Je rijdt niet zomaar even naar Hoek van Holland, zeker niet in de herfst, maar een uitnodiging op zak om kennis te komen maken met de laatste creatie van een pick-up element fabrikant die ik eerder al hogelijk wist te waarderen, stap ik toch maar vlug in de auto. Bekend met de gehele reeks aan Hana elementen en waarschijnlijk de enige in Nederland die ze ooit allemaal mocht en kon beluisteren voor het schrijven van recensies, ben je aan de importeur en jezelf wel haast verplicht regen en wind te trotseren op weg naar vinylvreugde pur sang. Zal het een fijne dag worden of slechts meer van hetzelfde en alleen duurder? De verschillen tussen de instap E-serie en de tot nu toe duurste M-serie doen anders vermoeden en dat blijkt al snel waar te zijn. Het is een dag geworden met afwisselende muziek, oud en nieuw werk, een dag om het oude, met veel vinyl gevoede hart een paar slagen sneller te laten kloppen.
Hana Umami Red
Het Umami Red element van Hana staat bovenaan de ladder van de makers van de inmiddels geliefde Hana elementen. De ervaring opgedaan in het vervaardigen van de Hana E, S en M series zijn gebundeld in de Umami Red en aan het eindresultaat is een uitvoerige research vooraf gegaan om elk onderdeel van het element te optimaliseren.
Voor het element wordt elk onderdeel in de eigen Excel Sound fabriek vervaardigd om niets aan het toeval over te laten. Dat begint al bij het huis van het element, bestaande uit een aluminium legering en ebbenhouten binnenzijde. In het huisje is schroefdraad getapt voor het bevestigen en Hana levert 3 maten schroefjes mee om de Umami Red vast te kunnen zetten in diverse shells. Meerdere lagen Urushi lak zijn aangebracht en geven het element niet alleen zijn unieke kleur maar bepalen mede de weergave kwaliteit. De naakte, natuurlijke diamant heeft een Microline profiel dat een sterke overeenkomst heeft met de vorm van de snijbeitel om matrijzen te maken.
De diamant is bevestigd op een boron cantilever, een voor Japan bijzondere keuze. De generator is samengesteld uit samarium/kobalt magneetmateriaal en de spoelen zijn met de hand gewikkeld uit koperdraad van hoge zuiverheid. Veel van de onderdelen ondergaan een cryogene behandeling, zelfs de 24K vergulde aansluitpinnen. Voor een optimaal resultaat is het aanbevolen het element te laten inbouwen door een dealer, tenzij u zelf beschikt over een vaste hand, vaardigheid, de juiste gereedschappen en het aandurft om een element van € 3.699,- in een shell te hangen. De garantie van 2 jaar op het element dekt geen schade ontstaan door een onjuiste behandeling van het element of de diamant.
Het element laat zich het beste afsluiten met 100 Ohm of hoger, ondanks de lage inwendige weerstand van 6 Ohm. Een frequentiebereik wordt dan gehaald van 15Hz tot 50kHz. Uitgangsspanning is 0,4mV, genoeg voor de meeste MC phono stages en/of een 10x step-up. De kanaalbalans is gelijk binnen 0,5 dB bij 1 kHz en de kanaalscheiding is op die frequentie 30 dB of meer. Bij een naalddruk van 2 gram haalt de Umami Red de 70mu. De compliance is gezet op 10x10(-6) bij 100Hz en gerelateerd aan meer voorkomende normen is dat 17x10(-6) cm/dyne op 10Hz. Het element weegt zonder boutjes 10,5 gram. Aan de hand van deze gegevens kunt u berekenen waar de resonantiefrequentie met een arm komt te liggen.
De moderne fabriek van Excel Sound wordt bevolkt door jonge werknemers, in tegenstelling tot veel andere fabrikanten van elementen waarvan het voortbestaan grotendeels afhangt van de pensioendatum van de eigenaren. Dat betekent voor Hana een gegarandeerd bestaan voor lange tijd. Begonnen in het middensegment is Hana op verzoek van importeurs en klanten begonnen aan de ontwikkeling van de Umami Red en heeft ernaar gestreefd een universeel element met maken, neutraal en zonder het warme Japanse sausje (Koetsu) of de Europese steriliteit (Benz).
Muziek heeft altijd voorop gestaan, gepaard aan detaillering, het soepel aftasten, constante kwaliteit en betrouwbaarheid. Het trekken van informatie uit de groef staat op vrijwel gelijke hoogte met dat van een VdH Crimson element zo vertelt de importeur/distributeur die beide merken voert. Hem is gebleken dat de Umami Red zich soepel laat combineren met veel step ups en phono trappen, daarin niet kieskeurig is. Nodig in een prijsklasse waarin de concurrentie zwaar kan zijn. De armen waarin de Umami Red zich thuis zal voelen zijn geen vlieggewichten, wel Reed, Jelco, SME 300 en soortgelijken. Vaak staande op Dr. Feickert, Transrotor en Kuzma tafels. Dit is geen element voor een eenvoudige Pro-Ject of Rega, evenmin voor een TechDAS van een ton. We voor heel veel spelers daar tussenin, en voor wie verder wil gaan dan de meer dan uitstekende Hana ML serie elementen.
In mijn geval is de Hana Umami Red ingebouwd in een Reed 1H 12”arm op een Dr. Feickert Firebird draaitafel. De phonotrap is een Van den Hul The Grail. Daarna is geput uit de ingespeelde en beschikbare voorraad van de importeur voor de versterking en de luidsprekers. Het is niet vreemd voor wie Music2 kent dat het Trafomatic versterking is, de Tara 30 voortrap en de Glenn monoblokken.
De luidsprekers waarin met gemak mijn beide puber kleindochters zouden passen zijn Blumenhofer Classic 1743. Een groot 3-weg systeem met een hoorn voor de hoge tonen. Met name de versterking is “overdreven” goed in relatie tot de prijs van het element. Dat betekent eerder een handicap dan een voordeel, gegarandeerd dat elk aftastfoutje, elk stofje, elke afwijking van het element in de groef hoorbaar zal worden. Dat maakt de uitdaging des te groter vandaag. Plaats van handeling is de luisterruimte van Music2, mij inmiddels bekend en ook de Blumenhofer Classic 1743 is geen vreemde meer. Wie meer van mijn hand heeft gelezen weet dat ik om persoonlijke redenen zelf geen high end draaitafel meer bezit en mij volledig toespits op streaming, daarentegen de liefde voor vinyl waarmee ik ben opgegroeid nooit heb verloren. Dat maakt de keuze voor de luisterruimte van Music2 verklaarbaar.
Lou Reed met “Walk on the wild side” heb ik echt al jaren niet gehoord. Oef, dat speelt tegenwoordig toch wel iets anders dan vroeger op mijn jongenskamer het geval was, tegelijk komen de pubergevoelens en jeugddromen wel terug in gedachten. Toen was de tekst lang niet zo goed verstaanbaar als vandaag de dag en de zangeresjes stonden niet zo breed in de ruimte, de dames komen langzaam naar voren zoals de producer het heeft bedoeld met de opname. Ze komen bijna in levenden lijve aan lopen. Opvallend is bovendien dat de afbeelding van de stem van Lou Reed volkomen menselijk is in grootte. Met de enorme luidsprekers voor mij zou je eerder verwachten dat de mens te groot zal gaan worden. Niet alleen de stem maar alles blijft realistisch van afbeelding, denk aan drums, bas en sax. Muziek staat als een huis in de ruimte, zoals het behoort te zijn maar lang niet altijd is. Met de grote weergevers is een luisterafstand van 4 tot 5 meter wel aanbevolen.
“Stonehenge – Hatfield’s End – The story so far May ’99” is zeker niet mijn muziek, “To Isabelle” is wel een fijne track omdat er alleen maar midden en hoge tonen in lijken te zitten tot een register lage tonen wordt opengezet, waarbij het element wordt gedwongen zijn beste tracking beentje voor te zetten. De lage tonen gaan niet alleen diep, het gaat intens en hard. De luidsprekers moeten daar wel groot voor zijn, anders jaag je die over de kling.
Een mens kan zich vergissen, zo blijkt met Sphere en de lp “Flight Path” waarop Charlie Rouse met zijn vrienden musiceert. In mijn gedachten staan een paar musici in de studio in de jaren waar misschien wel de beste jazz opnames ooit werden gemaakt, 1960 – 1965. Denk aan Dave Brubeck, Oscar Peterson, want het resultaat is adembenemend goed. Volledige transparantie gaat gepaard met de zuivere klank van de instrumenten, zonder teveel te neigen naar een zware bas, zonder het midden teveel de ruimte te geven, zonder een snaredrum of een bekken te kort te doen. Dat de piano dan niet zo mooi vol opgenomen is vergeven we de microfoons uit die tijd. Dynamiek is zo ruim dat het niet eens opvalt, nergens ontstaat compressie, muziek blijft vloeien zonder een moment te verworden tot saai of levenloos. Het is geen behang op de achtergrond, het knalt gerust. Knort in de bas, een bas met meer nuances dan in menige opname ooit vastgelegd.
Het is de verdienste van het Umami Red element om dat alles uit de groef te trekken, het is de verdienste van het systeem om de minuscule stroompjes om te zetten in genoeg power voor de speakers. Een prachtig album en nieuw voor mij. Vergeet alle kleine en comprimerende monitor speakers als de sax invalt. En dan, dan kom je er pas achter dat de opname digitaal is vastgelegd in 1983! Niets ’60- ‘65. Nou ja, ik heb er niet minder van genoten dan van mensen als Peterson en Brubeck.
Mocht ik al denken dat ik alles aan snelheid wel had gehoord in systemen, dan is dat per direct verbrijzeld door het Umami Red element. Het uitgekauwde en veel te vaak gedraaide “Die Tänzerin” van Ulla Meinecke verkrijgt een heel nieuwe dimensie in Hoek van Holland. Snel, explosief op de Hammond, percussie tikkend als seconden van een klok, tonen langzaam verdwijnend in het …. niets. Ik ga Ulla thuis of elders voorlopig niet meer draaien om een deceptie te voorkomen. In de zachtste passages is trouwens nergens enige achtergrond ruis aanwezig, het element tast zo af dat het beste deel van de groef wordt benut.
Uit een nog oudere doos halen we Peter Green’s Fleetwoord Mac met “Black magic woman”. Het klinkt zelfs of het opgenomen is in een oude doos. Authentiek met stereo uiterste rechts en uiterst links, in het midden slechts één gitaar en de stem. Er vallen gewoon gaten in het stereobeeld, zo was dat vroeger ook het geval, kennelijk is er nog altijd vinyl voor nodig om dat terug te halen. Dat de klankbalans fout is, dat er vervorming zit in de opname, dat het een zolderkamer niveau is maakt allemaal niet uit. Het is verworden tot een tijdsdocument onder de diamant van de Umami Red. Passend in de soundtrack van oude actie films is “Rush for Joe” van de Yello LP “Point”. Niet heel bijzonder van muzikale kwaliteit, wel leuk om het systeem op te zwepen met de vette bas, de elektronica geluiden en de effecten. Dansend gaan we naar een climax. Moderner is een track als “Waba Duba”, heel kenmerkend Yello en je verwacht elk moment de stem van Heidi Happy of de trompet van Till Brönner tegen te komen. De Umami Red gaat fluitend de groef door alsof aftasten kan met twee vingers in je neus. Zo gemakkelijk en soepel, zoals alle Hana’s dat doen, dit keer stappen omhoog in definitie en snelheid.
Dan op mijn verzoek een stem van een vrouw, niet de gemakkelijkste stem om weer te geven komt van Shirley Horn op de LP “A lazy afternoon”. Heel direct, heel indringend opgenomen. Zingend slagwerk begeleidt haar, veel vuurwerk komt van de bas, meer instrumenten betrekt ze niet in haar spel. De eigen piano speelt een ondergeschikte rol, zeker afgezet tegen het volume dat Horn naar buiten brengt. Ik weet wel zeker dat sets hier helemaal de mist mee in kunnen gaan. Zelfs de Umami Red zit op het randje van wat fijn is ten opzichte van wat technisch haalbaar is. Een wankele balans die gelukkig voor Hana doorslaat naar de muziekbeleving.
Met Diana Krall’s “A case of you” krijg ik de pianoklank waar ik naar verlang, lang uitstervend in de lage tonen, helder en glazig op de hoge noten. Zacht en teder gestreeld klavier, afgewisseld met meer kracht. Heel zuiver en herkenbaar de stem van Krall, op precies de juiste maat, de juist hoogte, los van de piano terwijl je hoort dat ze zelf speelt. De afstand piano tot zangeres klopt namelijk. Heel zachte geluiden uit de zaal in het begin zijn duidelijk en horen erbij. Daarna houdt het publiek de adem in. Zo speelt top vinyl en ieder die vindt de “Live in Paris” wel genoeg gedraaid is krijgt gelijk, maar niemand kan met droge ogen komen vertellen dat het muzikaal een misser zou zijn. Nog puur en zonder de orkestrale slagroom die moderne albums van haar kenmerken en ze stukken minder interessant maken. Een laatste noot sterft weg en dan knalt het publiek voor haar.
Bij Eric Clapton in een live concert opgenomen in de Royal Albert Hall, “Slowhand at 70”, luister ik naar “Layla ”in alle gloed en glorie. Heel erg komt het gevoel naar voren bij de uitvoering aanwezig te zijn, niet achter in de zaal maar ver naar voren. Bijna op het podium zo direct is de opname en de weergave in dit geval. Heel dicht op de microfoon ingezongen door zowel Clapton als de het achtergrondkoor. Toch is er afstand behouden in het stereobeeld dat de Umami Red uit de groef trekt. Gitaar snel, orgel huilend, drums een tikje saai en eentonig in deze track. Gitaar en zang stelen echt de show, niet zo wonderlijk voor een gitarist van deze eenzame klasse. Publiek op afstand gezet klapt mee, nog meer het effect versterkend dat je zelf ook op het podium staat.
Van Malia denk ik ter afsluiting “Fever” te draaien, om de koorts in analoge zin nog een beetje op te jagen. Veel elektronica en veel minder geschikt dan Krall en Clapton om de set te beoordelen, wel met push, een heel groot stereobeeld waarin de stem als een rots in het midden blijft staan, voldoende diepte, beleving, impact en weer een lage tonen kracht waar heel veel elementen in de Umami Red hun meerdere zullen moet erkennen. Niet dat zwoele laag van Japan, niet het te strak geregisseerde van Europa, een klassieke mix van transparantie, neutrale klank, balans, kracht en snelheid. Het Umami Red element laat je niet los en daarom blijf ik nagenieten met Ray Brown en Laurindo Almeida. Klassiek werk opgenomen in direct-to-disc. Weer zit de uitzonderlijke kracht van dit element in de bas, gestreken op klassieke wijze door Brown. Almeida speelt zonder veel emotie zijn deuntje mee, mooie gitaar, tot Brown weer invalt en Almeida volkomen weet te overheersen.
Bent u ooit in Hoek van Holland, vraag dan aan het eind van de demo om, op realistisch niveau, de drumsolo op “The Sheffield Drum Record” te draaien. Het is beestachtig wat er dan te horen valt. Weer een compliment voor de Hana Umami Red. Dat is gelijk de echte afsluiting van een dag luisteren en vooral van genieten.
Binnen het kader van serieus fraaie elementen is de Hana Umami Red erin geslaagd mij te verbazen, te overtuigen, mee te voeren in de muziek, te bewijzen dat Excel Sound in staat is gebleken de serie fijne elementen uit te breiden richting de top der topklassen. Dat gaat gepaard met een stevig prijskaartje en moet gecombineerd worden met een even serieuze platenspeler, phonotrap, versterking en luidsprekers.
Daarvoor terug krijgt u een weergave die in dynamiek, klankbalans, snelheid, aftasting en meer pas te verbeteren valt als u richting het dubbele voor een element gaat uitgeven. In de lagere regionen heeft Hana mij eerder weten te verbazen, met de Umami Red is er een nieuwe standaard gezet. Het is een element geworden in een robuuste behuizing waarmee het veiliger werken is dan met de kwetsbare varianten met een open frame. Zonder dat de behuizing in negatieve zin bijdraagt aan de weergave. Vakmanschap is gecombineerd met oude Japanse waarden en techniek, moderne productie methoden en duidelijk oren waarmee echt geluisterd is. Kortom een vette aanbeveling voor de vinyl adept die zijn collectie koestert en vaak van de plank haalt. Hana did it again!
Hana Umami Red
€ 3.699,- | www.music2.nl
