Roep tegenwoordig ‘JBL’ en iedereen denkt aan Bluetooth-speakers die ongeveer tien keer zo luid klinken als ze eruit zien. Maar dit is wel een van de meest gerespecteerde audionamen die aan de andere kant van de oceaan ontstond, zoals we in de intro van deze JBL-artikelenreeks al schreven. Ter ere van de 75ste verjaardag verscheen er een aantal producten dat nog eens duidelijk maakt waar JBL echt voor staat. De intrigerendste? Deze SA750, een geïntegreerde versterker propvol moderne snufjes maar met een retro-uiterlijk om van te snoepen.
JBL SA750 geïntegreerde versterker
De JBL SA750 werd eigenlijk al vorig voorjaar voorgesteld, maar bereikte pas recent onze contreien. Dat was wel heel lang wachten op een van de verleidelijkste audiotoestellen waarmee we in 2021 werden geteased. Foto’s bij persberichten kunnen soms bedriegen, maar dat is in dit geval niet zo. De SA750 ademt in levenden lijve evenveel retro uit als we dachten. Het old-school uiterlijk van deze geïntegreerde versterker is wel heel bedrieglijk, want deze JBL is op technisch vlak geen misplaatste nostalgische terugkeer naar technologieën uit de oude doos. Los van de streamingopties zoals Chromecast, AirPlay 2 en Roon is de motor van dit toestel een helemaal up-to-date versterkingsluik op basis van klasse G-technologie.
Wie klasse G zegt, zegt meestal Arcam, wat uiteraard geen toeval is. JBL en Arcam behoren tegenwoordig tot dezelfde groep, en de JBL-ingenieurs zijn dan ook gaan aankloppen bij hun Britse evenknieën. Er zijn wel wat overeenkomsten met de SA-30 van Arcam, maar ook een paar verschillen.
Het toestel dat we bekijken en dat je momenteel in de winkels vindt is eigenlijk een speciale uitvoering die voluit de SA750 Anniversary Edition heet en 2.999 euro kost. Een van de bijzondere zaken bij deze editie zijn die houten zijpanelen. Wat als deze beperkte oplage helemaal uitverkocht is? Als we de officieuze signalen goed interpreteren, blijft de SA750 dan bestaan. Of die houten zijpanelen en andere stijlelementen allemaal nog aanwezig zullen zijn? Tja, dat is moeilijk gissen. Ben je dus helemaal gek van deze retro-afwerking, dan moet je misschien niet al te lang wachten om zo’n Anniversary Edition op de kop te tikken.
Retrotastisch
Als je gaan winkelen voor meubels is ‘retro’ een label dat je waarschuwt dat je overdreven veel gaat betalen voor een bevlekte sofa met een voorgeschiedenis en onduidelijke link met een Bekende Deense ontwerper waar je voorheen nog nooit van gehoord had. Gelukkig staat het woord bij de SA750 voor iets helemaal anders. De geborstelde metalen voorkant met de grote draaiknoppen en forse tuimelschakelaars ademen de tijdsgeest uit van een periode toen atoomenergie voor alles de oplossing zou zijn. De inspiratiebron is dan ook de JBL SA600, wat even googlen bevestigt. De gelijkenis is enorm. Ook de bescheiden display met oranje letters en het grote verlichte uitroepteken-logo van weleer passen perfect bij de sixties. Rond het geheel af met die teakhouten zijpanelen, en je eindigt met iets dat mooi past op een dressoir getekend (of geïnspireerd, dat is goedkoper) door Arne Vodder of Finn Juhl. Interessant om weten als je meteen een set in retrostijl wil: de houten zijpanelen matchen perfect met de speciale 75ste jubileumeditie van de L100 Classic. Een speaker met een ongelooflijke fun-factor, dat kunnen we je wel vertellen.
Je moet wel van die retro-uitstraling houden, maar op vlak van bouwkwaliteit en presentatie scoort de JBL sowieso. Het is een gewichtig toestel, merk je als je hem optilt, en kleine details zoals hoe het hout perfect aansluit op de rand van het frontpaneel geven vertrouwen dat de SA750 kwaliteit biedt. De indruk blijft als je aan de grote input- of volumeknop draait. Qua knoppen en schakelaars is de SA750 lekker excentriek. Een grote tuimelschakelaar die je even naar beneden wipt om het toestel aan te zetten bijvoorbeeld, is toch apart. Hetzelfde type is ook gebruikt als mute-knop of om te schakelen tussen MC of MM voor de phono-ingang. Of op correcter te zijn: je schakelt dan tussen de twee aparte phono-inputs.
Zoals wel meer moderne versterkers zijn er veel streamingopties voorzien, maar zijn evenzeer veel fysieke ingangen voorzien. Drie cinch-paren, twee optische inputs en twee aansluitingen voor coaxiale kabels, daar kun je al iets mee. Er is geen HDMI-ARC, iets dat je op sommige rivalen wel ziet. Aansluiten op de televisie om het tv-geluid door degelijke stereospeakers te sturen kan trouwens nog altijd wel, met een optische kabel.
Dirac: moet niet, wel slim
We hadden het al over die opvallende tuimelschakelaars aan de voorkant. Een ervan is vergezeld door een opschrift dat je nooit op een authentiek apparaat uit de Gouden Jaren van Hi-Fi zult ontdekken: Dirac. Inderdaad, de SA750 is uitgerust met een kamerkalibratiefunctie op basis van de Dirac-systeem waarmee je akoestische problemen in een kamer kunt aanpakken. Bij een stereoversterker is dat nog een zeldzaamheid, al zie je stilaan meer toestellen die er mee uitgerust worden. Onder meer Arcam en NAD zijn er tuk op.
Dirac is een van de effectiefste oplossingen op dit vlak, en volgens sommigen zelfs de beste, onder meer omdat het de impulsrespons van speakers kan verbeteren. Een meetmicrofoon – vereist om de software te gebruiken – vind je in de doos. Idealiter zoek je wel een statief om de microfoon goed te positioneren. Dirac is immers niet de meest gebruiksvriendelijke oplossingen, in de zin dat je er wel je tijd voor moet nemen en goed de instructies moet volgen. Je kunt Dirac gebruiken via een mobiele app, dat is iets eenvoudiger, maar de volle kracht van de software ontsluit je via de software op een laptop. Na het meten op een aantal punten rond je zitplaats, maakt Dirac een filter die dan naar de SA750 kan gestuurd worden. Daarvoor heb je nog de gelegenheid om die curve zelf te tweaken. Dat kan een nog betere klank opleveren of het net om zeep helpen. Als je dat allemaal te complex vindt, kun je bij veel dealers wel vragen om het toestel in te stellen. Of gewoonweg de functie niet gebruiken, iets dat puristen ook zullen verkiezen. Experimenteren met verschillende curve-aanpassingen kan makkelijk, want de JBL-versterker heeft slots voor drie Dirac-filters. Via de Dirac-knop op de voorkant of de EQ-knop op de remote kun je altijd filters vergelijken (of Dirac uitschakelen).
Keuze in overvloed qua streaming
Hoe zit het dan qua streaming? Het korte antwoord bij dit toestel is: “Het zit er allemaal op”. Via Chromecast, AirPlay 2 en Spotify Connnect heb je manieren genoeg om muziek te spelen vanuit de app van je favoriete muziekdienst. Audiofielen kunnen dan weer kiezen voor Roon, want de SA750 is volledig Roon Ready. DLNA-compatibiliteit is er ook, wat het afspelen van hi-resmateriaal via een DNLA-spelerapp mogelijk maakt. De SA750 is gebouwd op het softwareplatform dat moederschip Harman gebruikt voor heel veel producten, wat het meteen herkenbaar maakt en ook betekent dat er veel aan gewerkt is. Harman heeft ook een app voorzien om via DLNA/UPnP muziek te streamen. Een pluspunt aan deze MusicLife-app (iOS en Android) is dat je het niet enkel kunt gebruiken om muziekbestanden over het netwerk af te spelen. Er is ondersteuning voor muziekdiensten (waaronder Tidal, Qobuz en HighResaudio) of je kunt internetradiozenders beluisteren. MusicLife gaat qua gebruiksvriendelijkheid wat verder, onder meer met favorieten en een aanpasbare display.
JBL is een Amerikaans merk en in de VS is custom install een belangrijk fenomeen. Verrassend is het dus niet dat er veel integratiemogelijkheden zijn, zowel via IP als via RS232, en drivers voor domoticaplatforms zoals Control4 en Creston. Je kunt ‘em ook bedienen via de browser, incluis muziek streamen via Tidal of Qobuz.
Breder inzetbaar dan je zou denken
Genoeg over de vele functies van deze nostalgische JBL, hoe zit het met de muziek? Onder de motorkap zit een klasse G-eindtrap, een technologie die de voordelen van klasse A wil bieden (geen intermodulatievervorming) met de voordelen van klasse AB (geen torenhoge elektriciteitsrekening). Dat doet het door te starten in klasse A en pas als je de volumeknop verder doordraait naar een klasse AB-oplossing te gaan. Die overgang hoor je trouwens niet. Op welk volume die overstap gebeurt hangt van je luidsprekers af. Bij toestellen met een hoge gevoeligheid kan dat best laat gebeuren. Of bij normaal luisteren gewoonweg niet. Het totale vermogen van de SA750 is een zeer respectabele 2 x 120 Watt bij 8-Ohm speakers. Hang daar
Nog zo’n retro-toets, maar dan wel ontsnapt uit de eerste helft van de jaren tachtig, krijg je te zien als je de SA750 inschakelt. Na wat geklik van relais, verschijnt op de display de naam van het toestel met vraagtekens die links en rechts wegscrollen. We moeten opeens heel erg denken aan een of ander arcadespel in een rokerig café.
Op de met Dirac-ingeregelde Audiovectors luisteren we naar ‘Resist’ (FLAC 96/24), de nieuwe en allerlaatste van Midnight Oil. Na het overlijden van bassist Bones Hillman is de Australische groep klaar om te stoppen, met dit album als afsluiter. Op de SA750 en deze mooie Deense speakers is het bijzonder ontspannen luisteren, met een fijne focus op de vocals van Peter Garrett maar ook met gitaren die met een fijne crunch worden neergezet. De vaart die in de meeste nummers zit blijft er perfect in zitten, en dat is gewoon heel prettig. Voor dat je het weet zit dat been op en neer te wippen, altijd een goed teken dat het goed zit. De combinatie met Dirac zorgt ook voor een echt kamervullende weergave van ‘Doris’ van Khruangbin (Qobuz 96/24). De Texanen produceren altijd fijne, dromerige tracks die als een warm deken om je liggen, een sensatie die JBL voltreffelijk weet over te brengen.
De SA750 Anniversary Edition mag visueel perfect passen bij die grotere L100 Classics in hun verjaardagstenue, een ander huwelijk binnen het JBL-huis is die met de Model 4309’s. Aan deze JBL’s met een klassiek Studio-uiterlijk gaan we nog een aparte review wijden, die verderop in onze JBL-artikelenreeks aan bod zal komen. Maar we konden het niet nalaten om deze monitors al eens uit te proberen.
Het is niet onze eerste ontmoeting met JBL-speakers; eerder namen we al die L100 Classics onder de loep en de HDI-1600-monitoren waren ook de moeite. We verwachten dus al een aantal zaken – dynamiek! – en kiezen in de testplaylist meteen een paar tracks die hier op inspelen.
‘Angel’ (ALAC cd-kwaliteit) van Massive Attack onder andere, met zijn beukende baslijn die de SA750 strak regisseert en de 4309’s op onze Focal Kanta-stands (de stands zijn niet helemaal de beste match, dat niet) met verrassend veel diepgang presenteren. Ze mogen niet groot zijn, deze speakers, qua bassen weten de JBL’s echt van aanpakken.
Snelheid en dynamiek staan ook centraal bij ‘Battle without Honor or Humanity’ (Qobuz cd-kwaliteit), niet de versie die Quentin Tarantino gebruikte voor Kill Bill, maar wel de nieuwe versie die de Japanse meestergitarist Tomoyasu Hotei inspeelde voor z’n album ‘Soul to Soul’. Het is geen grote kunst, maar wel gewoon een uitnodiging om de volumeknop een draai naar rechts te geven.
Waar de SA750 helemaal geen problemen mee heeft, zo blijkt. Tegelijkertijd mag je je niet blindstaren op die vermeende onwrikbare brug tussen JBL en muziek machtig neer te zetten. De klasse G-technologie die de kern van deze versterker vormt, kennen we goed van verschillende Arcam-tests. Het is een technologie die geluidskwaliteit koppelt aan een goede controle, met een streepje warmte om het luisterplezier aan te wakkeren.
Ook bij het beluisteren van Daniel Hope’s ‘For Seasons’ (ALAC 96/24) – geen punten voor die woordspeling – krijgen we een coherente, speelse opvoering gepresenteerd. Op dit album staan niet enkel interpretaties van Vivaldi-werken, maar ook een aantal van andere componisten. Zoals een aparte ‘Amazing Grace’ met Hope op viool en Dom Bouffard op de elektrische gitaar, vloeiend maar niet overscherp neergezet door de JBL-combinatie. Ook het heel klassieke ‘Cantata BWV 115: Aria ‘Bete aber auch dabei’ rolt best knap uit deze set, met name de stem van sopraan Anna Lucia Richter. Wat maar aantoont dat het wildere JBL-imago niet helemaal aansluit bij de bredere inzetbaarheid van hun producten.
Met de DALI Rubicon 2’s was het huwelijk even geslaagd, zo niet beter. ‘Brother is Gone’ (Qobuz 96/24) van Ry Cooder staat er als een huis, met vocals die levensecht gepresenteerd worden en een heel authentiek klinkende mandoline. Het is een heel verschil met de 4309’s, die dezelfde track meer impact gaven, terwijl de DALI’s een bredere soundstage neerzetten. Het gaat nu minder om een vergelijk tussen twee heel andere luidsprekers, het punt is wel dat de SA750 in beide gevallen een prima motor blijkt te zijn.
Afronden met funk en soul is heel toepasselijk, gegeven dat retrodesign. ‘Ain’t it a Sin’ (FLAC cd-kwaliteit) is een van die Charles Bradley-tracks die vraagt om luid te spelen, en dat is precies wat we doen. De SA750 doet gewillig mee en brengt de energie in deze track dynamisch en kwiek over, incluis de kreten van Bradley, zonder tekenen van stress of hardheid. De versnelling in ‘We the People Who Darker Than Blue’ van Curtis Mayfield? JBL kan hem aan, met heldere toetsen zodat de vele instrumenten die hier mee doen er allemaal uit springen.
Conclusie
Er zijn zeker nog wat versterkers te vinden die de nostalgische kaart met veel overtuiging trekken. De JBL SA750 is toch wel anders dan de meeste retrorivalen omdat het in de basis een heel goede klasse G-versterker is, uitgerust met alle up-to-date-functies die je maar kunt wensen. Dirac-kamerkalibratie is door zijn complexiteit misschien niet voor iedereen even toegankelijk, maar het biedt wel een echte meerwaarde. Het meer dan degelijk phono-gedeelte en de uitstekende streamingopties maken de SA750 een allrounder die geschikt is voor muziekfans met old- en new-school voorkeuren.
JBL SA750
2.999 euro | www.jbl.com
Beoordeling 4,5 op 5
Tech specs
Vermogen: 2 x 120 Watt bij 8 Ohm, klasse G
Streaming: Spotify Connect, AirPlay 2, Chromecast, Roon Ready, UPnP
Max resolutie: 192 kHz / 24-bit (via Roon).
Ingangen: phono (MM of MC), 3 x cinch, 2 x optisch, 2 x coaxiaal, USB klasse A
Extra’s: Dirac, MusicLife-app, RS232/IP-control
Afmetingen: 44,9 x 11,4 x 32,7 cm
Gewicht: 12 kg
