Na het, in mijn ogen nog steeds onterechte, besluit van de VPRO om de naar hem genoemde programmareeks ‘Reiziger in Muziek’ te beëindigen, wordt Han Reiziger gevraagd of er iets mooiers bestaat dan muziek. Dat hij op dat moment, in die context, zonder enige aarzeling antwoordt met een niet mis te verstaan ‘nee’ verbaast mij absoluut niet. Ook voor mij geldt dat er weinig is dat mij zo diep kan raken als muziek. Er bestaat vrijwel niets dat zo dicht op mijn emotie zit. Meestal leidt dat tot een vorm van grenzeloos genieten. Een intense ervaring die juist vanwege die intensiteit echter ook een gevaar in zich draagt. Want net zoals dat bij heftige liefde en vernietigende haat het geval is, liggen ook het genieten en het verafschuwen van muziek griezelig dicht bij elkaar.

Wanneer ik naar mezelf kijk dan speelt dat nog het duidelijkst bij een favoriet muziekstuk. Bijvoorbeeld bij een Jazz standard als ‘Shiny Stockings’. Er zijn meerdere uitvoeringen die ik kan waarderen maar de versie die ik prefereer is van Ella Fitzgerald met begeleiding van Count Basie. Incidenteel gebeurt het dat er een interpretatie voorbij komt waarvan mijn tenen krom trekken. Mijn liefde voor de combinatie van ‘Shiny Stockings’ en Ella Fitzgerald maakt dan dat ik me mateloos ga ergeren aan die zoveelste interpretatie. Toch kan zo’n zelfde reactie  ook optreden wanneer ik miss Fitzgerald dat nummer hoor zingen. Dat gebeurt dan wanneer ik het hoor op een slecht op de zender afgestemde (auto)radio. Of over een installatie die het beeld dat ik in mijn hoofd heb te zeer aantast. Maar vooral in situaties waarin ik gedwongen wordt om er naar te luisteren zonder dat ik dat wil; gezeten in de tuin onder het genot van een glas koele witte wijn een boek lezend terwijl vijf huizen verder het volume van een geluidsinstallatie volledig opengedraaid wordt.

Natuurlijk zijn er nog veel meer situaties waarin ik ongevraagd blootgesteld word aan muziek. In het overdekte winkelcentrum, op een markt of braderie; altijd is er muziek of iets dat daar voor door moet gaan. Maar ook in het verkeer is het schering en inslag dat ik geconfronteerd wordt met een auto die ‘bass boomend’ of flarden muziek achterlatend voorbij rijdt. Het openbaar vervoer mijd ik al jaren maar het schijnt dat daar de muziekterreur ook toeneemt. Reizigers die overlast hebben van met walkmans uitgeruste medereizigers. Ik moet er overigens niet aan denken wat de schade is die de gebruikers van deze portables zelf oplopen door hun gedrag. Trouwens, niet alleen de muziek zorgt in bus, trein en tram voor problemen. Ook andere geluiden worden daar in toenemende mate als hinderlijk ervaren. Met name de mobiele telefonie is een grote boosdoener. Een recent onderzoek heeft aangetoond dat 52 % van de treinreizigers zich ergert aan de door deze praatijzers veroorzaakte herrie. Op grond van die uitkomst heeft de NS kortgeleden een proef gestart met stiltezones. Een stiltezone in een trein? Volgens mij is dat een contradictio in terminis.

Waar ik me persoonlijk bij GSM toestellen het meest aan erger zijn de melodietjes; ze zijn niet om aan te horen en wat in de praktijk nog zwaarder telt; ze lijken ook allemaal op elkaar. Bijna net zo irritant vind ik de piepjes die je hoort wanneer je een toetsje indrukt. En er moeten zo veel toetsjes ingedrukt worden. Piepjes die ik terughoor als ik mijn computer opstart, wanneer ik geld opneem bij een geldautomaat of bij de kassa’s in warenhuizen en supermarkten een artikel afreken. Supermarkten. Over de muziek die de winkelende burger daar opgedrongen wordt heb ik al eens iets geschreven. Met verbazing heb ik me ook al meerdere malen afgevraagd hoe het winkelpersoneel het op kan brengen om dag in dag uit blootgesteld te worden aan die muziek. 

Die vraag komt weer boven wanneer ik op 21 mei in de Volkskrant lees dat muziek van Metallica gebruikt wordt om aanhangers van het Saddam Hoessein regime tot praten te dwingen. Ook wordt er gebruik gemaakt van muziek uit Sesamstraat. Dagenlang worden de gevangen doorlopend aan de muziek blootgesteld. Ik kan me inderdaad voorstellen dat mensen gek worden van een teveel aan Metallica. En zowel Pino, Tommy als Bert en Ernie moeten met mate genoten worden om nog enigszins verteerbaar te blijven.

Wat mij echter verbaast is dat het speciale team van Psy Lab van het Amerikaanse leger de meest voor de hand liggende martelwerktuigen - namelijk die welke afkomstig zijn uit de studio van Walt Disney - ongebruikt heeft laten liggen. Heeft u het wel eens gepresteerd om een volledige Disney Classic uit te kijken of liever gezegd uit te luisteren? De mierzoete orkestratie, de sentimentele toonzetting, de… Wat zeg je Isabeau?

“Poes!”  “Uh, ja…zo meteen. Papa moet nog even iets aftikken.” “POES!!!” “Oké, rustig maar. Papa zal ‘ The Aristocats’ wel weer op zetten. Maar niet zo hard.” Zucht…. En dan nog die stem van Maurice Chevalier in de titelsong. Aaargh! Nu ja, ik kan het haar niet echt kwalijk nemen. Tenslotte kunnen kinderen van twee de voor- en achtergrond geluiden nog niet goed van elkaar onderscheiden en verdwijnt daardoor veel van de boodschap in ruis. Dat geldt echter niet voor oudere kinderen en …
Vraagt u zich ook wel eens af hoe oud die leden van de Amerikaanse legertop nu eigenlijk zijn?