Na mijn halverwege 2018 geplaatste test van de bijzonder kostbare en volledig actieve Goldmund Satya weergevers, stel ik u dit keer met veel plezier voor aan de minder extreem geprijsde maar daarom niet minder te versmaden Goldmund Telos 590 NextGen ‘instap’ geïntegreerde versterker.
Goldmund Telos 590 NextGen
Het woord ‘instap’ is in dit kader trouwens wel een flink understatement. Want zelfs hier zijn het nog steeds vijf cijfers voor de komma die het prijskaartje (of is het dan prijskaart?) sieren. Het grote verschil ten opzichte van de Satya's is dat deze versterker na flink doorsparen en eventuele aanvullende verkoop van toch niet gebruikte spullen mogelijk wel haalbaar zal kunnen zijn. Daarbij zijn er al genoeg Ford Fiesta’s, Renault Clio’s en Volkswagen Polo’s in deze wereld en wat is er mis met dagdromen over een Mercedes C-Klasse Coupé, BMW 3 serie Gran Turismo of... een dan toch beter betaalbare Goldmund Telos 590 NextGen?
Voor mij gaat het aantrekkelijke van Goldmund-producten veel verder dan de bijzondere gehoormatige kwaliteiten. Natuurlijk is dat uiteindelijk waar je een audiocomponent op uitzoekt. Maar Goldmund verkies je ook omdat het aansluit bij je persoonlijke stijl en beleving. Neem alleen al de visuele ingetogenheid in combinatie met zorgvuldig gekozen verhoudingen en materiaalgebruik. Niet voor niets wordt dit uit Zwitserland afkomstige audiomerk vaak in één adem genoemd met andere exclusieve grootheden zoals bijvoorbeeld Bentley, Fendi Casa of Chopard. Wel moet worden gezegd dat deze Telos 590 NextGen geïntegreerde versterker hier logischerwijs mede gezien zijn prijs wel wat minder ver in gaat, maar toch.
Wie het apparaat vervolgens van dichtbij bekijkt, ziet meteen het voor het merk typerende lijnenspel met zijn vele subtiele details. Dat begint al met het opgloeiende amberkleurige display dat naadloos bij het goudkleurige Goldmund logo aansluit en eindigt bij de geraffineerd aangebrachte glooiingen van het voorpaneel en de twee vrij grote draaiknoppen die zijn voorzien van een verfijnd patroon voor tactiele grip. Afsluitend zorgt de linker regelaar voor de overgang tussen de acht verschillende ingangen (drie digitaal en vijf analoog), terwijl het rechter exemplaar het volumeniveau fijnzinnig weet in te stellen.
Eenvoud en overzicht
Het amberkleurige display blijkt niet alleen prettig rustig voor de ogen, het is ook verfrissend overzichtelijk uitgevallen. Zoals reeds verwacht is op het linkerdeel het nummer van de gekozen ingang zichtbaar, terwijl rechts de numerieke waarde voor de volumeregeling is af te lezen. Een groene LED geeft aan dat het apparaat ingeschakeld staat, terwijl een amberkleurig exemplaar de ‘lock’ met de gekozen digitale ingang weergeeft.
Beide zijden van de Telos 590 NextGen zijn over de volledige lengte voorzien van koelribben, waarop het 5mm dikke bovenpaneel naadloos aansluit. De achterzijde is voor een optimale leesbaarheid als enige in diepzwart uitgevoerd. Naast de acht ingangen waarbij het digitale deel USB, optisch en coaxiaal omvat en de vijf analoge ingangen ongebalanceerd (RCA) zijn uitgevoerd, worden de net-entree en hoofdschakelaar gecompleteerd met een enkel paar luidsprekerconnectoren. Hoewel ze zeker functioneren en in principe geen afbreuk aan de klank doen, vormen deze aansluitingen wat mij betreft de enige misser bij dit ontwerp. Ze zijn namelijk dermate klein dat serieuze en vaak in bepaalde mate gewichtige luidsprekerkabels voorzien van spades maar met grote moeite voldoende vastgedraaid kunnen worden. Het aansluiten met banaanstekkers is hier dan ook een betere optie, maar ook dan steekt minstens een derde deel van de aansluitpennen nog uit de connector.
‘Last but not least’ wordt het totaalpakket gecompleteerd met een nette metalen afstandsbediening. Een handzaam exemplaar met veel vloeiende ronde vormen dat is voorzien van zacht rubberen toetsjes en net zo’n prettig opgeruimde eenvoud bezit als het versterkerontwerp zelf.
Specificaties
Doordat ik altijd eerst naar een product ga luisteren voordat ik erover ga lezen, heb ik in eerste instantie geen enkel idee hoeveel vermogen deze versterker onder de kap heeft. Door zijn specifieke gehoormatige karakter krijg ik bij deze eerste indrukken niet het gevoel dat het hier om een ‘powerhouse’ zoals de nieuwe Hegel H-590 of D’Agostino Progression versterkers gaat. Maar aan de andere kant krijg ik bij geen van de door mij bij deze test gebruikte weergevers (Martin Logan Impression ESL 11A, Tidal Piano G2, Master Contemporary C) ooit het gevoel wat te missen.
De specificaties geven aan dat het hier om een breedbandig opgezette klasse-AB versterker van 44cm breed, 41cm diep en 16,3cm hoog gaat, die 2 x 215Watt aan 8 Ohm en 2 x 280Watt aan 4 Ohm op de luidsprekerklemmen kan zetten. Maar waar zou dat achtervoegsel NextGen nu eigenlijk voor staan? Na het uitbrengen van een update voor de top-of-the-line Telos 5000 eindversterker bleken de verwachtingen dermate te worden overtroffen, dat het ontwerpteam besloot dezelfde techniek ook in de andere modellen te implementeren en ‘de volgende generatie’-toevoeging een feit was. De naam Telos wordt trouwens bij dit elitemerk alleen voor de beste ontwerpen gebruikt en betekent in het Grieks ‘doel’.
Wanneer ik het solide bovenpaneel van de versterker verwijder, vallen mij na het aanschouwen van de solide dubbele ringkerntransformatoren meteen het geringe aantal kleine printplaten met veel dicht bij elkaar geplaatste geïntegreerde SMD componenten op. Goldmund streeft al sinds haar start in 1978 naar hoge snelheidsontwerpen en maximale lineariteit en zoals de ontwerpers zelf verklaren, is het creëren van een ongeëvenaarde snelheid en reactietijd onder andere een kwestie van een onderling zo gering mogelijke fysieke afstand van de elektronische onderdelen. Hoe hoger de frequentie, hoe belangrijker dit aspect wordt. De 590 NextGen blijkt met slechts vier vermogenstransistors per kanaal te zijn uitgerust. Dit heeft samen met de rest van de gekozen schakeling als nadeel dat het vermogen nergens verdubbelt bij 4 Ohm en veel lagere lasten zelfs niet wenselijk zijn. Maar in positieve zin draagt het dan weer opnieuw bij tot een lagere versmering, kleinere fase- en tijdfouten en de beoogde zeer hoge snelheid. Een ander opvallend facet is dat de vermogenstransistoren niet zoals gebruikelijk tegen de links en rechts geplaatste koellichamen zijn gemonteerd, maar op de bodemplaat zijn bevestigd. Wederom een gevolg van een consistent doorgevoerde ontwerpfilosofie. De volledig nieuw ontworpen DAC-print waar verder geen gegevens over worden verstrekt, verwerkt data tot 384 kHz/32 bit in PCM en DSD64 en 128 in het Direct Stream Digital-formaat.
Luisteren
Ieder apparaat en dus ook iedere versterker heeft een eigen identiteit en klanksignatuur die je aanspreekt of niet. Maar net zoals de Goldmund Satya weergevers blijkt ook deze Telos 590 NextGen gelukkig over de woest aantrekkelijke Goldmund-genen te bezitten. Het is een klank die je meteen uit duizenden herkent, waarbij het mooie is dat het niet voortkomt uit een hele reeks aan technische artefacten. Fouten die mooi gehoormatig bij elkaar lijken te passen, maar feitelijk alleen maar vertroebeling en vervorming opleveren. Wat ik bij de 590 vervolgens als eerste herken, is de puurheid die ik vooral bij versterkers tegenkom die van zo min mogelijk buizen of transistoren per kanaal gebruiken.
Een tweede aspect komt voort uit de zeer hoge bandbreedte, wat als klanksignatuur doorgaans een tonaal zachtere weergave oplevert. Hier dus niet nadrukkelijk hoekig of puntig, maar heel vloeiend en natuurlijk. Voeg daar nog de eigen Goldmund-signatuur van muzikale bezieling en onopvallend krachtig aan toe en je hebt een heel bijzondere cocktail. Een weergave die muziek in alle opzichten recht doet en in veel opzichten klinkt als een… wijd open venster(!), waarover straks meer.
Naast de eerdergenoemde gebruikte luidsprekers, bestaat de rest van de testconfiguratie uit een AudioAanZee muziekserver, North Star Design 192 mk2 cd-loopwerk met bijbehorende Extremo DAC en kabels afkomstig van Nirvana, AudioQuest, Essential Audio Tools en Kemp Elektroniks.
Pijlsnel op klank
Een groot voordeel van de bijzondere interne opbouw van deze Telos 590 NextGen wordt duidelijk na het inschakelen. Vooral omdat de gebruikelijke licht afstandelijke en enigszins mechanische weergave van een ‘koud uit de doos’-product hier volledig afwezig is. Doordat de prijsklasse waarin deze geïntegreerde versterker is gesitueerd ronduit hoog is, vind ik het eerlijk en terecht om maximaal kritisch op alle klankmatige aspecten te letten. Althans dat is mijn bedoeling, want zodra de eerste klanken de membranen van de luidsprekers verlaten, slaak ik een zucht van verlichting en ben ik meteen één met de muziek.
De zucht van verlichting ontstaat doordat ik door de jaren heen al zo vaak bij vooral nieuwe transistorversterkers met een stortvloed aan keihard gepresenteerde onnatuurlijke ‘hifi’-details en elektronische onrust om de oren ben geslagen, dat het gewoon enorm opvalt als het een keer volledig achterwege blijft.
Tijdens deze eerste sessies maak ik bewust gebruik van de ingebouwde DAC. Enerzijds omdat ik zoveel mogelijk de eigen klank wil ontdekken, maar ook om zo min mogelijk externe inbreng te introduceren. Na de gebruikelijke gewenningsperiode die we nu eenmaal allemaal bij een nieuw of onbekend product ervaren, blijkt de Telos 590 NextGen zoals verwacht tot de werkelijk snelle en hoog oplossende ontwerpen te horen. Interessant is dat velen vaak denken dat dit een harde en analytische klankbalans tot gevolg heeft, maar juist het tegendeel blijkt waar. De praktijk leert namelijk dat dit soort ontwerpen doorgaans juist een heel vloeiende, natuurlijke en zelfs zachtere weergave dan gemiddeld bezitten. Met andere woorden ervaar je door de grotere accuratesse en veel grotere verfijning minder luistermoeheid en vooral een heel ongedwongen en natuurlijke weergave.
Gouden gloed
Goldmund zou Goldmund niet zijn als ook zij er niet een geheel eigen draai aan zouden hebben gegeven. Wanneer ik de woorden ‘gouden gloed’ in mijn mond neem, sluit dat natuurlijk wel heel erg mooi bij de ooit gekozen merknaam aan. Toch is deze korte omschrijving wel hetgeen ik in basis bij deze versterker ervaar. Vooral doordat de muziek zo muzikaal aangenaam en natuurlijk wordt weergeven, dat het sterk aan een mooie ‘gouden’ zonsopkomst of zonsondergang doet denken. Laag, midden en hoog zijn volledig gelijkmatig in hun definitie en tonale balans, terwijl er qua timbres van een heel subtiele gouden gloed over de weergave sprake is.
Absoluut niet storend of hinderlijk, maar wel over (zeer) goede luidsprekers waarneembaar. Verfijning en losheid sluiten dit droomlijstje tenslotte af en gaan een heel eind richting het beste wat er met transistortechniek in deze prijsklasse mogelijk is. Het al eerder aangehaalde spreekwoordelijke open venster op de muziek. Echte nadelen bezit dit versterkerconcept mijns inziens niet, hoewel ik me wel voor kan stellen dat er mensen zullen zijn die een stukje van deze natuurlijkheid, gloed en verfijning in zouden willen ruilen voor wat nadrukkelijker geëtaleerde dynamisch gedragingen, een verhoogde expressie en een meer gestoken gepresenteerde instrumentomlijning. Het mooie is echter dat een deel van deze aspecten door het overschakelen van de ingebouwde DAC naar andere externe exemplaren nog aanzienlijk naar eigen smaak kan worden bijgestuurd. Een gegeven waardoor deze versterker een breed maar wel enigszins kapitaalkrachtig publiek zal kunnen aanspreken.
Muzikale voorbeelden
Geheel in overeenstemming met de beleving van deze versterker vind ik het album Shores of Avalon (Amida Records) van de Amerikaanse zangeres-tekstschrijver Tina Malia passen. Vooral bij het gelijknamige titelnummer is de opbouw zo sfeervol, de klankkleuren zo rijk en natuurlijk en de engelenstem van Tina zo ontroerend, dat kippenvel en emoties om hun voorrang strijden. Bij Misa Criolla gespeeld door Música Temprana vindt onder leiding van Adrían Rodriquez Van der Spoel (Corbra Records 0044) eigenlijk hetzelfde plaats. Hoewel de vroegere Philips-uitvoering met tenor Jose Carreras volgens mij de meest bekende en gerespecteerde uitvoering is, vind ik deze veel nieuwere in de Waalse kerk in Amsterdam opgenomen uitvoering eigenlijk nog mooier en intenser. Ook hier laat de Goldmund Telos 590 NextGen alle uitvoerenden op volstrekt natuurlijke wijze schitteren en wordt de luisteraar meegenomen op een bijna onweerstaanbaar mooie muzikale reis. De beste buizenversterkers die ik ken, gaan op een aantal parameters nog verder. Maar dat niet wil zeggen dat ook deze kleinste Goldmund-loot niet ontzettend bevredigend en goed is! En is absolute neutraliteit en realisme per definitie altijd beter dan een subtiele gouden gloed die de wereld er net wat mooier uit laat zien?
Conclusie
Het moge duidelijk zijn dat de Goldmund met de Telos 590 NextGen wat mij betreft midden in de roos heeft geschoten. Het is een prachtige versterker met een heerlijk gevoel voor understatement, gebouwd uit mooie materialen en met een zeer verfijnde, subtiel ‘gouden’ weergave. Toch vereist het van de toekomstige koper wel enige durf om zoveel geld uit te geven voor het aanschaffen van ‘slechts’ een geïntegreerde versterker met ingebouwde DAC en verder nog helemaal niets. Wordt deze stap echter genomen en durft u te vertrouwen op de kennis en kunde van de detaillist en het legendarische kwaliteitsbesef van deze fabrikant, dan zult u vervolgens worden beloond met een beleving die op verschillende muzikale parameters het woord reproductie weet te ontstijgen. Een belangrijk gegeven waardoor zelfs het substantiële aanschafbedrag in een ander perspectief en daglicht komt te staan.
Goldmund Telos 590 NextGen
Adviesprijs € 27.400,-
Puur Audio, Video & Domotica
E-mail: info@puuravd.com
www.puuravd.com
