ARTIKEL

Het 3D60 proces

Marnix Bosman | 23 november 2010

Een driedimensionale of zo u wilt surroundweergave, zoals bij film, is natuurlijk niets nieuws. Bij filmsurround wordt het driedimensionale geluidsbeeld gecreëerd door het gebruik van meerdere luidsprekers. Zo’n benadering is uiteraard niet mobiel en dat is wat de bedenkers juist wel wilden hebben. Zij wilden ruimtelijke weergave via een hoofdtelefoon. Zoiets lijkt op het eerste gezicht wellicht onmogelijk maar er zijn al lange tijd hoofdtelefoonsystemen die een ruimtelijke afbeelding creëren. Veel van die systemen hebben echter speciale weergave-apparatuur nodig en ook dat was volgens de bedenkers niet de bedoeling. 3D60 moest een systeem zijn dat met iedere standaard stereo hoofdtelefoon kan werken.

Ook dat is op zich niet nieuw. Kenners zullen hier wellicht denken aan een klassieke opnametechniek die men binaural recording of kunsthoofd opname noemt. Bij deze technieken wordt een luidsprekerplaatsing gebruikt die speciaal is bedoeld voor weergave via een hoofdtelefoon. Bij kunsthoofd opnames wordt, zoals de naam al zegt, een kunsthoofd gebruikt waarbij op de positie van de oren twee microfoons zijn gemonteerd.

Een meer elektronische benadering voor het creëren van een ruimtelijk geluidsbeeld via twee weergevers staat bekend onder namen als Q-sound en RSS (Roland Sound Space). Deze twee technieken stammen uit het eind van de jaren ’80, begin jaren ’90 en creëerden een ruimtelijk geluidsbeeld. Volgens de bedenkers van 3D60 is er hier echter toch sprake van een hele andere benadering.

Geheim van de smid
3D60 is een opnameproces en dus niet één apparaat of softwareprogramma voor het creëren van een driedimensionale beleving. Dat is een essentieel verschil ten opzichte van de hiervoor genoemde technieken. 3D60 is een heel proces en niet zo maar te omschrijven als één techniek. Het 3D60 effect ontstaat tijdens het opname- en/of mixageproces en is dus geen audiobewerking achteraf. Hoe de bedenkers tijdens dit proces precies te werk gaan of welke apparatuur ze gebruiken houden ze het liefst geheim. Uitspraken daarover is ze niet te ontlokken.

De benadering van een 3D60 is totaal anders dan die van een gewone stereo mix.” leggen de heren duidelijk uit. “Het is dus niet zo dat er eerst een stereomix wordt gemaakt waarna deze wordt omgebouwd naar een 3D60 versie. Een 3D60 mix is een geheel eigen proces waarbij ook nieuwe muzikale beslissingen genomen kunnen worden.” Dat is uiteraard de kracht van dit proces. In het geval van speciale 2CD editie van Metallic Spheres is er dus eigenlijk sprake van twee verschillende uitvoeringen van dezelfde muziek.


EDITORS' CHOICE