Het Engelse audiomerk Naim maakt prachtige audioproducten en behoort niet voor niets inmiddels alweer tientallen jaren tot mijn selecte groepje van meest favoriete merken. Een onofficiële nominatie die alles te maken heeft met het keer op keer precies de juiste balans vinden tussen commerciële visie en praktische realisatie. In normale bewoordingen is ieder product van deze fabrikant in al zijn facetten steeds weer opnieuw volledig herkenbaar als een echte Naim. Dat het merk daarbij ook nog ondanks zijn misleidende behoudende uitstraling dicht bij de technologische voorhoedelopers weet te blijven, dwingt alleen maar nog meer respect af. Dus toen mij werd gevraagd om de nieuwste versterkermodellen in de gloednieuwe luisterruimte op het Naim hoofdkwartier in volle glorie te bewonderen, was dit verzoek niet aan dovemans oren gericht.
Naim: passie en trots
Voor wie denkt dat een fabrieksbezoek na een tussenpauze van één jaar maar weinig nieuws kan opleveren, blijkt niets minder waar. Vooral doordat er tijdens de hartelijke ontvangst door de uit Frankrijk afkomstige export & sales manager Fabien Basseux en Naim’s immer goedlachse merkambassadeur Jason Gould ook een merkwaardige glimlach rond beider lippen speelt. Wanneer ook nog eens net wat te vaak blikken van verstandhouding worden uitgewisseld, word ik met de minuut meer nieuwsgierig. Toch moet er helaas nog wat langer geduld worden uitgeoefend, want ook dit bezoek gaat traditiegetrouw van start met de bijzonder uitgebreide en informatieve rondleiding door de productiefaciliteit.
Typisch Brits is dat het bedrijfspand uit een hele reeks met elkaar verbonden kleinere gebouwen en loodsen bestaat en dat ik al bij het begin van de tour wederom kippenvel krijg door de reusachtige en uitermate kostbare Naim Statement versterkers. Ook vandaag de dag nog steeds een bijzonder prestigeobject wat helaas nog maar zelden op shows is te zien laat staan te horen, maar ook zes jaar na introductie, nog steeds niets van zijn aantrekkingskracht heeft verloren. Doordat ik door de eerdere bezoeken al min of meer weet wat mij verder nog te wachten staat, verleg ik dit keer mijn aandacht bewust van de producten naar de mensen die het vervaardigen. Een goede zet blijkt al snel, want in plaats van dicht te klappen blijken de meesten graag over hun werk te vertellen. Ze zijn namelijk enorm trots op het werk wat ze verrichten en zien opmerkelijk goed het belang van hun taken in het grote geheel. Het plezier en trots gaan zelfs zo ver dat ze van belangrijke projecten de foto’s als schermachtergrond op hun privé telefoon gebruiken!
Wat mij verder ook opvalt, is dat de samenwerking tussen Focal en Naim steeds nadrukkelijker zichtbaar wordt. Hierdoor staan op verschillende plaatsen in fabriek de nodige modellen van deze Franse luidsprekerfabrikant opgesteld. Ook wordt er steeds vaker bij de ontwikkeling van de Naim producten van deze weergevers gebruikgemaakt. Van een heel andere orde zijn het grote aantal prachtige Naim reclameaffiches uit lang vervlogen jaren die vooral in het kantoorgedeelte de muren sieren. Een heel goed idee wat mij betreft, want ze zijn fantastisch en iconisch vanwege de enorme passie, originaliteit en humor de ze uitstralen. Veel van deze uitingen zijn zelfs zo sterk, dat ook anno 2020 mog steeds bij iedereen een warme glimlach oproepen.
Nieuwe versterkers
Na ook nog de verschillende Uniti’s, SI-, XS-, Classic- en 500 series in aanbouw te hebben gezien, staan we plotseling oog in oog met één van de hoofddoelen van dit bezoek. Namelijk de nieuwe Naim XS 3 en Supernait 3 geïntegreerde versterkers in aanbouw. Door de bouwfase is de behuizing nog niet aangebracht en kunnen we volop genieten van de vele vernuftige ontwerpdetails. Wat namelijk te denken van speciaal geknikte bedrading bij bepaalde componenten zodat trillingen minder kunnen worden doorgegeven, zwevende chassisdelen aan de achterzijde, keramische isolatoren die worden gebruikt om de capacitieve koppeling tussen het chassis en de uitgangstransistoren te minimaliseren, de extreme ringkerntransformatoren en ga zo maar door.
Ook de maximale zorgvuldigheid waarmee alles is gebouwd verdient veel lof en maken bijzonder nieuwsgierig naar het gehoormatige eindresultaat. Net op het moment dat ik hier aan denk, komt ook Fabien weer ten tonele en worden we uitgenodigd om een typisch Engels middagmaal in de bedrijfskantine te nuttigen. Net zoals de ontspannen discipline en warme saamhorigheid op de werkvloer, blijkt ook de lunch op eenzelfde wijze te verlopen. Eerst handen wassen, daarna bij het buffet opscheppen wat je wenst, om vervolgens met een aantal collega’s aan een tafel plaats te nemen. Door het alsmaar groeiende personeelsbestand moet er in ‘shifts’ worden gegeten, waarbij iedereen zich keurig gedisciplineerd aan de gestelde tijden houdt. Terwijl ik dit intrigerende schouwspel gadesla, fluistert Fabien bijna opeens in mijn oor ‘ben je al klaar voor de volgende ronde?’ Ik kijk hem verbaasd aan en vraag hem onnozel of er dan nog meer te eten is? Nu barst hij in lachen uit waarbij hij Jason een vette knipoog geeft. ‘Nee joh, ik heb het niet over het eten, maar over het deel van het bezoek waarvoor jullie eigenlijk hier zijn.’ O, je bedoelt de nieuwe versterkers die we zojuist in de productie tegenkwamen? ‘Nou, niet helemaal… Nu begrijp ik er helemaal niets meer van. We zijn immers toch al in de fabriek zelf geweest? Maar Fabien houdt verder raadselachtig zijn mond en ook Jason doet met een glimlach verschillende krampachtige pogingen om het alsnog over andere onderwerpen te hebben. Na het afronden van de maaltijd volgen we beide heren op weg naar de bekende luisterruimte. Althans dat denken we…
Wereldprimeur – de nieuwe Naim luisterruimte met…
Want pal voor de inmiddels enigszins bekende deur stoppen we ineens. Logisch denk ik nog steeds, want de ruimte is beveiligd en moet worden ontgrendeld met een cijfercode. Maar waarom voeren de heren deze nu niet in. Het volgende moment kijkt Jason Fabien aan, geeft de code eindelijk in waarna de deur alsnog openzwaait. Ah, dus dit is weer de… Huh, wat is dit nu? Daglicht stroomt ineens van verschillende kanten de nu getoonde ruimte in, de wanden zijn voorzien van een specifiek gevormd houten raamwerk, op de vloer parket in een visgraatmotief. En dan nog een kleed met twee comfortabele fauteuils erop, luidsprekers voor de korte wand en een hele rij Naim Fraim racks die de ruimte tenslotte afmaken.
Ja, dit is duidelijk een hele fraaie luisterruimte, maar wel echt totaal anders dan de voorgaande die ik hier altijd heb gezien. De heren vervolgen met: ‘Hartelijk welkom in onze inderdaad volledig van A tot Z vernieuwde luisterruimte. Een vertrek wat zelfs zo nieuw is, dat jullie de allereerste officiële gasten zijn die hem mogen betreden én ervaren!’ Toch wordt de aandacht van al het visuele moois al snel afgeleid, wanneer blijkt dat er nog een gast in de ruimte aanwezig is?! Het gaat om een trendy en vlot geklede heer met een keurig voorkomen en een op prins Harry lijkend gelaat, die zich het volgende moment voorstelt als ‘Charlie Henderson, managing director van Naim!’ Hoewel een bezoek aan deze fabrikant altijd wel garant staat voor het nodige (muzikale) spektakel, is het toch bijzonder ongebruikelijk dat de hoogste leidinggevende de moeite neemt om als het ware ‘gezellig op de koffie’ te komen.
Daarbij blijkt Charlie ondanks zijn zware verantwoordelijkheid bijzonder vriendelijk en toegankelijk te zijn en niet veel later plof ik op zijn uitnodiging gezellig naast hem op de bank. Maar wat nu, flitsen mijn gedachten als een razende door mijn hoofd? Gewoon over koetjes en kalfjes praten, of toch meer precaire zaken aan durven snijden? Ik doe een wilde gok en besluit intuïtief voor het laatste te gaan. Een richting die Charlie duidelijk heel even verrast, maar die hij na zich razendsnel te hebben herpakt ook snel kan waarderen.
… Charlie Henderson
‘Om maar meteen met de deur in huis te vallen, op veel plaatsen in het Naim pand komen we Focal luidsprekers tegen. Nu is al geruime tijd bekend dat beiden eenzelfde eigenaar hebben, maar is het een bewuste keuze dat het nu ook nadrukkelijker naar buiten toe wordt gepresenteerd?
'Om te beginnen vallen beide merken onder de overkoepelende eigenaars genaamd Focal & Co, CM-CIS (lange termijn aandeelhouders Focal) en zowel de managementteams van zowel Focal als Naim. Ondanks dat beide merken ook de in de toekomst hun eigen unieke filosofie en identiteit zullen blijven behouden, kan ook worden gemeld dat de onderlinge samenwerking verder is geïntensifieerd. Dus waar luidsprekertoepassingen nodig zijn zoals bijvoorbeeld bij onze nieuwe Mu-so lijn, krijgen we nu meer assistentie van onze Frans collega’s en waar elektronica nodig is zoals bijvoorbeeld bij automotive projecten, is het precies andersom.'
'Ook is het geen toeval dat zonder de eigen genen te verliezen, momenteel meer aandacht dan voorheen wordt besteed aan het voicen en afstemmen van elkaars producten. Want het zou ook wel heel vreemd zijn, als een Naim product niet het beste uit een Focal weergever zou kunnen halen of andersom. Waar door mijzelf meer tijd en aandacht aan zal worden besteed, is dat bij de meeste hedendaagse muzieksystemen nog steeds te veel de nadruk ligt op techniek. Natuurlijk is het fijn als het technologisch allemaal klopt en probleemloos werkt, maar het moet ook het muziek genieten zelf nog minder in de weg staan.'
'Onze toekomstige producten dienen dus nog intuïtiever te zijn, soepeler te functioneren en vooral nog meer met de gebruiker meedenken. Hoe dat eruit zal gaan zien kan ik nu nog niet verklappen, maar het zal een nieuwe revolutie inluiden. Ook het roemruchte Naim forum hebben we daarom weer uit de mottenballen gehaald. Natuurlijk kan het ‘eng’ en/of confronterend zijn als je daardoor kritiek onder ogen krijgt die je liever niet wilt zien. Maar het werkt ook erg verhelderend en stimulerend en bevat tevens de broodnodige gewenste informatie hoe eindgebruikers tegen onze producten aankijken en hoe het volgens hen anders en nog beter kan. Zelfreflectie is daarbij enorm belangrijk. Fouten of een verkeerde inschatting zullen immers altijd bestaan en alleen op die manier kun je aan jezelf werken en blijven streven naar verbetering.'
Kruisbestuiving
Wat deze prachtige nieuwe luisterruimte betreft, was het gewoon keihard nodig om de oude met pensioen te sturen. Dus was het ook belangrijk om niet alleen de akoestische inzichten te evalueren, maar wilden we ook ons nieuwe elan en de nauwere samenwerking met Focal meer publiekelijk uitdragen. Een duidelijke uiting van deze kruisbestuiving is dat de akoestische maatregelen in deze ruimte identiek zijn aan de Focal luisterruimtes in Saint-Etienne. Iets wat ook voor ons bijzonder goed heeft uitgepakt op wat jullie straks zelf ook te horen zullen krijgen. Zoals Fabien en Jason vast al hebben verteld, zijn jullie de allereerste officiële bezoekers. Dus ik ben straks heel benieuwd hoe jullie heb hebben ervaren.’
Bij binnenkomst en ook in de rest van het kantoorgedeelte kwamen we aan het begin van onze rondleiding een hele reeks oude foto’s en prachtige advertenties tegen. Wat is daar de gedachte achter? ‘Eigenlijk is dat heel eenvoudig. Toen ik 1,5 jaar geleden de nieuwe managing director werd, was het eerste wat mij opviel dat er zo weinig van die roemruchtige geschiedenis zichtbaar was. Natuurlijk zijn in het pand alle ooit geproduceerde modellen in stellingen aanwezig, maar ik miste vooral dat echte tastbare gevoel van de zo typerende Naim roots. Van het illustere verleden was nagenoeg ‘in het openbaar’ zichtbaar en dat vond ik vooral enorm zonde. Vooral omdat veel van deze oude reclame uitingen legendarisch zijn. Na het doorspitten van onze archieven bleek er gelukkig nog heel veel bewaard te zijn gebleven en een aantal van deze mooiste uitingen hebben nu op strategische plaatsen in het kantoor-, luister en presentatie gedeelte, de plaats gekregen die ze verdienen.'
Hét vergelijk
Na deze uitleg nestelen we ons nog wat comfortabeler in de nog nieuw ruikende muisgrijs gestoffeerde 3-zits bankstellen en kijken nieuwsgierig om ons heen. Behalve de ons intimiderend aankijkende Statement versterkers, is de rechterwand van de ruimte voor meer dan de helft gevuld met vier afgeladen Naim Fraim audioracks. Maar wat staat er eigenlijk pal voor ons? Een kleine ‘boekenplank’ luidspreker op een driepootstand, maar het is geen Naim, want die worden al jaren niet meer gemaakt?
Eén van mijn reisgenoten fluistert mij toe dat het om de Chora 806 gaat van het Franse Focal. Een bijna nieuwe en vrij onopvallende voordelige loot in het Focal assortiment. Want dit paar speakers kunt u al bemachtigen voor slechts € 658,- per paar! Eh en daar gaan we dan drie veel duurdere versterkers op beluisteren?! Jason kijkt met een grote grijns raadselachtig ons kleine groepje rond en zegt verder niets.
Nait XS2 > XS3
Wanneer we van start gaan met een eerste vergelijk tussen de Nait XS2 en XS3 geïntegreerde versterkers aangestuurd door een NDX2 netwerkspeler en Uniti Core voor de muzikale data, houd ik onbewust even mijn adem in. Want de combinatie Focal met Naim vond ik in het verleden eh, hoe zal ik zeggen, nu niet bepaald geslaagd. Vooral het soms tot in het extreme opgezweepte heldere en pregnante hoog van de vroege Beryllium tweeters, zorgde in die dagen samen met het typische directe en wat droge karakter van de oudere Naim modellen, voor een marriage from hell wat mij betreft. Maar tijden veranderen en op het moment dat de eerste klanken de Chora 806 verlaten val ik even stil...
Wauw, is dit een Focal?! Dat zachte en zeer vloeiende hoog wat perfect samenvalt met een bijna Italiaans middengebied en een precies goed gedefinieerd laag? Zelfs het wijd uiteen gesponnen ruimtebeeld, is niet bepaald typerend wat ik aan beide merken van nature toe zou kennen. Maar het is er nu toch echt en hoe! Na het nog steeds genieten van het nog immer zeer goed gebalanceerde en pakkend dynamische geluid van de XS2, is de nieuwe XS3 bijna even een kleine teleurstelling. O ja, de weergave is verfijnder en subtieler en de meer natuurlijke Naim signatuur van nu is duidelijk waarneembaar. Maar dat oude op een bepaalde wijze toch lekkere wat brute geluid is omgezet in een strakker plaatje met meer overzicht en finesse. Bij een A/B vergelijk moet je daar even aan wennen, maar al snel blijkt de nieuweling toch echt wel stukken beter te zijn. Meer compleet als het ware en daardoor veel geschikter voor langere luistersessies
Supernait 2 > 3
Ook de beide Supernaits mogen hun kunsten aan de voordelige maar zeer goede Chora 806 en nog steeds de NDX2 tonen en de verschillen zijn nu bijzonder groot. Ten opzichte van de strakke en wat minder voluptueus klinkende XS modellen, zijn de Supernaits lekker groots, mooi verzadigd, vol en rijk en duidelijk meer volwassen. De Chora’s treden nu echt boven zichzelf uit, waarbij het ronduit knap is dat ze deze verschillen zo goed kunnen laten horen. Maar waar de XS 3 met een relatief kleine marge beter is dan zijn voorganger, vind ik de Supernait 3 echt een reuzensprong maken. Vooral wanneer het volgende moment de Chora’s worden vervangen door de veel duurdere en uiteraard ook veel betere Sopra 2 luidsprekers, stijgt het niveau logischerwijs meteen met grote sprongen. De Supernaits hebben als het ware meer vlees aan hun botten en bieden een grotere, rijkere en vooral meer volwassen weergave aan beide weergevers. Ten opzichte van de 2 biedt de 3 ook duidelijk meer openheid, losheid, transparantie, een groter ruimtebeeld en een strakker en vooral beter gedefinieerd laag. Er is gewoon nog meer muziek en minder techniek hoorbaar en het is duidelijk dat dit een knappe stap vooruit is door Naim.
Statement
Als piece de resistance wordt als laatste de nog immer bijzondere Statement in stelling gebracht op dezelfde Sopra 2 weergevers. Qua netwerkspeler schalen we nu ook een niveau op en treedt de eveneens imposante en machtige ND555 ten tonele. Qua uiterlijk op de extra verplichte losse voeding na eigenlijk in niets verschillend van de NDX2, maar qua weergave toch een heel ander verhaal. Toch gebeurt er met het geluid niet hetgeen iedereen nu misschien zou verwachten en mogelijk ook graag zou willen. Want het is geen weergave die ineens 10x zo goed is en nog vele extra lagen aan verborgen informatie prijsgeeft. Nee, wat zo’n statement vooral nog toevoegt is die nog immer zo bijzondere rotsvaste vanzelfsprekendheid. Het zal zeker te maken hebben met het extreme surplus aan vermogen (746 watt aan 8 Ohm 1.450 watt aan 4 Ohm en een kortstondig piekvermogen van 9.000(!) watt aan 1 Ohm), maar absoluut ook door de extreme aandacht aan ieder constructiedetail en de superieure matching van alle componenten. Samen met de buitengewoon gelaagde en super natuurlijke weergave eigenschappen van de ND555, komt muziek nu nog meer als uit het niets.
Het is zelfs zo volstrekt moeiteloos en de presentatie zo achteloos compleet, dat het in eerste instantie niet eens zo imponeert als je van zo’n kostbaar systeem zou verwachten. Maar hoe langer je naar zo’n systeem luistert, hoe meer je beseft dat dit toch echt de terecht gekroonde Naim koning is. Ronduit fantastisch en op verschillende punten zelfs grensverleggend qua natuurlijkheid en zeggingskracht.
Afsluitend is het ook eerlijk om te zeggen, dat veel van deze hoorbare verschillen ook absoluut door de geheel nieuw opgebouwde en veel betere Naim luisterruimte kan worden gerealiseerd. Een luisteromgeving die door het ontsluiten van de al die jaren verborgen maar wel degelijk aanwezige ramen, ineens veel lichter en ruimtelijker is geworden en een echte aanwinst voor deze legendarische fabrikant vormt.
Conclusie
Hoewel het iedere keer opnieuw een feest is om deze uit 1973 stammende fabrikant met een bezoek te vereren, bleek onze visite dit keer extra memorabel. Niet alleen door de aangescherpte visie en bedrijfsmatige koers zo mooi verwoord door managing director Charlie Henderson, maar zeker ook door de grote stappen die de nieuwe Naim versterkergeneratie heeft gemaakt. Meer overzicht, een betere definitie met meer verfijning en een betere ruimtelijke gelaagdheid. Voeg daar nog de unieke Naim expressie, timing en muzikale beleving aan toe en het moge duidelijk zijn dat hier weer grote stappen zijn gemaakt. De compleet vernieuwde luisterruimte blijkt uiteindelijk de spreekwoordelijke kers op de taart. Niet alleen heel prettig en aangenaam om in te vertoeven, maar zeker ook om de onderlinge verschillen tussen de componenten nog beter voor het voetlicht te brengen. Een optimaal gehoormatig podium met een presentatie die deze producten ronduit verdienen!
Latham Audio
Tel: 013-5082411
E-mail: info@latham.nl
www.latham.nl
