De BRX’en van GoldenEar zijn niet zomaar monitors zoals er dertien in het dozijn bestaan. Neen, deze kleine speakers met luxeuze afwerking claimen iets behoorlijk unieks te bieden. Met dank aan technologie uit de veel duurdere Triton Reference-lijn en een design dat een volwassen basweergave belooft.
GoldenEar Bookshelf Reference X
Voor compacte speakers die durven de beperkingen van een klein formaat te negeren hebben we een zwak, voor zwarte glimmende laklagen iets minder. Je zou dus kunnen zeggen dat we met gemengde gevoelens aan de test van de bijzondere BRX-monitors van GoldenEar begonnen. Tijdens het uitpakken en opstellen moesten we onze mening over die zwarte kleur evenwel een beetje bijstellen. De BRX of Bookshelf Reference X is net prikkelend genoeg van vorm en de pianolaklaag is zo weelderig aangebracht, dat deze boekenplankspeakers van net geen 1.600 euro per set ogen als iets veel duurders. Onverwacht luxueus uit de hoek komen zit dan ook in het DNA van GoldenEar Technology, een Amerikaans merk dat de voorbije jaren op shows vaak indruk maakte met de rijzige Triton Reference-vloerstaanders. Ook op akoestisch vlak doet GoldenEar het net weer anders, wat het merk een schare fans heeft opgeleverd.
We ontvingen de BRX-speakers ook net na de aankondiging dat GoldenEar deel wordt van AudioQuest, de alombekende fabrikant van alles wat met hifi-bekabeling en accessoires te maken heeft. De overname kan een stevige boost betekenen voor het Amerikaanse luidsprekermerk, al was het maar omdat AudioQuest echt overal te vinden is. Niet dat een boost echt nodig is, althans toch niet als het ging om imago en reputatie. Met die beide zaken zat het al prima bij GoldenEar, een merk dat ontstond toen de bekende speakerontwerper Sandy Gross het in 2010 oprichtte omdat hij luidsprekers wilde bouwen op basis van nieuwe technieken en inzichten.
Het is dus geen oud bedrijf, maar in het voorbije decennium heeft GoldenEar heel snel een prima reputatie opgebouwd. Overigens, als die naam je bekend in de oren klinkt, Gross was ook een van mensen die mee de eerste steen legde bij Polk om daarna Definitive Technology op te starten.
Tegen de trend in
GoldenEar kennen we zelf van hifi-shows zoals XFI en High End Munchen, waarop altijd heel grote vloerstaanders zoals de Triton Reference stonden te spelen. Vaak machtig en indrukwekkend, net zoals de monolithische designtaal die deze zuilen spreken. De GoldenEar-speakers die we hier bekijken zijn echter iets helemaal anders. De BRX’en zijn monitors en zelfs relatief kleine dingen. Er is een trend om potige staanderspeakers uit te brengen – zie de KEF R3 of JBL HDI-1600 – maar deze GoldenEars zijn nog een maatje kleiner. Met hun afmetingen van 31,1 x 20,5 x 30,8 cm nemen ze echt niet veel plaats in.
GoldenEar vaart hier dus tegen een beetje tegen de heersende trend in. Die grote staanderspeakers scoren omdat ze door hun groter kastvolume dichter bij de prestaties van een vloerstaander aanvlijen. Met een kleinere voetafdruk dan een grote zuil. Al is dat volgens ons eerder een theoretisch voordeel, want eens die ‘compacte’ speaker op een stand staat neemt hij ook wel wat plek in. De Bookshelf Reference X houdt het wel subtiel en compact, en de gracieuze designtaal die deze bookshelf spreekt werkt dat nog extra in de hand. Neen, dit is geen klassieke rechthoekige doos waarin schijnbaar lukraak wat drivers zijn geschroefd, maar een verschijning die even sierlijk als uitgekiend is. De gebogen bovenkant en de trapeziumvorm (als je van bovenaf kijkt) is echt iets bijzonders, en heeft ook het akoestische voordeel dat staande golven en resonanties vermeden worden. Dat houdt het geluidsbeeld vrij van troebelheid.
De fraaie vorm van de BRX ontdek je wel zelf via de fotografie bij deze review. Maar wat je pas in het echt realiseert is hoe mooi deze luidspreker is afgewerkt. De diepzwarte laklaag die GoldenEar toepast is van heel hoge kwaliteit en straalt weelderigheid uit. Het ademt luxe uit en is van een niveau dat je eerder verwacht op speakers die het dubbele kosten. Het is met de hand geboend, benadrukt de fabrikant.
Ok, het toont vingerafdrukken en stof wel gauw, dus je moet een set BRX’en af en toe (voorzichtig) afstoffen. We ontdekten ook heel snel dat foto’s nemen van de blinkende lak niet eenvoudig is. Maar zowel met als zonder grille etaleren deze boekenplankspeakers een weelde die je niet gauw verwacht aan dit prijspunt.
Extra woofers
GoldenEar staat bekend om het gebruik van een actieve subwoofer die rechtstreeks in de voet van bepaalde Triton Reference-vloerstaandermodellen is ingebouwd. De BRX is echter volkomen passief, maar toch is er een brug met die spectaculaire topmodellen van het merk. Aan elke zijkant van deze boekenplankspeaker vind je een passieve woofer die een dubbele functie verricht: het zorgt voor betere basprestaties door de low-extensie te vergroten en het ondersteunt de 6-inch driver aan de voorkant zodat die een fraaier midden kan presenteren. Overigens komt die driver ook recht uit de Triton Reference-lijn.
De twee passieve woofers en de 6-inch laag/midrange-driver worden gecomplementeerd door een AMT-tweeter. Deze – even diep ademhalen – Reference High-Gauss High-Velocity Folded Ribbon is een linttweeter waarbij de dunne ribbon helemaal is opgevouwen. Zo blijft de tweeter in zijn totaliteit vrij klein, maar is er wel een heel groot tweeteroppervlak dat makkelijk aan te sturen is. Ze doen immers veel lucht bewegen met relatief kleine bewegingen. Tweeters van dit type appreciëren we altijd om hun snelheid en resolutie.
Opstellen is cruciaal
In de aanloop van de review hadden we contact met Rob Hay, de marketingdirecteur van AudioQuest die nu ook GoldenEar onder zijn vleugels neemt. Het is zelden dat we instructies krijgen over hoe testproducten moeten opstellen, maar in dit geval wilde Hay toch een paar zaken benadrukken. Omdat de BRX Bookshelfs die Reference High-Gauss High-Velocity Folded Ribbon bezitten is het nog belangrijker dan gewoonlijk om te zorgen dat die tweeter zich perfect op oorhoogte bevindt. Altijd wel goed advies, maar in dit geval extra belangrijk. Het directe gevolg daarvan is dat Hay aanraadde om stands te gebruiken van 70 cm hoog. De meeste stands, zoals ook de Focal Kanta-stands die wij gebruiken, komen maar tot op een hoogte van 60 cm. Hoewel AudioQuest met plezier andere stands wilde opsturen, besloten we toch om het op een andere manier op te lossen.
Wat we wel kunnen bevestigen is dat de prestaties inderdaad heel fel beïnvloed worden door de hoogte waarop je speakers staan. In eerste instantie parkeerden we de BRX’en toch op onze Kanta-stands omdat we nog een oplossing zochten voor de 10 centimeter die er ontbraken. Toen we onze vaste test-playlist doorliepen, viel er in eerste instantie geen gebrek te merken toen we neerzaten in onze gewone luisterstoel. Maar dan doken we circa 10 cm lager in de stoel – gymnastiek en audiofielen, het is geen zicht – en was het alsof we naar een totaal andere luidspreker luisterden. Griegs ‘Concerto for Piano and Orchestra in A minor: Op.16: 1.Allegro molto’ met Alice Sara Ott achter het clavier van de piano ging van weliswaar heel ruimtelijk gepresenteerd naar een soundstage die veel breder links en rechts doorvloeide, en bijna links en rechts leek door te lopen, alsof er surroundspeakers opgesteld stonden. Ergens hadden we dit kunnen verwachten omdat AMT-achtige tweeters meestal wel op de verticale axis niet enorm uitstraling. Verrassender is dat het niet enkel ging om meer microdetail en ruimtelijke informatie. Ook kregen opeens de pauken en de percussie in dit werk veel meer body. Hetzelfde effect was ook te ervaren toen de test-playlist doorsprong naar de k.d. lang-versie van ‘Hallelujah’, een luistertip ooit gesprokkeld op een demonstratie van wijlen Ken Ishiwata. Het moment rond minuut 5 wanneer lang haar keel openzet was op de BRX’en danig indrukwekkend.
Aansturen? Dat lijkt ons niet echt een probleem. GoldenEar citeert een hoge gevoeligheid van 90 dB (4 Ohm), en in onze luisterruimte liet de BRX zich even gewillig aansturen door een Devialet 220 Expert Pro als een Cambridge Audio 851A – al is die laatste naar onze persoonlijke smaak in dit geval net iets te analytisch om te combineren met deze speakers. We hebben ook heel kort de BRX’en op de fonkelnieuwe Yamaha A-S1200 gehangen (review ook nog eind juni, red.), wat afgaande op enkele luisteruren ook een verleidelijke combinatie leek. Maar we denken niet dat je het moeilijk zal vinden om een passende versterker op het spoor te komen. Overigens hebben we hoofdzakelijk de NAD C 658 als streaming DAC gebruikt bij de Cambridge Audio, de über-geïntegreerde Devialet heeft al het nodige aan boord om met Roon en met een draaitafel te werken.
Ik ben er bij!
Als je heel goed luistert naar het begin ‘Foscarini’s Groove’ op ‘Roma ‘600’ hoor je heel zacht de handen van de mandolinist die verplaatst worden. Het is heel stil, en op minder fijnzinnige speakers nauwelijks merkbaar. Maar dicht bij de GoldenEars-boekenplankers komt het heel zachtjes mee met het instrument, wat het live-gevoel in de hand werkt. Dit is het dartele soort muziek dat heel knap klinkt op deze boekenplankspeakers.
De sterkte van de BRX’en zit hem deels in het microdetail en presence die deze monitors heel goed overbrengen, maar ook de mooie, brede opbouw van de soundstage. Het is te danken aan het slimme samenspel van die AMT-tweeter en de zijdelingse woofers, lijkt het ons. Het zorgt voor een van de meest ‘live’ aanvoelende presentaties die we ooit uit een zo’n compacte speaker meemaakten. Dat is echt wel bijzonder, want het is niet zo evident om bij kleine speakerkasten de muziek echt te laten ‘ontsnappen’ aan de doos. Neem nu Melody Gardot bij ‘Don’t misunderstand’: ze staat verleidelijk voor onze neus te zingen, tussen de speakers, terwijl het orkest verder naar buiten staan. Geweldig ook hoe de BRX-speakers weer dat ik-sta-in-de-zaal-gevoel nog verder in de hand werken bij Carla Bruni’s ‘Mon Raymond’ in de befaamde Parijse Olympia-zaal. Heel dit live-album is magnifiek opgenomen, trouwens. Zeker dit nummer – een kleine hit voor de zangeres – is het geweldig hoe de trompetlijn links op het podium perfect Bruni’s stem complementeert. Veel knapper dan de studioversie, vinden we. Ogen dicht, en je staat daar in Parijs op de eerste rij.
Het brede stereobeeld is even fijn voor degelijk en minder degelijke geproducete gitaarmuziek. De jaren zeventig of tachtig, meer dan welkom, zo blijkt. De hoekige gitaren van Richard Hells ‘Blank Generation’ of de meer zweverige ‘In Ducle Decorum’ van The Damned klinkt geweldig, dankzij het samenspel van die AMT-tweeter die vingervlugge gitaarriffs prima overbrengt en de twee woofers die helpen om het midden zo open te presenteren.
Opnieuw: een correcte plaatsing is nogal cruciaal om dit alles te ervaren. De compacte BRX-speakers zullen zeker niet teleurstellen qua diepte van de bassen; enkel overtuigende bassheads zullen een sub mogen overwegen. Hoe dan ook, het vermogen om een diepe, brede soundstage neer te zetten zoals deze speakers doen is wat ons betreft veel waard.
Conclusie
Het verrassende aan de BRX-speakers? Dat ze veel van de goede eigenschappen waarmee GoldenEar opviel brengen naar een compacte speaker die bovendien behoorlijk luxueus oogt. We moeten wel benadrukken: een goede plaatsing is altijd belangrijk, maar bij deze speakers nog crucialer. Wat je in ruil krijgt voor die tien minuten werk om de GoldenEar BRX-speakers correct op te stellen, is een waanzinnig gedetailleerde weergave, een levensechte soundstage en verrassend potige bassen.
GoldenEar Technology BRX
1.595 euro (paar) | www.goldenear.com
Beoordeling 4,5 op 5
