ARTIKEL

Audio codering/compressie

Redactie HiFi.nl | 19 februari 2012

De term `Dolby Surround` is synoniem geworden met surround-geluid in het algemeen. Net als Luxaflex synoniem is geworden voor raamlamellen. Hieronder een overzicht van de verschillende technieken die in de loop der jaren zijn ontwikkeld door Dolby.

Wanneer we het hebben over Dolby Stereo, ook wel bekend onder Dolby Analog, kan dit gesplitst worden in Dolby SVA (Stereo Variable Area) en Dolby Stereo 70 mm. Dolby SVA heeft de meeste impact gehad, omdat deze techniek hoge kwaliteit stereo-geluid binnen het bereik van vrijwel iedere bioscoop bracht. Hiervoor had men wel geëxperimenteerd met stereo audio op magnetische strips, maar de meeste bioscopen hadden geen faciliteiten om dit af te spelen, dus bleef het vaak bij mono optische geluidssporen. Dolby SVA zorgde voor een optisch stereo audio spoor op de 35 mm print die via een matrix systeem kon worden toegepast op links, center, rechts weergevers en surrounds om de zijluidsprekers in een bioscoop aan te sturen.

De Dolby Stereo (surround-)techniek werd marktleider en synoniem voor hoge kwaliteit audio in de bioscoop. Het was dan ook mede dankzij het succes van Star Wars in 1977 en zijn intensieve gebruik van het vierkanaals geluidssysteem, waardoor veel cinema eigenaren overstag gingen. Een heruitgave van 101 Dalmatiërs was de eerste Disney klassieker die met Dolby Stereo werd vertoond. De kracht van het systeem was tevens dat de print ook bruikbaar was voor bioscopen die nog mono voerden. Dolby Stereo 70 mm had als additionele eigenschap dat de ruisonderdrukking tevens werd meegenomen in het zesde kanaal op de 70mm print. `Logan`s Run` in 1975 was de eerste film die werd uitgegeven op deze wijze.

Dolby Digital, of AC3, is een techniek voor de weergave van digitale audio via zes `discrete` (perfect gescheiden) kanalen. De zes kanalen zijn bij Dolby Digital als 5.1 gegroepeerd. De 5.1 staat voor de 5 geluidskanalen die 5 normale luidsprekers aansturen (rechts voor, center, links voor, rechts achter en links achter) en 1 kanaal voor de subwoofer, het LFE-kanaal (Low Frequency Effects).

Dolby Digital ondersteunt ook de weergave van mono en stereo geluidsopnamen.De drie frontkanalen (left/center/right) verzorgen de weergave van dialogen, muziek en effecten die op het beeld zichtbaar zijn. De links/rechts surround-kanalen omringen de toeschouwers met geluid en plaatsen hen midden in de actie. Het LFE-kanaal draagt bij aan een indrukwekkende beleving van explosies en andere geluidseffecten, die zowel gevoeld als gehoord kunnen worden, omdat lage tonen niet richtingsgevoelig zijn. Het menselijk oor hoort niet van welke kant de lage tonen komen, waardoor één enkel LFE-kanaal volstaat. Dolby Digital wordt ook toegepast voor vertoning in de bioscoop en daarnaast is dit geluidsspoor digitaal ook toepasbaar bij DVD en TV-uitzendingen.

Dolby Digital EX is vergelijkbaar met eerdere Dolby decoders die gebruikmaken van de matrix-technologie om een extra surround-kanaal of -kanalen uit een stereo-signaal te filteren. Door middel van de matrix-technologie worden geluiden uit de linker en rechter surround-speakers verwerkt tot een extra surround `midden` kanaal. Toch mag men Digital Digital EX niet echt een 6.1 of 7.1 codec noemen, omdat het extra kanaal niet discreet aanwezig is, maar wordt `gematrixed` uit linker en rechter surroundkanaal.

E-AC3, beter bekend als Dolby Digital Plus, is een verbeterd coderingssysteem gebaseerd op de AC3-codec. Het biedt verhoogde bit rates (tot 6.144 Mbit/s), ondersteuning voor meerdere audiokanalen (tot 13.1) en verbeterde coderingstechnieken om de compressie te vergroten. Bovendien is het volledig compatibel met oudere versies van AC3-hardware.

Dolby Digital live (DDL) Is een real-time coderende technologie voor interactieve media zoals videospelletjes. Het converteert elk audiosignaal van een computer of spelconsole naar een 5.1-signaal in het Dolby Digital-formaat en transporteert dit via een enkele S/PDIF-kabel. 


EDITORS' CHOICE