Marietta Petkova koos ervoor om haar album met alle vierentwintig preludes van Claude Debussy de titel van de laatste prélude te geven: Feux d’artifice, Vuurwerk. Dat woord treft precies de lading van de opnamen van een concert op 20 juni 2019, in Lausanne. Het was het laatste project dat Marietta kon voltooien met haar geliefde, levenspartner en muziekmaatje Leo de Klerk, die 9 september jl. overleed (het In Memoriam lees je hier, red.).

Het mooiste dat je als recensent kan gebeuren, is dat de maker van het product dat je besproken hebt zelf van zich laat horen. Ruim vier jaar nadat ik stopte met schrijven over muziek en films voor HIFI.NL stuurde de redactie een mailtje door, afkomstig van pianiste Mariette Petkova. Ze had een bespreking uit 2006 van een drietal van haar cd’s teruggelezen, en bood aan haar nieuwe dubbel-cd toe te sturen ter bespreking. ‘Mocht u geïnteresseerd zijn, sta ik open voor een gesprek,’ schreef ze.

We hadden het niet alleen over de Préludes van Debussy, maar ook over Leo de Klerk en zijn visie op opname en weergave van muziek, cumulerend in het unieke concert dat ik nu via de cd’s alsnog kon meemaken. Over De Klerk is eerder geschreven op deze site. Zo besprak René van Es zijn uitvinding, de Bloomline Omniwave ‘onhoorbare speaker’. Met dat ‘onhoorbare’ wordt zijn uitgangspunt mooi verwoord: opname en weergave van muziek zijn noodzakelijke stappen tussen de muziek en de luisteraar, maar je zou er niets van moeten merken. Oftewel: een weergave moet klinken alsof je live aanwezig bent, en helemaal op kunt gaan in de muziek.  

De twee boeken met de Préludes, gecomponeerd tussen 1909 en 1912, worden vaak samen op cd gezet, maar zelden integraal uitgevoerd in één concert. Petkova was gevraagd om het tweede boek te spelen door het Casino de Montbenon in Lausanne, Zwitserland, waarmee Marietta al jaren een warme relatie heeft. Zelf wilde ze dan graag de gelegenheid aangrijpen om de mentale en fysieke uitputtingsslag aan te gaan en beide boeken helemaal te spelen. De in het historische Casino (niet voor gokken bedoeld) gevestigde Paderewskizaal is beroemd om de akoestische kwaliteiten. Marietta en Leo hadden ruim de gelegenheid de apparatuur zodanig op te stellen dat de opnames zo ideaal mogelijk zouden worden. Vlak voor het concert kreeg Leo ineens een inval om de microfoonopstelling toch te veranderen, zonder dat dit nog getest kon worden. Na het concert wisten ze meteen dat ze, zoals Mariette het zegt, ‘goud in handen’ hadden. 

Dat goud zit hem natuurlijk om mee te beginnen in het materiaal. De stukken van Debussy vormen een harde breuk met de muziekgeschiedenis tot dan toe. De romantische conventies werden afgebroken en vervangen door een geheel eigen muzikale manier van vertellen. Het zijn stukken die me altijd weer enorm weten te raken, uniek in hun expressie en speelsheid, een waaier van sferen. 

Petkova, toch vooral bekend van romantisch werk (vooral haar Rachmaninov-vertolkingen zijn legendarisch), betovert de luisteraar met een buitengewoon gedreven, in alle opzichten perfecte uitvoering, cumulerend in het prachtige titelstuk, Feux d’artifice. 

De cd’s beluisterend is het nauwelijks te geloven dat het om de vastlegging van een eenmalig concert gaat. Na afloop van het concert werden slechts enkele, zeer korte passages opnieuw gespeeld, om niet weg te filteren hoestgeluiden te kunnen retoucheren, maar verder is het precies zoals het was, vertelt Marietta. Zelfs de lengte van de stiltes tussen de stukken is de ongewijzigde werkelijkheid. 

Het voelt echt alsof je aanwezig bent, de magie van het concert is perfect gevangen. Een te koesteren kroon op het werk van zowel Marietta Petkova als Leo de Klerk.

De CD is te koop via de website van Marietta Petkova.