Toen ik tijdens de 2023-editie van het Dutch Audio Event in de ruimte van importeur Vogel’s met sales manager Lothar Mertens sprak over DUAL’s direct aangedreven topmodel CS 618 Q, die vervolgens in mijn luisterruimte terechtkwam voor een review, liet hij me ook vol enthousiasme de CS 529 zien. De Dual CS 529 is een volautomatische platenspeler uit de serie net onder het topmodel, die een aantal interessante features biedt voor de moderne platendraaiende muziekliefhebber. Niet alleen kun je met deze platenspeler via bluetooth naar je favoriete albums luisteren, maar omdat de bluetooth twee kanten uit werkt is er ook een (gratis) app waarmee je de platenspeler op afstand kunt bedienen, wat hij me ook ter plekke demonstreerde.
Toen ik deze speler een tijdje geleden kreeg aangeboden voor een recensie hoefde ik dan ook niet lang te twijfelen. Onder audiofielen heerst een beetje de vrees dat al dat extra gebruiksgemak ten koste gaat van de geluidskwaliteit. Maar is dat wel zo? Tijd voor een uitgebreid onderzoek.
DUAL CS 529: de uitrusting Â
Zoals ik in mijn review van de CS 618 Q al uitlegde kun je bij DUAL platenspelers een aantal dingen afleiden uit de typenummers. Hoe hoger het eerste cijfer, hoe beter en luxueuzer (maar ook hoe kostbaarder) de speler.
De CS 529 zit dus een serie – en een prijsklasse – lager dan de CS 618 Q. De twee volgende cijfers geven aan of het een handbediende of half-automatische speler is (18) of een volautomaat (29). En een eventuele toevoeging vertelt iets over aanvullende eigenschappen. Zo staat de Q bij de CS 618 Q voor de Quartz snelheidsregeling. Niet alle toevoegingen zijn echter uit het typenummer af te lezen. De onderhavige CS 529 heeft bijvoorbeeld bluetooth aan boord. Om precies te zijn is dat versie 5.2 van de geavanceerde Qualcomm aptX HD-codec, die 24-bits signaalresolutie over bluetooth ondersteunt.
Als de CS 529 een klasse lager zit, waar vinden we dan de verschillen met de CS 618 Q? Allereerst het gemonteerde element. De 618 is voorzien van een Ortofon 2M Blue, de 529 van een 2M Red. De CS 618 Q heeft een aanzienlijk zwaarder plateau (+600 gram) en heeft een geavanceerde Direct Drive motor, waar de CS 529 snaaraangedreven is. Dat het prijsverschil alsnog relatief klein is zit hem in het feit dat een volautomaat een aanzienlijk complexere (en dus duurdere) mechanische opbouw heeft, en ook de bluetooth functionaliteit brengt extra kosten met zich mee.
Beide spelers hebben een ingebouwde phonotrap, die met een schuifknopje op het achterpaneel kan worden geactiveerd. Het blijft even opletten, je moet ‘Line’ kiezen om gebruik te maken van de interne phonotrap: het uitgangssignaal is dan op lijnniveau zodat je de speler ook kunt aansluiten op een versterker zonder ingebouwde phonotrap. Staat de schakelaar op ‘Phono’, dan moet je een externe phonotrap gebruiken. Â
Naast de 12 volt bus-aansluiting voor de externe voeding (een switch-mode model van goede kwaliteit, ik heb tijdens de review-periode geen andere voeding gebruikt) zit achterop de CS 529 een aan/uit drukknop, in tegenstelling tot de CS 618 Q die je aan en uit zet met de draaiknop rechtsvoor op de console.
De 529 heeft naast de diezelfde draaiknop (waarmee je de snelheid kunt kiezen en het draaiplateau aan of uit zet door erop te drukken) ook nog twee kleine, van een indicatie-LED voorziene drukknoppen voor de bluetooth bediening en voor de repeat-functie. De toonarm op beide spelers is in zoverre identiek dat het ‘bovengrondse deel’, bestaande uit de armbuis, de headshell, het cardanische lager en het contragewicht, hetzelfde is, maar dat zich bij de CS 529 ‘ondergronds’ het volautomatische mechaniek bevindt.
Het uit gegoten aluminium vervaardigde plateau weegt samen met de ruim 3 millimeter dikke rubberen mat 850 gram en draait op een gehard stalen spindel in een messing lagerbus. De rubberen snaar is met grote precisie gefabriceerd om een zo goed mogelijke gelijkloop te garanderen, en de meegeleverde scharnierende stofkap houdt de speler netjes schoon en beschermt ook de toonarm en de naald.
Een kleine aantekening ten slotte over het snoer van de bijgeleverde muurtrafo: dat is relatief kort en kan het beste een beetje uit de buurt van signaalkabels worden gehouden.
Hoe zat het ook alweer met die volautomaat?
Dual maakte decennia geleden al uitstekend werkende en legendarisch betrouwbare volautomatische mechanieken voor hun platenspelers, die eens in -tig jaar alleen een inwendige schoonmaakbeurt, wat nieuw smeervet en een nieuwe ‘Steuerpimpel’ nodig hadden maar daarna weer werkten als een zonnetje. Steuerpimpel? Okee, even heel kort dan: dat is een klein maar essentieel kunststof ‘hoedje’ op een metalen stift dat deel uitmaakt van de armbediening van het automatische mechaniek.
Toen DUAL in de jaren 80 van de vorige eeuw stopte en het merk in handen kwam van het Franse bedrijf Thomson-Brandt zetten zij de productie van de oude volautomatische loopwerken stop, en werd een geheel nieuwe productielijn opgezet waarmee goedkopere draaitafels werden gemaakt. Toen de merknaam DUAL voor de Europese markt weer in Duitse handen kwam (meer bepaald die van voormalig exportmanager Josef Zellner) werd een aanzienlijke investering gedaan in gloednieuwe machines waarmee weer hoogwaardige automatische loopwerken konden worden gemaakt. Die investering komt tot uiting in het uiterst soepel en vooral lekker stil werkende mechanisme, wat me bij het bedienen van de CS 529 echt in positieve zin opviel.
Bluetooth op een platenspeler?
Naast het volautomatische loopwerk is de bluetooth module aan boord van de CS 529 de belangrijkste onderscheidende functie. Het is tweeweg HD bluetooth van de nieuwste generatie, wat betekent dat je niet alleen met een draadloze (bluetooth) hoofdtelefoon in hoge kwaliteit naar de afgespeelde platen kunt luisteren, maar dat je de speler ook op afstand kunt bedienen met de gratis app die je op je smartphone kunt downloaden.
Het koppelen van de bluetooth is redelijk eenvoudig, de gebruiksaanwijzing leidt je prima door het proces, en daarna is het even wennen dat je de verbinding even opnieuw moet maken als je de speler tussentijds uit hebt gezet. Dat gaat echter vrij eenvoudig omdat je smartphone de speler zélf wel onthoudt, en daarna heb je toegang tot het menu waarmee je binnen het bereik van de bluetooth module het toerental kunt selecteren, de verbinding kunt herstellen, de speler stopen of starten, en de repeat-functie kunt instellen.
Om eerlijk te zijn is die laatste functie niet aan mij besteed, ik beluister plaatkanten doorgaans maar één keer en dan draai ik de plaat om (want dat doet de speler uiteraard niet voor je…) maar het roept lieve herinneringen aan vroeger in me op. In de oude hoogtijdagen van DUAL was ik nog maar een knaap en toen gingen ‘we’ anders met muziek om. De cd-speler kwam pas later en streaming was zelfs nog geen toekomstdroom, dus als ‘we’ helemaal idolaat van een artiest waren draaiden we zonder ons over slijtage van de plaat of naald te bekommeren een album gewoon vijf of tien keer achter elkaar. Met die slijtage viel het overigens ook best mee, ik heb genoeg tweedehands platen in mijn collectie waar echt niet voorzichtig mee is omgegaan, en die klinken na een wasbeurt nog verrassend goed wanneer je ze met een betere naald aftast.
En ik moet zeggen dat het véél leuker was om met mijn DALI IO6 hoofdtelefoon naar elpees te luisteren dan ik had verwacht. Het bereik van de bluetooth module is - afhankelijk van de bouw van je huis - minstens tien meter, en dat maakte het mogelijk om in de tuin te zitten, naar de koelkast in de keuken te sluipen voor een verse witgekuifde versnapering, of zelfs om de trap op te lopen om even iets te doen op mijn werkkamer. De geluidskwaliteit was uitstekend, en ik hoorde veel minder bijgeluiden zoals groefruis en tikken dan ik had verwacht. Een verrassend plezierige ervaring dus, waarvan ik me met enig optimisme zelfs kan voorstellen dat doorgewinterde audiofielen ervoor zouden kunnen vallen. Omdat het gewoon gaaf is.
De CS 529 als ‘gewone’ platenspelerÂ
Ervan uitgaande dat de draadloze functie door de meeste kopers als ‘extra’ zal worden gebruikt heb ik de CS 529 uiteraard ook als gewone platenspeler beluisterd. In mijn review van de CS 618 Q vermeldde ik al dat de interne phonotrap beslist goed genoeg is voor ‘casual listening’, maar als je wil horen waar vinylweergave via deze platenspeler in muzikaal opzicht toe in staat is haal je er met een goede externe phonotrap absoluut méér uit.
Mijn PrimaLuna EVO 100 Tube Phono wist, met de instelbare capaciteit op + 100pF, wel raad met het Ortofon 2M Red element. In mijn systeem, bestaande uit de PrimaLuna EVO 400 geïntegreerde versterker en prototype Kharma luidsprekers met AudioQuest bekabeling en stroomproducten, speelde de CS 529 stabiel en met een aanstekelijke muzikaliteit. Het toerental was met 33,38 en 45,26 rpm (gemiddeld over drie metingen met de Turntabulator app) misschien nét iets minder nauwkeurig dan bij de direct aangedreven CS 618 Q, maar lang aangehouden tonen lieten geen zweving horen, iets waar ik extreem gevoelig voor ben, dus met de stabiliteit zal het wel snor. Het 2M Red element heeft ook niet de verfijning die de 2M Blue in de 618 Q wél liet horen, maar je zou op termijn ook gewoon een losse 2M Blue naald kunnen kopen en die in de body van de 2M Red zetten.
Toch was er genoeg te genieten. Het nieuwe album All Good? van Nonkeen, een jeugdvriendengroep rond de bekende Berlijnse experimentele pianist Nils Frahm, bevat spannende elektronische composities die warm en enorm ruimtelijk in de kamer werden geprojecteerd. De relaxte swing van de track ‘That Love’ dwong me tot ritmisch meeknikken met het hoofd, en de wervelende synthesizers in ‘Be A’ sleurden me mee in een hallucinante hersenstorm, terwijl de broeierige track ‘Exclamation’ juist dromerig en vervreemdend werkte.
Een ander fraai album om de kracht van vinylweergave te ondergaan is Vision of Contentment van Joep Beving en Maarten Vos. Het was toeval dat ik deze albums na elkaar draaide, maar ze zijn met elkaar verbonden door het feit dat Beving en Vos delen van het album opnamen in de Berlijnse Funkhaus Studio van Nils Frahm, die ook de productie voor zijn rekening nam. Toch is de muziek heel anders dan die van Nonkeen. Het album is een ‘in memoriam’ voor Beving’s manager en vriend Mark Brounen, die tijdens het opnameproces na een lang ziekbed overleed, en de muziek is contemplatief en melancholiek, maar niet verdrietig. De CS 529 wist de emotionele lading huiveringwekkend mooi over te brengen, en ik begon zelfs over de voordelen van de Repeat-functie op de 529 te mijmeren, zó mooi en aangrijpend klonk het…
De wat stevigere muzikale kost werd verzorgd door het Zwitserse spacerock-kwartet Monkey3, dat met Welcome To The Machine een loodzwaar, op diverse momenten flink aan Pink Floyd schatplichtig psychedelisch meesterwerkje heeft afgeleverd, dat ik, mezelf schrapzettend, via de bluetooth app van DUAL liet starten. De mudvolle en moddervette productie is best een uitdaging voor zowel element als platenspeler, maar met de af-fabriek perfect ingebouwde Ortofon 2M Red in de arm kweet de CS 529 zich méér dan uitstekend van zijn taak, getuige het feit dat ik tijdens de epische gitaarsolo in de openingstrack ‘Ignition’ maar liefst drie snaren van mijn luchtgitaar aan flarden speelde.
ConclusieÂ
De DUAL CS 529 is een fijne platenspeler. Mensen die bang zijn dat de ‘hippe’ bluetooth functionaliteit en de volautomatische bediening ten koste gaan van de geluidskwaliteit kan ik geruststellen: dat doen ze dus niet. Sterker nog, ik had er na enige gewenning behoorlijk lol in om met de app te spelen en met de draadloze hoofdtelefoon op door het huis te lopen (ik zal nooit toegeven dat ik, wanneer ik alleen thuis ben, wel eens dans…) terwijl de plaat draaide. Het automatische mechaniek werkt uitermate soepel en vrijwel geruisloos en is zo lang de plaat speelt volledig ontkoppeld, dus het kán niet eens van invloed zijn.
DUAL bewijst met de CS 529 niet alleen dat gebruiksgemak en muzikale beleving uitstekend samen kunnen gaan, maar ook dat de platenspeler absoluut nog een plaats heeft in een modern hifi-systeem. De speler zit qua prijs weliswaar ruim bóven de populaire budgetklasse waarin zich de instappers van Rega en Pro-Ject (én van DUAL zelf natuurlijk) bevinden, maar daar krijg je wel een fraai uitziende, luxueus uitgeruste en voortreffelijk werkende volautomatische speler voor die duchtig muziek maakt. Aanrader!
DUAL CS 529
999 / 1099 euro | zwart / walnoot | dual.de
Beoordeling 4,5 / 5
