SAMENVATTING

Het techno-futuristische uiterlijk van de Yamaha YH-5000SE-koptelefoon zal sommigen charmeren, anderen misschien afstoten. Zo licht als een pluimpje is deze over-ears hoofdtelefoon alvast wél. Maar veel belangrijker is de vraag of dit 5.500-euro kostende vlaggenschip van Yamaha de sonische kwaliteiten bezit om aan de top mee te spelen?

Yamaha YH-5000SE

Yamaha en headfi? Tot vorig jaar sprak je dan over wireless in-ears en een bijzondere draadloze hoofdtelefoon of twee (plus nog spullen voor pro-gebruikers). En dan kregen we in een afgesloten berghokje op High End München 2022, na het ondertekenen van een non-disclosure agreement – een NDA met veel dreigende legalees, zoals je als journalist wel vaker voorgeschoteld krijgt – een voorproefje van wat er zat aan te komen. Want jawel, Yamaha onthulde toen achter gesloten deuren een open audiofiele hoofdtelefoon die schaamteloos de ambitie etaleerde om headfi-keurmerken als Abyss, Audeze en HiFiMan te overtroeven (treffend dan dat we deze review nu exact een jaar later op de eerste dag van High End München 2023 publiceren, red.). 

“Gewaagd.” Dat was toch het eerste woord dat door ons hoofd spookte terwijl we onder minder dan ideale omstandigheden die prototype beluisterden. Want: de hoofdtelefoon die uiteindelijk de YH-5000SE werd is een heel open design. Omringd door gezellig leuterende hifi-lieden op de drukste hifi-beurs van Europa? Daar past het woord “suboptimaal” bij. Inmiddels hebben we gelukkig heel wat uitgebreider de kans gehad om deze high-end koptelefoon met bijzondere planar-magnetic-drivers bij ons thuis rustig en met een varia van systemen uit te proberen. Er zijn ergere beroepen, dames en heren.

De pionier keert terug

Voor een jongere headfi-generatie lijkt Yamaha misschien wel een nieuwe deelnemer te zijn in het hogere segment. Dat klopt echter niet helemaal. Het Japanse merk heeft immers een rijk verleden op vlak van hoofdtelefoons. No sterker, het is een pionier die als een van de eersten met planar-magnetic-drivers op de markt kwam. Dat alles was begin jaren zeventig met de HP-1, decennia voor dat een aanstormende lichting jonge merken – Audeze, HiFiMan, en anderen – deze technologie verbeterden en populair maakten. Yamaha hanteerde helemaal terug in de jaren zeventig wel een andere naam voor de techniek: orthodynamic. Dat zijn ze bij Yamaha niet vergeten en de bedoeling is dat jij het ook weet, want op de YH-5000SE prijkt precies die naam.

Er is in tussentijd natuurlijk veel gebeurd op vlak van hoofdtelefoons en drivers. Yamaha is echter niet blijven hangen in het verleden. De gebruikte driver in de YH-5000SE is een afstammeling van de driver uit de HP-1, maar wel een verre. De onderliggende techniek blijft wel magnetic-planar – sorry, orthodynamic.

Speciaal voor deze koptelefoon ontwikkelde Yamaha een nieuw exemplaar, bestaande uit een rond en geribbeld membraam waarop de spreekspoel langs beide kanten aangebracht is. In tegenstelling tot een dynamische driver zit het motorsysteem niet in het midden, maar wordt het hele membraam aan het bewegen gebracht. Dat zorgt voor een andere geluidservaring bij hoofdtelefoons met dit type driver. Het maakt deze driver ook heel licht, ongeveer 1/3de van een dynamische exemplaar. Maar ook vergeleken met veel andere planar-magnetic-drivers zijn er verschillen, onder meer in de groeven aangebracht op het membraam en de ophanging uitsluitend aan de buitenranden. Dat laatste laat de driver ook sneller bewegen. Aan dit onderdeel is zes jaar gewerkt, verklapte Yamaha ons. 

Gebalanceerde kabel erbij

De YH-5000SE wordt geleverd in een degelijke presentatiedoos waarin de kostbare hoofdtelefoon knusjes kan opgeborgen worden. Je vindt er ook twee kabels in, eentje met een 3,5 mm jack en een gebalanceerde kabel die eindigt in een 4,4 mm Pentaconn-stekker. Met die laatste kun je de Yamaha meteen optimaal aansluiten op een high-endversterker. Eventueel komt er nog een Pentaconn naar XLR-adapter aan te pas, naargelang de voorkeuren van de fabrikant van je gekozen DAC/hoofdtelefoonversterker. We krijgen wel de indruk dat Pentaconn stilaan uitgroeit tot de nieuwe gebalanceerde standaard in headfi-land, onder meer bij DAP’s. Het is in elk geval fijn dat Yamaha meteen nodige meelevert – wat natuurlijk ook hoort bij dit prijspunt. Het zijn bovendien kabels die heel degelijk overkomen. Ze bestaan uit afzonderlijke OFC-kabels met een zilveren coating die rond elkaar gewoven zijn. Een tikje zwaar misschien, maar ze zien er even waardevol uit als de koptelefoon zelf.

En dan zit er nog een cadeautje in de doos: een elegante koptelefoonstandaard, met een apart haakje voor de gebruikte kabel. Dat krijg je ook niet vaak bij de hoofdtelefoon, zelfs in deze klasse. Tof!

Zeer licht

We zijn even de specs van een aantal voorname rivalen van de YH-5000SE gaan opzoeken. En inderdaad, de indruk die we hadden blijkt te kloppen: de Yamaha is een stukje lichter dan de norm. Aan 320 gram tikt hij 100 gram minder af dan een LCD-5 van Audeze bijvoorbeeld en is het 130 gram minder zwaar dan een HiFiMan Susvarna. Een van de redenen waarom de Yamaha amper de weegschaal beroert is de keuze voor magnesium voor de driverbehuizing. Natuurlijk zeggen die grammen niet alles over draagcomfort; het draait ook over hoe het gewicht verdeeld is. Maar ook dat is bij de Yamaha goed geregeld.

De hoofdtelefoon ligt inderdaad heel licht in onze hand en komt heel inert over. Maar wil ‘licht’ ook ‘fragiel’ zeggen? We gaan natuurlijk respectvol om met peperdure testtoestellen, maar de constructie een beetje trekken en plooien hoort erbij. Positief is dat de ultralichte constructie zich niet laat kennen met kraakgeluiden of onderdelen die een fragiele indruk geven. Het toestel dat wij ontvingen was bovendien zeker niet gloednieuw en had al wat demo’s meegemaakt, maar dat merkte je enkel aan de verpakking. De hoofdtelefoon zelf zag er nog piekfijn uit. Over duurzaamheid maken we ons op basis van dit alles geen zorgen.

Oorkussens geven je een klankkeuze

Het comfortgehalte is heel hoog. En dat is naast het lage gewicht te danken aan dunnere oorkussens die toch heel aangenaam op onze oorschelpen rusten. Yamaha werkt ook met een dubbele hoofdbeugel: een stijvere metalen beugel aan de buitenkant die structureel de koptelefoon bij elkaar houdt en een kleinere beugel uit leder en stof die op je kruin rust. Dat doet hem heel zacht. Zelfs op een kale Lambik-bol zoals de onze voelde het heel aangenaam. Het lijkt ook wel alsof dit onderdeel makkelijk vervangbaar is. 

Dat moeten we nog van Yamaha bevestigd krijgen, maar indien wel is dat weer een streepje voor op vlak van duurzaamheid. Samen met de oorkussens is de hoofdband immers het gedeelte dat doorgaans het snelst door de tand des tijds wordt aangetast. De oorkussens zijn wel vervangbaar, dat weten we zeker. In de doos vind je namelijk een extra set. Deze hebben een suède afwerking, heel anders dan het leder van de standaardkussens. Ze verwisselen is de moeite, want op geluidsvlak hoor je wel kleine verschillen. Met leder vonden we het iets natuurlijker en neutraler, de suède oorkussen zijn dan weer wat warmer en iets meer gesloten van klank.

Minimale oordruk

De Yamaha-ingenieurs zijn er zeer goed in geslaagd om oordruk te minimaliseren en toch voor een goede stabiliteit te zorgen. Of anders gezegd: we vonden de YH-5000SE helemaal niet hard op onze oren drukken, terwijl de oorkussens goed op hun plaats bleven. Dat is belangrijk om het geluid consistent te houden.

Een slim scharniersysteem zorgt daarnaast ervoor dat de drivers goed op je oren gericht zijn. Het mechanisme om de hoofdband te verstellen is helemaal traploos. We zijn daar niet altijd van fan, want traploze systemen hebben in onze ervaring de neiging om na een tijd los te komen zitten zodat ze hun positie niet aanhouden. Hier is het mechanisme betrekkelijk stroef en bleef de koptelefoon netjes zijn pasvorm aanhouden. Het lijkt ook wel alsof dit onderdeel makkelijk te vervangen is, wat goed nieuws is als je denkt over gebruik over een langere termijn. Te veel hoofdtelefoons zijn amper te herstellen, ook de dure.

Het geluid wordt helemaal vrijgelaten

Nog over het open ontwerp. Hoe open die is, merken we meteen als we tijdens het fotograferen het toestel plaatsen op een oplichtend ISKÄRNA-hoofd dat je in de IKEA kunt aanschaffen. Je ziet het zelf op de beelden bij deze review: het licht schijnt er los door. Dat is geen klacht, het is een vaststelling. Het betekent onder meer dat deze hoofdtelefoon niet volgepropt werd met demping en dat de driver ongehinderd z’n energie aan de achterzijde naar buiten kan sturen. Wel is er een soort rooster aangebracht die volgens de fabrikant geselecteerd werd vanwege zijn eigenschappen op vlak van luchtdoorlaatbaarheid. Het past een zogenaamde Dutch Weave toe (maar is van Japanse fabricaat) om het helemaal transparant te maken.

Op geluidsvlak verwachten we alvast een grootsere presentatie en ook bassen die eerder snel afrollen en wat slam missen. Of dat ook zo is? Dat ontdekken we zo meteen.

Aansturen valt mee

In tegenstelling tot veel andere ultieme vlaggenschepen vereist de YH-5000SE geen extreme hoofdtelefoonversterker om aan te sturen. De technische specificaties spreken voor zich. De een iets lagere gevoeligheid van 98 dB (bij 1 kHz) en een impedantie van 34 ohm zou een betere versterker niet snel in angstzweet moeten doen uitbreken. En inderdaad, dat is ook precies wat we ervaren als we de Yamaha loslaten op een varia van DAC/versterkers.

Een meer high-end combo als de iFi Audio iDSD Pro en iCan Pro of de Earmen-set met de TR-Amp als fundament laten de YH-5000SE optimaal presteren. De Ferrum Oor deed het ook heel goed. Dat dCS Lina-systeem dat Yamaha ons even liet uitproberen was ook behoorlijk hemels, maar dan spreken we ook over een totaalpakket van 32.000 euro. Dat deze koptelefoon goed klonk op een bereikbare Chord Mojo 2 of een betere DAP als een Astell & Kern KANN Max stemt wel positief.

De indruk die we door onze ervaringen krijgen is dat je niet veroordeeld bent tot een eindeloze zoektocht naar die ene hoofdtelefoonversterker die hem goed doet klinken. Dat kan bij andere vlaggenschepen wel een ding zijn. Het is wél een aanrader om er een mooie DAC bij te zoeken, want dit is een hoofdtelefoon die tekortkomingen op dat vlak (en qua bronmateriaal) zal blootstellen. Maar niet per se genadeloos, zoals we tijdens het luisteren ontdekken.

Dat deze Yamaha relatief makkelijk aan te sturen valt, laat ook toe om hem te gebruiken met een betere DAP. De open constructie is niet zo handig in de context van mobiel gebruik, maar zo’n speler is ook fijn op kantoor of achteraan in de tuin. De Cayin N8II bijvoorbeeld, die we rond dezelfde periode aan het testen waren, pastte heel mooi bij deze koptelefoon. Het is dan ook een heel bijzondere speler met enkele uitzonderlijke eigenschappen – maar daar lees je binnenkort meer over. Maar ook onze eigen Astell & Kern KANN Max bleek een geschikte motor op voor dit vlaggenschip. Op de N8II vonden we de buizenmodus in het bijzonder een fraai resultaat opleveren, onder meer toen we nog eens ‘Stuck’ van Sudan Archives bovenhaalde maar ook bij een nostalgische luistersessie met U2’s ‘Achtung Baby’.

Met je hoofd in een concertzaal

De overdreven hype in de hifi-wereld rond Lana Del Rey delen we niet helemaal. Muziek is uiteraard helemaal een persoonlijke smaakding, we vallen gewoon niet voor de schijn van diepgang die rond veel van haar werk lijkt te hangen. Maar dat wil niet zeggen dat de Amerikaanse niet weet wat muziek maken is. ‘Norman Fucking Rockwell!’ bijvoorbeeld, bevatte wel een paar tracks die in de smaak vielen, en haar 2023-release ‘Did you know that there is a tunnel under Ocean Blvd’ pakt eveneens uit met een aantal geslaagde nummers. ‘A&W’ bijvoorbeeld, dat zwevend van start gaat, volgens het geijkte recept, maar dan toch uiteindelijk tegendraads Taylor Swift-terrein betreedt. Mooi hier is dat de YH-5000SE, die we hier beluisteren op de iFi Audio-combo, geen problemen met de omslag naar diepe beats en een meer kunstmatige mix.

Ondanks zijn open design pakt de Yamaha uit met een overtuigende en ver doorlopende basextensie, iets dat we vaak missen bij gelijkaardig ontwerpen. Ook de basgitaar die bijtreedt bij ‘True Nature’ op de nieuwe Rodrigo y Gabriela – ja, we zijn alle cliché hifi-demoalbums aan het meenemen – doet dat met verrassend veel impact. Bij dit hectisch nummer zoals we van het gitaarduo gewoon zijn gebeurt er echter zoveel dat we vooral focussen op het vingervlugge snarenspel. Dat Yamaha weet dat opzwepende heel goed over te brengen. Dit is geen slome, laidback weergever, maar een hoofdtelefoon die uitmuntend snelheid en spanningsbogen overbrengt. Denk bijna-elektrostaat, maar met veel meer body. Zonder te overdrijven met de balans, zodat meer gecomprimeerde popnummers ook niet té verstopt klinken.

Het is wel mooi dat je op deze Yamaha van 5.000 euro-plus ook gerust meer commerciële tracks kunt beluisteren zonder gillend weg te lopen. Dat is bij sommige andere audiofiele toppers wel anders.

Terug naar ‘…Ocean Bvd’, waar ‘Candy Necklace’ weer het klassieke Del Rey-pad bewandelt. Dat ons wel laat helemaal opgaan in haar breathless zangstijl. En daar is weer die lievelingstruc van de Yamaha: we worden helemaal omhuld met een geluid dat ver buiten het hoofd treedt, met de vocals van Lana Del Rey, de groezeligere backingstem van John Baptiste en gefluister dat ver weg maar toch met veel textuur wordt aangeleverd. Nu worden we bijna Del Rey-fan, wat toch spreekt voor de kracht van de Yamaha.

We grijpen ook naar het tweede Boxwood & Brass-album, met een vijftal werken uit Beethovens Egmont Op.84 gebracht door een Brits ensemble van wind- en koperblazers. Het is een knappe opname in een kapel, waarbij we door de Yamaha opnieuw een heel grootse, authentieke ervaring krijgen opgediend. Dit is een album dat we heel goed kennen, en we durven stellen dat het op een koptelefoon nog nooit zo driedimensionaal klonk. Fraai is hier – en dat is een talent van deze Yamaha – is dat die grootschaligheid niet ten koste gaat van de textuur en volheid van de instrumenten.

Soms vinden we zeer open designs wel wat dunner klinken, maar dat is hier niet het geval. De hoorns en dubbele bas hebben body, en je hoort zeker bij de hoorns de kracht van de blazers worden overgebracht. De nuances en subtiliteit van de klarinetten en hobos wordt dan weer heel knap overgebracht. Die vaardigheid om zelfs vederlichte aanrakingen van pianotoetsen een plek te geven, viel ons ook op toen we luisterden naar ‘Esja’ van Hania Rani, en meer bepaald naar de repetitieve notenspel bij ‘Sun’.

Als je goed luistert, hoor je de pianomechaniek ook, een trucje dat andere neoklassieke spelers wel eens uithalen maar dat wel iets heel intimistisch geeft. Bij Boxwood & Brass vertaalt dat zich naar een overtuigend live-gevoel waarbij de totale performance niet wordt verstoord door instrumenten die door tonale keuzes overdreven in de schijnwerpers staan. Hier is een mooi totaalbeeld mét nuance. We pikken er heel veel van mee, net omdat er die grootschaligheid is waar alle instrumenten een volwaardige podiumplaats krijgen. Wat wil je nog meer?

Conclusie

Terugblikkend op de testperiode, valt het ons op hoe de YH-5000SE ons langzaam verleidde. Wel meteen mooi bevonden, dat wel, maar pas na langer en aandachtiger luisteren daagde het hoe goed de ontwerpers van deze koptelefoon alles hebben aangepakt. Je moet er de tijd voor nemen om dat te appreciëren, zeker als je de Yamaha in een headfi-winkel zit te vergelijken met hoofdtelefoons die inzetten op aandachttrekkerij. Langs de andere kant horen we wel van anderen dat er mensen zijn die halsoverkop verliefd worden.

Wat ook je profiel als muziekliefhebber moge zijn, als je zoekt naar een vlaggenschip moet je deze zeker een kans geven.

De Yamaha-hoofdtelefoon gaat voor een cleane sound, trouw aan de insteek van het Japanse bedrijf en z’n achtergrond als instrumentenbouwer. Op de eerste plaats: eerlijkheid en authenticiteit, een juist detailniveau en een omhullende luisterervaring zoals je niet verwacht van iets dat op je hoofd geparkeerd staat. De vederlichte constructie en de open ervaring zorgen voor een beleving waarbij je snel vergeet dat je een koptelefoon draagt. Zorg voor een stille omgeving en een goede DAC, en deze Yamaha zal je wegvoeren naar de concertzaal.

Yamaha YH-5000SE
5.499 euro | www.yamaha.com
Beoordeling 5 op 5