeurt bijvoorbeeld vier profiles, telkens met een andere room gain of frequentiegrens. Omdat je via de remote van de STR relatief snel kunt wisselen tussen de correctiecurves, hoor je wel meteen wat je beter ligt. Dat vlot vergelijken is dan weer iets dat bij toestellen met Dirac die wij getest hebben, niet echt goed lukt. Terwijl je bij Dirac wel ingrijpende dingen aanpast, ook aan je speakerrespons, en je dus net nog meer zou willen vergelijken. Deze opmerkingen kun je trouwens ook maken over Audyssey op Denon- en Marantz-producten, die via de optionele MultEQ Editor-app ook verdere manipulatie van metingen toelaat. Het is ook handig bij de Windows-versie van de software dat je een meting kunt bewaren en daarna nieuwe filters kunt creëren via de Target-functie. Zo kun je blijven experimenteren zonder altijd weer de microfoon boven te halen.
Kortom, Anthem heeft bij ARC bepaalde keuzes gemaakt om een effectieve kamercorrectie te bieden die verder gaat dan eenvoudige correctie-oplossingen (zoals bijvoorbeeld bij Micromega's MARS of YPAO van Yamaha) maar die toch niet complex is om te gebruiken. Misschien is dat net wat je nodig hebt om kamercorrectie acceptabel te maken bij de audiofiele luisteraar?
Enorm instelbaar
Met de ARC-speaker profiles raken we een ander apart eigenschap aan van de STR: de enorme instelbaarheid qua ingangen. Zoals je al kon lezen beschikt deze versterker over veel ingangen. Elk van deze ingangen kun je tot in de details apart configureren, bijvoorbeeld door de naam te veranderen of een van de vier speaker profiles aan de geslecteerde ingang te koppelen. Misschien wil je geen kamercorrectie toepassen op de cd-speler, maar wel op de draaitafel? Dat stel je gewoon in. Voor analoge bronnen beslis je zelf of het analoge signaal recht naar het versterkerluik wordt gestuurd of eerst gedigitaliseerd wordt via de ADC. Dit laatste gebeurt naar 24-bit / 192 kHz en is een must als je ARC wil toepassen, want de kamercorrectie verloopt via de DSP. Heb je een platenspeler aangesloten, dan kun je een rumble filter of een EQ instellen (naast RIAA zijn er nog zeven mogelijk, incluis van Columbia en Capitol). Ingangen die je niet gebruikt kun je ook gewoon op non-actief plaatsen, zodat de bediening van de STR eenvoudiger wordt.
Subwoofers worden zelden in stereo-opstellingen geplaatst. Spijtig vinden we dat, want een goede sub kan een verrijking zijn voor nagenoeg elke luidspreker. Anthem lijkt dezelfde mening toegedaan, want de STR komt met een heel uitgebreid controlepaneel voor subwoofers. Je kunt er twee aansluiten, wat als overkill klinkt maar voordelen heeft boven een enkele sub. Een room mode bestrijden kan je bijvoorbeeld vaak beter met een dubbele subwoofer en bij een audiofiele opstelling met een sub dicht bij een stereokanaal geplaatst kun je betere imaging krijgen dan bij een enkele subwoofer. Zeker als je werkt met boekenplankspeakers die moeite hebben om tot 70-80 Hz te duiken. Opnieuw kun je per ingang bepalen of je die sub(s) wel wilt gebruiken. Misschien voor de tv die via een optische kabel aangesloten is wel en de draaitafel weer niet?
De STR biedt qua instelbaarheid echt heel veel nuttige zaken. Je configureert alles in via het grote monochrome scherm vooraan op de versterker, die zoals gezegd ook op een afstand van drie meter goed leesbaar is. De menu’s waar je mee moet werken zijn heel no-nonsense opgesteld en vrij helder, al houdt Anthem toch te veel van het woord ‘profiles’ en gebruiken ze dit voor verschillende zaken. Je moet in het begin toch even de handleiding er bij nemen. Volgens ons is een goede bedieningsapp die je ook een streep uitleg biedt iets dat Anthem echt moet overwegen. Aangezien de STR, zoals andere Anthem-producten, voorzien is voor de CI-markt en IP-controle bezit, kan dit geen moeilijke klus zijn.
Luisteren in vier profielen
De Anthem STR Integrated hebben we getest in onze luisterruimte, met een set Focal Sopra N°2’s als speakers en voornamelijk met een Auralic Altair als bron via USB. We gebruiken graag deze netwerkstreamer omdat hij prima samenwerkt met Roon. Maar ook de ELAC Miracord 90 werd afgestoft om de phono-ingang van de STR te testen. Tijdens het testen hebben we in vier sessies ARC gemeten, omdat we telkens nog wat hadden veranderd in de kamer (onder meer de luidsprekerpositie). De interessantste test vonden we toen we aan de hand van een meetsessie vier profielen opstelden, en doorlopend tijdens een aantal dagen luisteren afwisselden. Zo leerden we dat we toch liever ARC maar tot een bepaalde frequentie lieten ingrijpen, omdat anders een stukje karakter van onze Sopra’s met hun mooie midrange verdween.
Globaal genomen biedt ARC wel een mooie meerwaarde. De ARC-meting via de iOS-app maakte het geluidsbeeld minder diffuus en tegelijkertijd opener, merkten we onder meer bij de trage gitaarsolo bij ‘Chewin’ on da Blues’ van Seasick Steve. De leadgitaartonen traden bij ARC ingeschakeld veel verder buiten de speakers, terwijl de stem van de zanger (Mr. Seasick? Mr. Steve?) heel gefocust bleef in het midden. De soundstage klopte ook beter bij Melanie De Biaso’s ‘Lilies’, waarbij we via de iOS-app de ARC-filter snel konden in en uitschakelen om te vergelijken. Opmerkelijk bij de eerste track, ‘Your Freedom is the End of Me’, was dat ARC misschien de bas iets magerder maakte, maar wel veel gedetailleerd. Als we overschakelen naar filters die we via de pc hebben berekend, vinden we het nog beter. Bij ‘Lilies’ kozen we uiteindelijk voor een filter die we begrensd hadden op 1 kHz, omdat dit net iets frisser en authentieker klonk op onze Sopra’s. Je kunt ARC in principe laten werken tot 20 kHz, al raadt Anthem aan om het te begrenzen op 5 kHz. We zouden aanraden om te experimenteren met verschillende profiles begrensd op pakweg 5 kHz, 1 kHz, 500 Hz en 300 Hz. Je kunt snel schakelen tussen profiles bij het luisteren, zo ontdek je snel waar de grens ligt tussen een gecorrigeerde weergave en een authentiek speakergeluid.
Het positieve effect van ARC is trouwens ook heel merkbaar bij Max Richter’s ‘War Anthem’, waar de percussie op doodstred-tempo de allerlaagste frequenties opzoekt. Wederom zorgt de ARC-functie hier voor een meer dan subtiele aanpassing. De percussie klinkt bij eerste gehoor magerder, maar dat komt omdat een room mode in het spel is. Alles komt veel meer in evenwicht en minder sloom met ARC ingeschakeld, wat je - toegegeven - bij deze Richter-track niet meteen opmerkt omdat het van nature tergend traag is. Versneld het ritme bij de moderne jazz van ‘Mehliana: Taming the Dragon’ van Brad Mehldau of de electropop van ‘Alone in Kyoto’ van de Fransen van Air, dan zorgde de snedigere en beter afgebakende tonen voor een meeslepender ritmegevoel.
Bovenstaande maakt het wellicht voor heel wat lezers duidelijk dat iets als ARC de deur opent naar experimenteren en optimaliseren. We kunnen ons goed inbeelden dat niet iedereen dat wenst. Je kunt natuurlijk de STR automatisch laten meten (of gewoon niet meten), maar volgens ons kun je beter toch even de tijd nemen om met die bescheiden aantal variabelen te spelen. Zeker als je luidsprekers bezit met een uitgesproken karakter loont het de moeite om de juiste grensfrequentie te zoeken.
Los van het ARC-gegeven is de Anthem duidelijk een uitstekende versterker met vermogen op overvloed en in staat om zeer dynamische muziek te verwerken. De STR stuurde de Sopra's probleemloos aan – en volgens ons klopt dat voor nagenoeg eender welke andere luidspreker. Klankmatig voegt de versterker weinig bij en heeft het veel controle en precisie, wat ons wel wat doet denken aan de Hegel H190 met zijn geweldig hoge dempingsfactor die we eerder op het jaar bekeken.
Conclusie
Het bijzonder aan de STR Integrated is dat het tegelijkertijd no-nonsense is en toch propvol nuttige techniek zit. De strakke, onderkoelde uitstraling verhult dat deze Anthem functies bevat die je elders niet vaak vindt – en die ook echt handig zijn. Neen, dit is geen versterker voor mensen die op zoek zijn naar een ultieme ‘pure’ ervaring. Maar zaken als ARC, het uitgebreide subwoofer-luik en de instelbare ingangen geven de ondernemende muziekliefhebber de mogelijkheden in handen om in een minder optimale ruimte (lees: je woonkamer) een topgeluid te krijgen. De Anthem STR is een van de weinig high-end stereoversterkers op de markt die je eindelijk van je akoestische kamerproblemen kan verlossen. De leercurve valt daarbij nog aardig mee, een troef ten opzichte van systemen op basis van Dirac.
Anthem STR Integrated
€ 5.699 euro | www.anthemav.com
Beoordeling 4,5 op 5
