Direct
Een tip: de eveneens geheel ‘dubbel’ opgebouwde 512 SACD/CD speler kan eventueel ook direct aan de eindversterker worden gekoppeld. Hij heeft immers een ingebouwde analoge volumeregeling. Digitale techniek komt in deze functie niet in het boekje van Mark Levinson voor, zo onderstreept Sander Janssen. "Om de simpele reden dat er dan een deel van de bits verloren gaat. En dus van de kwaliteit van het signaal. Geen optie dus. Mark Levinson biedt wel comfortoplossingen die elders op dit niveau trouwens vaak niet worden aangeboden, maar ontwikkelt daarvoor oplossingen zonder enig compromis.”
Overigens scheidt ML alle digitale en analoge functies fysiek, tot de voeding aan toe. De lat ligt voor alle apparaten ook ‘mechanisch’ extreem hoog. Bij de productie is bijvoorbeeld ook een rol weggelegd voor een bedrijf dat ook in opdracht van het Amerikaanse ministerie van defensie werkt. Veel zwaardere normen voor perfectie en betrouwbaarheid bestaan er bijna niet.
Luisteren
Voor ons staan de 532h en een duo Revel Studio Ultima2 luidsprekers (zie bovenstaande afbeelding). Die komen uit hetzelfde Harman concern en hebben – zo meldt Sander Janssen – een cruciale rol gespeeld bij de ontwikkeling en fijn tuning van de nieuwe Mark Levinson producten. Brothers in arms, zou je bijna zeggen. Of moet je zeggen: bloedbroeders? Vanuit je luisterstoel wordt al snel duidelijk dat het resultaat, zelfs in de wat lege luisterruimte van Audiac, meteen goed is voor het kippenvel effect. Begrippen als ‘snelheid’, maar ook ‘controle’ en ‘lucht’ komen als vanzelf in je op.
We luisteren bijvoorbeeld naar een live opname van Jackson Browne. Het resultaat klinkt inderdaad enorm ‘live’. Bijna alsof je er zelf bij bent. Je hoort geluidjes en reacties uit alle hoeken van de zaal en Jackson Browne klinkt niet alleen voortreffelijk, maar je kunt ook horen wanneer hij op zijn kruk verschuift. Of zijn gitaar verplaatst. En waarheen.
Reference monoblocks
Als volgende stap gaan we nog een flink eind in de Mark Levinson versterker hiërarchie omhoog. De beurt is aan een tweetal number 53 Reference versterkerblokken (27.990 euro per stuk). Tot verrassing van menig liefhebber uitgevoerde met ‘Class D’ techniek. Net als destijds bij de stap van buizen naar solid state neemt Mark Levinson nu een nieuwe conceptuele sprong vooruit.
Foto: de Mark Levinson No 326S voorversterker en No 532H eindversterker
Het resultaat is absoluut imposant. In ons geval bovendien een tikje pijnlijk ook. Onze zelf meegebrachte test CD – een schijfje met studiomateriaal – lijkt opeens merkwaardig dunnetjes. Alsof je door een lichtjes aangeslagen raam naar buiten kijkt zogezegd, zogezegd. De 512, 326S, de 53 versterkers en de Revels geven zo’n helder doorkijkje in de opname dat het thuis toch heus regelmatig gespeelde schijfje al snel ietwat gegeneerd uit de speler wordt gewipt.
Maar Jackson Browne blijkt vervolgens wel realistischer, bijna tastbaar, in de luisterruimte te verschijnen. Live effect met een hoofdletter L. Wat zich in de zaal afspeelt, is nóg beter te horen en plaatsen. Ook Browne zelf wordt nog een klasse realistischer uit de beide Revels getoverd. Even later ontdekken we hoe ver dat gaat, want na een nieuwe CD wissel klinkt Leela James niet alleen fenomenaal, maar horen we zelfs uiterst overtuigend dat ze overeind staat. Iets hoger dan Jackson zojuist aan het werk was. De ‘plaatsing’ is fenomenaal. Een piano begint even later zelfs een tikje te irriteren, omdat je de afzonderlijke snaren zo’n beetje tussen de luidsprekerboxen kunt lokaliseren. Alsof je er naast staat. De opname microfoons stonden kennelijk wat te dichtbij in verhouding met de rest van de opname.
Op de keper beschouwd is er geen beter luisterresultaat mogelijk. De installatie tekent zo’n fantastische realistische geluidsplaatje dat je soms een wenkbrauw optrekt vanwege ‘vlekjes’ aan de opname zelf.
Schakelende eindversterker
Waarom die stap naar Class D? "Mark Levinson erkent de efficiëntie, snelheid en kracht die een schakelende – Class D – versterker kan bieden, maar vindt de klankmatige beperkingen niet toelaatbaar naar hun maatstaven. Het uit de signaal filteren van de schakelfrequentie stelt grote eisen aan de schakeling waardoor de geluidskwaliteit rechtstreeks afhankelijk wordt van het filter aan de uitgang. Een standaard Class D schakeling levert voor Mark Levinson dan ook te veel compromissen op.”
Daarom is de zaak fundamenteel aangepakt. Het resultaat is wat je noemt de Mark Levinson referentie voor deze 21ste eeuw. De versterker werkt met een pakweg acht keer zo hoge frequentie dan gebruikelijk en schiet dus hard in de richting van een megahertz. Daardoor speelt dat klassieke Class D probleem van de ‘zijbanden’ en ‘harmonischen’ - zeg maar ongewenste reflecties van de schakelfrequentie – veel minder. Logisch gevolg is ook dat die minder hoeven te worden weg gefilterd. Ergo: het resultaat verbetert hoorbaar. Hoge belastingen (de 53 levert 500 watt bij 8 ohm) worden bovendien zonder ‘zweetdruppels’ verwerkt en het geluid is zeer gecontroleerd en levendig.
Je zou bijna zeggen dat Mark Levinson wederom een doorbraak forceert. Net als tientallen jaren geleden, toen ze de tot dan toe als superieur geziene buizenversterker middels uitgekiende transistortechniek voorbij streefden. Het resultaat is een uitzonderlijk hoog rendement en bijpassend totale controle. Terwijl de 53’s letterlijk nooit meer dan handwarm worden.
