Zo gebeurde het dus dat Bauke Leiker en Jitze Bouma, samen met de luidsprekers een bezoek brachten aan de luisterruimte, die eigenlijk vanwege de vakantie gesloten was. Vervolgens ontvouwde zich een haast aan een Griekse tragedie verwant standaard scenario. Euripides en Sophocles hadden het niet beter kunnen doen. Dat scenario komt terug in de eerste levensfase van vrijwel alle succesvolle fabrikanten in de high-end. Ontevreden met bestaande luidsprekers ontstond de noodzaak om het zelf beter te doen. ‘Een Fender of Premier moeten als zodanig herkenbaar zijn via luidsprekers’, aldus Arran. Een tweetal aanwijzingen in deze historie deden het vertrouwen toenemen. Beide heren hadden geen enkele ervaring met het bouwen van luidsprekers en keken dus onbevangen tegen de materie aan. Dat is een ijzersterk uitgangspunt en de basis voor ‘out of the box’ creativiteit. Hoeveel luidsprekerbouwers en audiofielen zijn er niet die van te voren al overtuigd zijn dat keramische drivers, papieren drivers, planars, ‘d Appolito’s, line arrays, drieweg-systemen, hoorns, analoog, digitaal, buizen en solid state allemaal niet deugen? Het tweede vertrouwenwekkende punt is dat Jitze en Bauke een basis hebben in de muziek. Dat betekent dat je meestal heel goed weet hoe muziek en instrumenten in werkelijkheid klinken.

Het eerste prototype van de Live Monitor werd, ach hoe traditioneel, op de slaapkamer in elkaar geknutseld. Binnen slaapkamers zijn al vaker grote werken verricht. De luidsprekers werden volledig gematched met de akoestiek van die kamer, maar daarbuiten klonk het natuurlijk nergens naar. Opnieuw een luxe kastje voor Friese vogels en het doet denken aan de boot van acht meter die iemand op zolder bouwde. Daarna moest het ding nog naar buiten… In ieder geval vormde het grote voorbeeld een oude monitorluidspreker van TEAC. Middels reverse engineering werden daar een aantal geheimen aan ontfutseld, maar de TEAC’s werden ook aangepast. In een later ontwikkelstadium (de woningnood onder Friese weidevogels is inmiddels substantieel afgenomen), werden vertrouwde klanten van studio It Harkstee aan strenge luisterexperimenten onderworpen. Want, de heren zijn bewust de confrontatie aangegaan met kritische luisteraars en hebben die opmerkingen meegenomen in het ontwerpproces. Ook dat komt weer over als een positieve manier van ontwikkelen. Het feit dat de vrouw van een van de heren erg enthousiast werd over de live-weergave van Johnny Cash vormde natuurlijk een belangrijke milestone.



Eigenschappen
Tijdens het gesprek is het hele ontwerp aan de orde geweest, zonder al van te voren geluisterd te hebben. Bauke en Jitze schetsten een volstrekt eerlijk beeld van de ontwikkeling en van de eigenschappen van de luidsprekers. ‘Leagens hawwe koarte skonkjes’, toch? Uit het verhaal kwam naar voren dat de Live Monitor wel een USP moet hebben om zich op een gunstige manier in de markt te kunnen profileren. Feitelijk zit er een enorme hoeveelheid knowhow achter deze luidspreker. In de basis is er computertechnologie gebruikt voor het ontwerp, aangevuld met luisterproeven. De Live Monitor is een tweeweg-luidspreker met poort en een geïntegreerde stand van rvs. De nominale impedantie is 8 Ohm en loopt maximaal op tot 100 Ohm. De maximale belastbaarheid ligt rond 70 Watt en het rendement is 88 dB. Wat in ieder geval duidelijk staat, is dat er over werkelijk elk detail is nagedacht. Alles wat er aan deze weergevers te vinden is, is er om een bepaalde reden. In eerste instantie lijkt de Live Monitor het resultaat te zijn van een gedreven industrieel vormgever, maar schijn bedriegt. Deze luidspreker voldoet volledig aan ‘Form follows Function’. Hoewel vaak gelinkt aan Bauhaus architecten (Ludwig Mies van der Rohe adopteerde dit gezegde in dank), is de term representatief voor de moderne architectuur. De uitdrukking kwam van Louis Sullivan (de vader van de moderne wolkenkrabber), die later toegaf de inspiratie te hebben gevonden bij de Romeinse architect Vitruvius. De Live Monitor voldoet daarmee aan wat deze Romein beschreef (lees de Architectura). Objecten moeten bruikbaar zijn, maar ook ‘mooi’. Dat neemt niet weg dat de vormgeving opmerkelijk is en zeer waarschijnlijk een hoge acceptatiegraad genereert bij toekomstige klanten. De luidspreker is vast gemonteerd op een frame van vier rvs-staven. De voet is van natuursteen met (verstelbare) spikes. De voet is breder naar de zijkanten. Daardoor kan de monitor vrijwel niet omvallen. Het filter zit in het kastje boven de voet en de kabels naar de drivers vormen op een speelse manier een indringend visueel accent. Die draadjes blijven altijd strak staan door ingebouwde veren. Omdat de luidsprekerkabel op ‘vloerniveau’ aangesloten wordt, blijft de architectonische integriteit van het design gehandhaafd. Het intrigerende lijnenspel van de rvs-staven en de aan vioolsnaren refererende draden, wordt dan niet ontsierd door achterlangs lopende luidsprekerkabels die in een high-end versie voorzien zijn van dikke rubber- en plasticlagen, die ook de hogedrukleidingen van de gemeentelijke rioleringsdienst sieren.



Luisteren
Zijn muziekliefhebbers niet eeuwig onderweg op zoek naar de ultieme weergave? Zo’n systeem dat daadwerkelijk in staat is om een adembenemende prestatie neer te zetten. Waar je totaal flabbergasted naar luistert en toe aangetrokken wordt. Helaas zijn dat soort ervaringen ver te zoeken. In de luisterruimte gebeurt zoiets maar een enkele keer, hoewel het afgelopen jaar toch een paar keer goed raak was (Magico, TAD, Diapason, Paradigm en eerder Crystal Mini, Hans Deutsch en Indiana Line). Ook voor de Live Monitor werd ingezet op het vinden van een optimale match. In de praktijk ontvouwden zich meerdere combinaties die deze weergevers glamoreus lieten shinen. De belofte van Arran Audio behelst een live geluid, maar ook een laagweergave die het verwachtingspatroon eniger mate passeert. Volgens Bauke bouwt deze luidspreker geen druk op in het laag, maar de frequentie is wel degelijk hoorbaar. Daaruit ontstaat de vraag hoe realistisch drukopbouw door luidsprekers eigenlijk is. Is er sprake van voelbare druk bij livegeluid? Meestal niet. Behalve als er een drumband voorbij marcheert, je vlak naast een grote trom staat, zeer dicht in de buurt bent van een elektrisch versterkte basgitaar of popconcert, een autoportier dichtknalt of in de achtertuin met mortiergranaten speelt. Filmgeluid via subwoofers is een uitzondering, maar het punt is dat je als toehoorder bij livemuziek in 95 % van de gevallen geen tot nauwelijks fysieke druk ervaart. Waarom zou een luidspreker dat dan moeten doen? In ieder geval laat de Live Monitor daadwerkelijk behoorlijk diep laag horen. Het merkwaardige is dat de mate van laag enigszins afhankelijk is van welke cd wordt gedraaid. Het lijkt erop dat opnamen met een aangezet laag tussen de 75 en 100 Hz (meestal populaire muziek), door de mand vallen, terwijl opnamen met natuurlijk opgenomen laag tot spectaculaire resultaten komen. Neem Bach’s ‘Meine seele erhebt den herren’ (BWV 648). Het zeer diepe laag wordt gewoon grotendeels weergegeven door de Live Monitors. Al even indrukwekkend is de bas op ‘Eveil’ van het Saada Jennings Eleouet of ‘Little dog’s day’, naar een gedicht van Rupert Brooke, opgelezen door Kim Cattrall (Samantha in Sex and the City en tot 2004 getrouwd met Mark), met Mark Levinson op de double bass (Red Rose Music RRM01). Subliem hoe dit instrument door de kamer knalt. Een zeer strakke en droge bas, waarbij de timing fenomenaal is. Het zal duidelijk zijn dat zo’n relatief kleine monitor niet uitpakt met stucwerk slopend laag tot zestien Hertz. Waar het hier bovenal om gaat is de kwaliteit van het laag. Er zijn maar heel weinig luidsprekers die zo’n kwalitatieve laagweergave neer kunnen zetten. Het is spectaculair hoe klankgetrouw, snel en dynamisch het laag is. Een bas presenteert zich niet als een tweedimensionaal kartonnen figuur, maar is levensecht aanwezig. Wie een bas in werkelijkheid heeft gehoord (dat geldt trouwens voor elk instrument), weet dat er rondom het directe geluid altijd een soort halo van diffuus geluid aanwezig is. Dat geeft een instrument diepte. Het wordt een 3D-image in de ruimte. De Live Monitor veroorzaakt een vergelijkbaar gevoel. Daardoor gaat de stage ‘leven’. Je kijkt niet meer naar 2D, maar naar een echt 3D-geluidsplaatje.