ARTIKELQuad

QUAD ESL

Kilian Bakker | 08 januari 2011 | Quad

Het aantal ESL-liefhebbers blijft gestaag groeien ondanks het feit dat men in Huntingdon in 1984 de productie beëindigde. De eerste QUAD full-range elektrostaat werd medio jaren `50 als ultieme mono weergever gelanceerd. De Britse pers duidde het aan als "Walker`s little wonder". ELS was de oernaam, wat later werd omgedoopt tot de inmiddels alom bekende aanduiding ESL. Toen Peter Walker in 1981 zijn tweede elektro-akoestisch geesteskind de naam ESL 63 meegaf (naar het jaar waarin het onderzoek voor zijn `FRED` begon) kreeg de eerste elektrostaat van velen de toevoeging 55 of 57 terwijl de ontwerper zelf het simpelweg op ESL hield. Daar zou het waarschijnlijk bij zijn gebleven als QUAD Musikwiedergabe niet een nieuwe uitvoering had gelanceerd, genaamd ESL57 QA.

De QUAD ESL is op zijn zachtst gezegd een opvallende verschijning, met een verticaal gekromd multiplex frame wat aan de voorzijde van een lichtmetalen grille is voorzien. Met name die grille heeft bij non-audiofielen vaak tot het misverstand geleid, dat men met een elektrische straalkachel van doen had. Fraai vormgegeven houten zijlijsten accentueren de gebogen lijn en verzachten het uiterlijk design van de ESL. Drie typisch jaren `50 gestileerde houten poten maken het ongewone retro-uiterlijk compleet. De sierlijsten en poten waren standaard in beuken uitgevoerd maar zwarte en zelfs mahoniehouten afwerkingen zijn tevens leverbaar geweest. Ovrerigens levert QUAD MW nieuwe zijlijsten en poten in praktisch elke gewenste houtsoort en afwerking. Van binnen zijn per ESL drie elektrostatische panelen gemonteerd waarbij de middelste, wat het hoog en midden voor zijn rekening neemt, wordt geflankeerd door twee laagfrequent-panelen (een soort liggende D`Appolito opstelling).

Aan de achterzijde is het open frame afgewerkt in een meer open grille die zich om de audiotransformator en hoogspanningfsvoeding vormt. Aan de binnenkant van die achterplaat zijn ofwel kokosstrippen of een zware jute-achtige bekleding bevestigd door middel van bitumen-patches (afhankelijk van de fabricagedatum; de productieperiode duurde zo`n drie decennia). Achter het hoog/mid paneel zijn twee dunne viltstrippen aangebracht. Deze viltstrippen zijn overigens een essentieel onderdeel van het ontwerp en alhoewel de strippen achter de lagetonenpanelen in theorie kunnen worden verwijderd bij een opstelling waarbij de ESL`s verder dan 1,5 meter van de achterwand staan, is het toch altijd raadzaam om de dempstrippen te laten zitten.

Voor het hoog/midden paneel is de akoestische demping die door de tweevoudige strip wordt gecreëerd zelfs essentieel voor de correcte toonbalans en een verhoogde controle over het mid-laag bereik. De akoestische efficiëntie neemt door de strippen ook nog wat toe. De afstemming is vooral in het hoog kritisch. Dankzij de uitgebreide kleur- en houtopties die door Quad Musikwiedergabe worden geboden kan men een paar oude QUAD elektrostaten in een nieuw jasje steken en kunnen deze muzikale klassiekers na een opfrisbeurt worden beschouwd als een set bijzondere handgemaakte meubelstukken, in plaats van een visuele audio invasie.

Internet staat bol van de ESL thrillers waarin immer de beperkingen worden aangehaald. De meest belangrijke waarschuwing is dat werkelijk luide weergaveniveaus bij deze weergever in veel gevallen tot schade zullen leiden (en niet enkel aan de weergever). Er zijn beveiligings-printen verkrijgbaar voor de ESL, die zeker aan te raden zijn wanneer men geen QUAD II of 303 versterker gebruikt (wat geijkte en bovenal veilige aanstuurpartners zijn). Zoals Peter Walker het ooit zelf omschreef: "people wanted to play bassdrum and large orchestral music at realistic levels in American lounges. The poor ESL couldn`t do that". In de praktijk blijkt een goed paar ESL`s een opmerkelijk rijke, organische weergave te bieden die geenszins benauwd of benepen overkomt. Wie zich goed verdiept in de pro`s en con`s van de ESL zal ontdekken dat relatief grote ruimtes werkbaar zijn zolang men het resultaat eerder op ruimtelijke schaal dan druk beoogt. Headbangers need not apply.

De originele ESL blijft een timbre/lucht/fijnzinnigheids-weergever pur sang en qua middentonen weergave is het nog altijd de referentie voor menig luidsprekerontwerper. Natuurlijk kan men vier van deze jongens combineren tot een `stacked pair`, wat zeker helpt in weergaveniveau en impact maar wel een uiterst lage WAF tot gevolg heeft (de Mark Levinson QHD - QUAD Hartley Decca - weergever is de meest legendarische uitvoering van de stacked ESL, met joekels van subwoofers en band-tweeters). De QUAD ESL is een oude en zeer gerespecteerde bekende van schrijver dezes (een ongemodificeerd en relatief jong paar doet dagelijks dienst in de residentiële luisterruimte). Desondanks blijft Peter Walkers tweede full-range weergever (de Acoustcal Corner Ribbon was de originele HiFi weergever uit Huntingdon) steeds verrassend en boeiend om naar te luisteren en dat verklaart meteen de onophoudelijke globale interesse in dit tijdloze ontwerp.

MERK

EDITORS' CHOICE