Voor en nadelen van een buis in een versterker

Net als ieder elektronisch component heeft een buis zowel voor als nadelen. Binnen de audiowereld zijn er fervente voor en tegenstanders van buizen in versterkers ten opzichte van transistoren. Daarom een aantal voor- en nadelen op een rijtje gezet.

De voordelen van buizenversterkers:
- Eenvoudige configuratie (schema)
- Minder componenten
- Eenvoudige gelijkrichter (fasedraaier)
- Rendement is beter (tot 50%)
- Overbelasting van eindbuizen beschadigt de buis niet
- Kan werken zonder tegenkoppeling
- Aanpassing aan luidsprekers met een trafo

De nadelen van een buizenversterker:
- Grote afmetingen
- Warmteontwikkeling
- Koppelcondensatoren noodzakelijk
- Werkt met hoge spanningen (300 volt)
- Slijtage gevoelig (gloeidraad)
- Uitgangstransformatoren vrijwel altijd noodzakelijk
- Microfonie

De voordelen van transistorversterkers:
- Compacte bouw, kleine afmetingen
- Zeer korte stijgtijden
- Minder warmteontwikkeling (geen gloeidraden)
- Werkt met lage spanningen (60 volt)
- Veroudert nauwelijks (geen slijtage)
- Makkelijke montage

De nadelen van een transistorversterker:
- Eindtransistoren die veel vermogen moeten leveren, worden heet en hebben grote
   koelvlakken nodig.
- Zal vaak thermisch beveiligd zijn
- Meestal niet kortsluitvast

Bij storingen gaan vaak meerdere transistoren tegelijk kapot
- Afahankelijk va de schakeling vaak een laag rendement (ca 25%)
- Heeft in 99% van de versterkers tegenkoppeling nodig
- Zeer gevoelig voor misaanpassing

Pathos buizenversterker

Binnenkant van een buizenversterker

Betrouwbaarhoud en levensduur van buizen

Elektronenbuizen hebben de naam onbetrouwbaar te zijn. Buizen zijn mechanisch inderdaad kwetsbaar. Dat geldt niet alleen voor het glas maar nog meer voor de interne verbindingen, zeker als deze nog warm zijn. Laat daarom een buizenversterker altijd geheel afkoelen alvorens hem te verplaatsen.

Elektrisch zijn buizen zeer sterk en kunnen hogere stromen of spanningen veel gemakkelijker aan dan transistoren die in foutsituaties binnen enkele milliseconden sneuvelen. Buizen zijn vaak tientallen minuten en niet zelden uren bestand tegen overbelasting. Hierbij waarschuwen ze middels een brom of duidelijk hoorbare vervorming. Transistoren waarschuwen niet als er iets fout gaat, ze overlijden.

Buizenversterker van Consonance

Slijtage

Het mag bekend zijn dat buizen slijten. Overigens doen transistoren dat ook maar in veel mindere mate.

Het is heel moeilijk aan te geven hoe lang een buis meegaat of wanneer hij vervangen moet worden. Het ene type buis of merk slijt harder dan het andere omdat er verschillende materialen toegepast zijn voor bijvoorbeeld de gloeidraad.
Daarnaast is de slijtage sterk afhankelijk van het ontwerp van de versterker en de daarbij behorende instelling van de buis. Werkt de buis op 40% van zijn specificatie’s dan zal deze veel minder hard slijten dan dat hij op 85% staat ingesteld.
Ook het aantal power-up cycles is van belang omdat een buis het meeste slijt door uitzetting en krimpen van de interne verbindingen, veroorzaakt door de warmte. Een buisschakeling vaak aan- en uitzetten is schadelijk.

De mate van slijtage aan een buis is slecht hoorbaar omdat het slijten zeer geleidelijk gaat. De degradatie van de klank valt niet direct op. Het beste kunt u een ongebruikt reserve paar aanschaffen en die één of twee keer per jaar vergelijken met uw huidige buizen. Het is dan aan u of het klankverschil, als dat er al is, nog acceptabel is of niet.

Het echte feitelijke doorbranden van de gloeidraad gebeurt zelden, omdat de versterker dan allang zijn dynamiek verloren heeft (eindbuizen) en mat gaat klinken (voorversterkerbuizen). Eindbuizen gaan over het algemeen minder lang mee dan voorversterkerbuisjes.

Er bestaan een hoop fabeltjes over hoe je aan je buis kan zien of die versleten is. De enige manier om te controleren of buizen versleten zijn is METEN!