Audio Note is een merk dat zich buiten de mainstream van de high end hifiwereld in de afgelopen dertig jaar 'stilletjes' tot een grote, wereldwijd opererende totaalleverancier heeft ontwikkeld. Op hifishows vind je Audio Note nooit in een grote zaal met veel marketingtoeters en bellen en de allergrootste en duurste modellen uit het programma, maar vrijwel atijd in een relatief kleine kamer ergens 'achteraf' waar de luidsprekers in de hoeken staan opgesteld met daartussen de apparatuur op een tafel met een wit laken. Geen peperdure racks, geen esoterische apparaatvoeten of akoestiekverbeteraars. Maar er speelt altijd muziek! Altijd goed, soms zelfs verbluffend realistisch. En vaak kun je er merkambassadeur Vincent Belanger aantreffen die op zijn cello met zijn eigen muziek meespeelt. 'Live' en reproductie versmelten dan schijnbaar moeiteloos met elkaar.
Audio Note bij X-fi / Audio-Life
Bij Beneluxvertegenwoordiger X-fi is Audio Note samen met Furutech zo´n beetje het langstlopende merk. "Het geluid van Audio Note is bijna onnavolgbaar en moeilijk te vergelijken met andere merken," zegt Hans Scholten van X-fi. "Het gaat bij het merk nooit over hifi, maar alleen over muziek en beleving. De apparaten worden gebouwd met de focus op klank en niet op meetwaarden. Volgens oprichter en boegbeeld Peter Qvortrup zijn er nog zoveel dingen die we niet weten over onze oren en hersenen en zijn de samenhangen dermate complex dat het onzinnig is om meetapparatuur de richting van de ontwikkeling te laten bepalen."
"Audio Note pretendeert niet 'faserein' of 'vervormingsvrij' te zijn of spectaculaire schakelingen te ontwikkelen die dit soort ´problemen´ definitief naar de geschiedenisboeken verwijst, maar steekt enorm veel onderzoek in de eigenschappen van circuits, materialen en buizen, op het obsessieve af. Twee jaar ontwikkelingstijd voor bijvoorbeeld een stappenregelaar is daarbij geen uitzondering. Wanneer Audio Note op het spoor komt van componenten die in de context van hun schakelingen beter klinken dan alle andere, koopt het hele voorraden op. En wanneer die op dreigen te raken en er op de wereldmarkt niets te vinden is dat tenminste even goed klinkt, dan steken ze bij het bedrijf enorme bedragen in het in samenwerking met de leverancier zelf ontwikkelen van vervangende onderdelen. Ook is Audio Note een van de weinige fabrikanten van buizenapparatuur die zelf trafo´s wikkelt en daarbij een vrijwel ongekende knowhow heeft opgedaan. Niet voor niets vind je in topmodellen van andere merken regelmatig Audio Note-componenten terug."
Audio Note produceert een heel breed assortiment van versterkers, cd-spelers, loopwerken en DACs, platenspelers, toonarmen, elementen en step up-trefo's en luidsprekers. "Audio Note heeft wat mij betreft onterecht de naam duur te zijn en ja, als je de Force ladder-DAC in combinatie met het CDT 6-loopwerk neemt in combinatie met de M 10 voorversterker, de legendarische Ongaku als eindversterker en de absolute topversie van de AN-E luidsprekers met zilverbedrading in de complete signaalweg tot aan de spreekspoelen toe, dan kun je met de daarbij behorende kabels zomaar een miljoen euro verder zijn. Maar ik durf gerust te stellen dat iedereen die serieus is over zijn of haar muziekweergave thuis bij Audio Note kan instappen. Je investeert bij Audio Note op elk niveau in echte, rijke klankkleuren en de ervaring van een 'live-gevoel'.
Voor rond de 4.500 euro koop je bijvoorbeeld een Cobra geintegreerde versterker inclusief een geweldige DAC. Met een relatief eenvoudig cd-loopwerk en een set goede speakers – de Cobra zit voor Audio Note-begrippen redelijk ruim in zijn vermogen en kan een breed scala aan luidsprekers moeiteloos aansturen – haal je echt enorm veel muziek in huis op een niveau waar heel veel merken met high-endpretenties niet aan toekomen, ongeacht hoeveel geld je uitgeeft.
Onderschat
"Audio Note deelt zijn apparatuur in verschillende 'Levels' in op basis van de gebruikte (buizen)technologie en materialen. Zo is het eenvoudig om een passende set samen te stellen, want het is een echt systeemmerk. Zo heb je met welke bestaande Audio Note-set ook altijd groeimogelijkheden hebt met duidelijke en voorspelbare resultaten. Zo kan je een set met 'Level 2'-componenten een heel eind richting 'Level 3' opstuwen door alleen de DAC te vervangen door een DAC 3.1x Balanced in combinatie met het al aanwezige CDT 2-loopwerk."
"Bij de luidsprekers vind ik dat de AN-E op basis van zijn wat eenvoudige uiterlijk met slechts een 8-inch laagweergever en een softdome tweeter in een brede, ondiepe rechthoekige – weliswaar fraai afgewerkte – kast nogal eens wordt onderschat. Maar hoe vaak komen we niet heel grote vloerstaanders van de bekende high end merken tegen in een te kleine ruimte of noodgedwongen in een akoestisch ongunstige positie, waar ze totaal niet tot hun recht komen? De Audio Note luidsprekers zijn niet ontworpen voor een muziekstudio, maar halen het maximale uit een normale huiskamersituatie. En ze zijn echt erg goed, vooral in combinatie met Audio Note-versterkers maar ook met andere buizenapparatuur."
"Een ander punt is dat we vaak te horen krijgen dat bijvoorbeeld een DAC 3 in kitvorm veel goedkoper is dan een fabrieksgebouwd exemplaar," vervolgt Scholten. "Dat klopt, maar het gaat daarbij om totaal verschillende apparaten die in het geval van de kits al jaren geen Audio Note meer heten en ook niets meer te maken hebben met Audio Note zelf. Maar ook vroeger, toen Audio Note nog zelf kits verkocht, werden voor de apparatuur die in de fabriek werd gebouwd streng geselecteerde en gematchte componenten gebruikt, waar dat bij de bouwsets niet het geval was. We hebben het over twee volstrekt onvergelijkbare grootheden."
Het kenmerk van een Audio Note-systeem is dat je bij het beluisteren direct vergeet in hifi-termen te denken. Je hebt het niet meer over de plaatsing van de instrumenten in een orkest, of de triangel te ver naar voren of naar links is geplaatst, over een te scherp of een onderbelicht hoog, over detaillering en over het al dan niet aanwezig zijn van voldoende 'slam' in het midlaag. Een goed gecombineerd en opgestelde set van het Britse merk laat je heel snel vergeten dat je naar apparatuur aan het luisteren bent en 'trekt' je op een heel natuurlijke en niet opdringerige manier, maar onverbiddelijk in de muziek.
Zo ook de set die Hans voor ons heeft opgesteld in de luisterruimte: de al genoemde combinatie van een CDT 2 cd-loopwerk die zijn bits en bytes overdraagt aan een DAC 3.1 Balanced; een Oto SE Signature geintegreerde versterker die per kanaal een paar EL84 eindbuizen in 'parallel single ended' opstelling herbergt – er is ook een versie met een push-pull schakeling die wat meer vermogen levert maar in Audio Notetermen onverbiddelijk een Level lager wordt ingeschaald dan deze Level 2 versterker (Level 3 en hoger blijft voorbehouden aan versterkers die direct verhitte triodes in de eindtrap gebruiken), AN-E HE (High Efficiency) speakers, te herkennen aan de blauwe conussen uit hennep en de Isis bekabeling (de koperen versie van de extreem dure SOOTTO zilverkabel en qua opbouw gelijk aan deze).
We hebben het hier over een set die weliswaar niet voor iedereen bereikbaar is maar in de huidige, bijna dolgedraaide high-endwereld kunnen we een totaalbedrag dat nog duidelijk in de lagere helft van vijf cijfers ligt, nog heel realistisch noemen. Bij de Levels 2 en 3 ligt dan ook het zwaartepunt van het Audio Noteprogramma met keuze uit verschillende combinaties van voor- en eindversterkers, geintegreerde versterkers met alleen lijningangen of een ingebouwde phonotrap en dat ook nog in standaard, Signature, Silver of Silver Signature uitvoeringen waarbij de verschillen voornamelijk liggen in de keuze van componenten als condensatoren, weerstanden, uitgangstrafo´s en bekabeling; geintegreerde cd-spelers of combinaties van een cd-loopwerk en DAC; platenspelers, toonarmen, elementen en step-uptrafo's en (in oplopende grootte) de AN-K, AN-J en AN-E luidsprekers in verschillende uitvoeringen qua interne bekabeling, laagunits en wisselfilter.
Boven dit niveau lopen de prijzen al snel met een factor drie tot vijf op en dat is slechts voor een selecte groep weggelegd. Waarbij we moeten aantekenen dat een Audio Notesysteem ongeacht het Level een zekere magie tentoonspreidt die zich moeilijk laat vergelijken met andere (buizen)merken.
Luisteren is beleven
We installeren ons op de bank en beginnen onze luistersessie rustig met Coexist van The XX. De AN-E's zetten een groot, maar niet opgeblazen geluidsbeeld neer met veel ruimte om de stem van Romy Madley Croft en de spaarzame instrumentatie, maar spelen vooral erg coherent; je kunt weliswaar elk instrument afzonderlijk nauwgezet volgen maar wordt toch vooral ondergedompeld in de totale atmosfeer. De laagweergave is verbluffend: ondanks dat de E's niet in de hoeken maar vrij in de luisterruimte staan opgesteld, horen we ediepe, krachtige en volkomen ongeforceerde bas.
Bij Metallica's Black Album draaien we het volume wat verder open en wordt het vooroordeel dat stevige rockmuziek vooral gebaat is bij krachtige transistorversterkers die het vooral van vermogen en controle over de luidsprekers moeten hebben, genadeloos onderuit gehaald. Maar al te vaak haalt een dergelijke installatie alle leven uit de muziek; de dynamiek die we als luisteraar ondervinden heeft niet alleen te maken met hoe strak en onvervormd de luidste signalen worden weergegeven, maar vooral hoe de allerkleinste signalen worden behandeld. Deze set met zijn twee maal tien Watt en waarschijnlijk geringe dempingsfactor laat de drums knallen, geeft de gitaren alle ruimte om hun karakteristieke klank te ontwikkelen en nodigt uit tot een potje headbangen en luchtgitaar spelen. Bij nummers als Enter Sandman is het onmogelijk stil te blijven zitten, maar de betrokkenheid die wordt gegenereerd bij rustigere nummers als The Unforgiven is minstens zo groot. Wederom horen we weliswaar overduidelijk hoe de mix in elkaar steekt en komen er details te voorschijn die we normaliter niet registreren, maar wordt de aandacht nooit afgeleid van het geheel.
We blijven in het stevige segment met Seven Nation Army van de White Stripes, een nummer dat op de radio al jaren wordt stukgespeeld maar op deze installatie nieuw leven krijgt ingeblazen. Weer die directheid en betrokkenheid zonder dat de apparatuur op enige manier van de kern afleidt.
Het mooie van een set als deze is dat je niet alleen in de muziek wordt gezogen bij goede of zelfs audiofiele opnamen, maar bij om het even wat je wil spelen. Purple Haze van Jimi Hendrix bijvoorbeeld op een verzamel-cd zonder enige audiofiele pretenties. Zoals we gewend zijn van vroege stereo-opnames staat de stem van Hendrix helemaal rechts, maar hij staat niet dun en benepen 'in' de luidspreker. Je hoort heus wel dat het geen recente opname is, maar het stoomt, gromt en enthousiasmeert!
Rammsteins Reise, Reise is een cd die we van haver tot gort kennen. Een beukende, industriele metalsound met moddervette gitaarriffs wordt op dit album gecombineerd met een Middeneuropees gevoel voor melancholie en een dosis zwarte humor waarbij de donkere kanten van de menselijke geest met enig genoegen – soms op het platte af – worden uitgediept. De dynamiek van de digitale versie is vrij beperkt, maar een goede installatie kan je toch aardig laten schrikken bij het inzetten van de gitaren bijvoorbeeld in Mein Teil. Bij een wat mindere set wordt het al snel iets van een ondoordringbare geluidsmuur waarbij gitaren en de bij vlagen satanisch klinkende grafstem van Till Lindemann alles overheersen, maar de Audio Note-set laat alles duidelijk tot zijn recht komen – ook de keyboardpassages en meerstemmige achtergrondzang.
Een track die we vrij regelmatig op audioshows voorbij horen komen is het voor Rammstein ontypische, kale en bluesachtige Los. Ook hier weer een levensgroot maar niet opgeblazen geluidsbeeld. Dat Lindemann overigens over een heel prettige, bijna klassieke zangstem beschikt, is te horen op de ballad Ohne Dich waarin de band vanaf de strijkers in het intro tot de orkestrale finale geen middel onbenut laat om het gemoed van de luisteraar te beroeren. Dat lukt op deze set meer dan uitstekend.
Johnny Cash was zeker in de laatste fase van zijn leven en werken natuurlijk een meester in het transporteren van emotie en producent Rick Rubin wist maar al te goed met welk materiaal hij op American IV: The Man Comes Around hij de oude meester optimaal in scene kon zetten. Met zijn karakteristieke, doorleefde en in deze levensfase gebroken stem bracht hij nummers als Hurt van Nine Inch Nails, Simon & Garfunkels Bridge Over Troubled Water (met echtgenote June Carter) en Depeche Mode´s Personal Jesus tot ongekende hoogten. Op deze installatie yorgt dat voor doorlopend kippenvel, je bent niet zozeer erbij, je zit er middenin!
Conclusie
Apparatuurfreaks met alleen vijf testplaten en tien audiofiele opnamen in de kast kunnen Audio Note best links laten liggen. Ook degenen die de waarde van hifiapparatuur voornamelijk afmeten aan centimeters dikke aluminium frontplaten, buitenaardse afmetingen en bizarre specificaties, worden niet zo snel Audio Note-klant. Wie voornamelijk muziek streamt en downloadt, komt bij het merk uit het Zuid-Engelse Brighton waarschijnlijk ook niet helemaal aan zijn trekken; hoewel de kleinste van de Audio Note DACs in ieder geval nog een USB-ingang heeft, is de digitale apparatuur verder volledig gefocust op cd.
Maar muziekliefhebbers met een grote platen- en/of cd-collectie die in zijn voor een totaalconcept en geen ´angst´ hebben voor buizen, kunnen eigenlijk niet om Audio Note heen. Audio Note biedt heel veel betrokkenheid bij de muziek en kan prima worden geïntegreerd in normale woonsituaties. Je kunt voor relatief normale bedragen bij het merk terecht en vervolgens voor de rest van je leven tevreden zijn; of je op den duur de lokroep van hogere Levels met dito prijzen kunt weerstaan, is een andere kwestie...
