Dat onze oren in staat zijn heel zachte geluiden en heel harde geluiden te horen hebben we in het begin van dit artikel gezien. Hier valt nu aan toe te voegen dat geluid met een lage frequentie door ons als minder luid wordt ervaren dan tonen van een hogere frequentie. Bij hogere frequenties wordt ook eerder de pijngrens bereikt.
We hebben het nu wel steeds over geluid, maar wat is geluid eigenlijk. Volgens de natuurkunde is geluid een snel wisselende drukgolf in een medium. Voor ons betekent dat dit medium lucht is. Dus als de luchtdruk snel wisselt doordat er ergens iets in trilling is gebracht, wordt dat door ons mensen als geluid ervaren.
Geluid kent eigenschappen naast sterkte en frequentie die voor een oermens van levensbelang waren. Deze eigenschappen zijn timbre en locatie. Met onze oren aan de zijkant van het hoofd geplaatst, en onze ogen aan de voorkant lijkt dit systeem bij uitstek geschikt voor een verdedigingstaak. Immers, geluid kunnen wij continue rondom ons heen waarnemen. De extreme gevoeligheid maakt dat we heel zachte geluidjes kunnen waarnemen en ook gelijk de plaats in 3D bepalen waar dit geluid vandaan komt. Het gevoel voor timbre kan ons vertellen met wat voor een aanvaller we te maken hebben. De kans dat we verrast worden door een roofdier is (of beter was) klein. Ook zou het jagen door een goed gehoor beter kunnen verlopen: het zachte geritsel van een muis in het gras kunnen we horen. Een roofdier is over het algemeen meer afhankelijk van zijn geurzin of gezichtsvermogen.
Als ons gehoor louter voor communicatie doeleinden zou dienen zou een gevoeligheid van 104 voldoende zijn bij een frequentie ratio van 10:1. Wij hebben alleen een veel betere specificatie tot onze beschikking, dus verdediging en jacht lijken plausibele verklaringen voor de mooie specs.
Nog een bewijs dat zelfverdediging en gehoor bij elkaar horen in de mens is de manier waarop het binnenoor en de hersenen verbonden zijn: hard wired en wel naar heel primitieve delen van de hersenen. Zou hier ook niet de sleutel liggen voor de het fenomeen van muziek en emotie? Ik denk van wel, als de tranen over je wangen lopen of je een ongekende vorm van extase bereikt door muziek, dan weet je nu waar dat vandaan komt.
Het mag als bekend worden verondersteld dat ons gehoor het meest gevoelig is in de frequentie band van 2000 tot 5000 Hz. Dit is ook het gebied van de spraak. Ook al neemt de gevoeligheid voor hogere frequenties met de jaren af, het spraak gebied blijft behouden. Zou spraak zich ontwikkeld hebben specifiek voor dit gevoelige gebied? Baby’s huilen ook al in dit gebied en met succes (heb ik begrepen).
Maar hoor ik nu hetzelfde als jij? Nee. Ik ken Marja al heel lang en vaak bespreken we na afloop van een LP, CD of concert hetgeen we gehoord hebben. Het grote voordeel van LP en CD is dat je het nog een keer kan draaien. En dan blijkt dat wij beiden een verschillend gehoor hebben.
Een goed middel om er achter te komen hoe onze muzikale perceptie werkt is het luisteren naar stukken op de CD die Diane Deutsch gemaakt heeft. Via www.philomel.com kun je deze CD bestellen of een paar .WAV bestandjes downloaden. Op de CD staan 6 stukken die besproken worden door prof. Deutsch. Al deze stukken zijn muzikale illusies of paradoxen. De CD en het bijbehorende boekje maakt duidelijk dat niet allen de fysieke vorm van ons gehoorstelsel, van oorschelp tot slakkenhuis, van persoon tot persoon verschillend ‘klinkt’ maar ook dat de hersenen zo’n belangrijke rol spelen.
Man en vrouw, linkshandig of rechtshandig en zelfs de geografische afkomst en moedertaal hebben een belangrijke invloed op onze muzikale perceptie. Luisteraars uit Californië horen heel anders dan luisteraars uit Rotterdam.
We hebben nu ontdekt waar de verschillen in perceptie zitten tussen Marja en mijzelf. Het is geen oplossing om twee luisterkamers te bouwen met twee aparte installaties. Het beste is om samen het systeem samen te stellen zodat er een goede middenweg wordt kan worden ingesteld. De zogenaamde 4th wave systemen, die bestaan uit componenten die je kunt aanpassen aan je smaak, gehoor en muziek van de dag zijn uiteraard ideaal.
De enige oren die je dus kunt vertrouwen zijn je eigen, en de enige andere oren waar je mee kunt leven zijn die van je partner. En vergeet alsjeblieft de meeste luistertest in de bladen!
