De Berliner Philharmoniker ontstaat wanneer het orkest van Benjamin Bilse – waarmee hij een aantal concerten op de wereldtentoonstelling in Parijs gegeven had alvorens hij met regelmaat concerten ging geven in het Concerthaus aan de Leipzigerstrasse in Berlin – in 1882 gesplitst wordt en een gedeelte de kern gaat vormen van de Philharmoniker.

Wanneer in 1887 Hans von Bülow aantreedt neemt tevens, o.a. met het jaarlijks terugkerende nieuwjaarsconcert van de 9e, de grote Beethoven traditie van het orkest een aanvang.

Onder Arthur Nikisch zijn het niet alleen Beethoven en Tsjaikovsky, maar ook de werken van Mahler, Max Reger, Hans Pfitzner en Anton Brucker die de nodige aandacht krijgen.
In 1922, na de dood van Nikisch, kiezen de orkestleden Wilhelm Fürtwängler tot zijn opvolger. Onder hem wordt het orkest wereldberoemd en opnieuw is het Beethoven, naast moderne meesters als Schönberg en Bartók, die de werken aandraagt.

Na de Tweede Wereldoorlog is de leiding tijdelijk in handen van Leo Borchard en vervolgens Sergiu Celibidache, voordat Fürtwängler in 1952 voor de tweede maal aantreedt. Hij overlijdt echter al in 1954 waarna Herbert von Karajan de ondankbare taak krijgt om de grote Fürtwängler te doen vergeten.

Von Karajan’s benadering van Beethoven wijkt sterk af van die van zijn voorganger en terwijl ultieme transparantie en weelderige klankkleuren voor hem van groot belang zijn is hij evenzeer gericht op tonale perfectie en ritmische precisie. In zijn lange carrière neemt hij tot vier maal toe de Beethoven cyclus op. Speakers Corner Records brengt met deze re-issue van de vierde uit 1963 stammende versie de internationaal meest gewaardeerde interpretatie opnieuw uit. De in totaal 8 LP’s van 180 gram zitten in een schitterend uitgevoerde box met daarin een uitgebreid boekwerk. Daarin zijn o.a. opgenomen het ontstaan van de Berliner Philharmoniker, de relatie die het orkest heeft met de werken van Beethoven, een bespreking van de afzonderlijke symfonieen, een portret van de dirigent, een gedeelte van de tekst van de ode ‘An Die Freude’ van Friedrich Von Schiller uit de 9e symfonie en een korte introductie van de solisten; Gundula Janowitz (soprano), Hilde Rössel-Majdan (contralto), Waldemar Kmennt (tenor) en Walter Berry (bass).

Van alle negen symfonieen zijn er meerdere uitvoeringen te koop en per symfonie kun je eindeloos discussieren over de meest fraaie of de dichtst bij de bedoeling van de componist komende interpretatie. Met name van de ‘grote’ symfonieen zijn er prachtige versies op de markt. Zo zijn van de derde symfonie ‘Eroica’ en van de vijfde symfonie prachtige registraties van bijvoorbeeld Fürtwängler, Böhm en Klemperer beschikbaar. De één is dan wat spiritueler terwijl de ander dan bijvoorbeeld weer wat emotioneler is. In een direct vergelijk klinken deze symfonieen bij Von Karajan eerder krachtig, precies en koel. Dit doet in mijn oren met name een symfonie als de zesde ‘Pastorale’ goed omdat deze al snel te lief en te zoet klinkt. Maar ook de vroege symfonieen knappen door zijn benadering erg op en klinken daardoor jeugdig fris en energiek. Als geheel is deze box onverslaanbaar. Een prachtig stuk werk, zowel artistiek als klankmatig. En last but not least; op een goede persing.


Aanvullende informatie:
Format 8 LP Box (8 x 180 gram)
Label Speakers Corner Records (re-issue.origineel Deutsche Grammophon 104301/8)