REVIEW

Tosca

Jan Luijsterburg | 02 december 2003
Tosca

Opera en film, het lijkt een logische combinatie. Op audio CD mis je het visuele, toch niet onbelangrijk bij deze kunstvorm. En regelmatig opera`s bezoeken is mogelijkheid die voor weinigen weggelegd is. Bovendien is het aanbod veel te klein om de hongerige liefhebber te kunnen bevredigen. De DVD is een ideaal medium voor opera, maar nog erg nieuw. Hoe een opera met de bijna onbeperkte vrijheid van een filmcamera het best gevisualiseerd kan worden zal voorlopig de vraag blijven. De interessante pioniersfase is net begonnen.

Tosca (c) XingoDe oplossingen bewegen zich tussen twee uitersten. De meest behoudende, maar ook nog de meest gebruikelijke, is die van de podiumregistratie. Camera`s in zaal, eventueel op het podium, die de zaalvoorstelling naar de huiskamer brengt. Op zich ook een kunst apart, waarbij het gebruik van close-ups versterkend kan werken. Het andere eind van het spectrum van mogelijkheden is de opera te gebruiken als een filmscript, met als gevolg niet een gezongen toneelstuk, maar een gezongen speelfilm. De bewerking door Penny Woolcock van John Adams` The Death of Klinghoffer (https://hifi.be/allesover.php?id=1506) is wat mij betreft het ultieme voorbeeld, op locatie, nog live gezongen ook.

De bewerking die de Franse filmregisseur Benoît Jacquot maakte van Puccini`s Tosca bevindt zich op geheel eigen wijze ergens tussen deze uitersten. De opera is wel verfilmd, maar in een ruimte die veel weg heeft van een groot toneeldecor. Dat de zangers hun partijen playbacken wordt niet verhuld: tussendoor zien we in overbelichte zwart-wit beelden de geluidsopnamen in de Abbey Road studio, vol microfoons. Hij wilde de energie en de echtheid van het live muziek maken in zijn film hebben, maar vond het blijkbaar niet praktisch uitvoerbaar spel en zang echt te laten samengaan. Een derde filmische laag betreft korte stukjes impressionistische buitenopnamen, schokkerige beelden in grove korrels, met warme kleuren. Er wordt veel gespeeld met camerastandpunten, bijvoorbeeld uit de hoogte. De nadruk ligt op close-ups: we zitten de spelers dicht op de huid, en er wordt relatief weinig met de ruimte gedaan. Dat maakt de weliswaar gefilmde versie toch erg toneelmatig. Jacquot benadrukt dat het een film moest worden in plaats van een verfilmde opera, maar dat heeft hij volledig geïnterpreteerd als acteursregie. Alle aandacht gaat naar het spel, de zang, de muziek, oftewel de belangrijkste elementen van de opera. Aangezien alle drie van uitmuntende kwaliteit zijn is het zwaar genieten geblazen.

Aanleiding voor dramatisch vertrokken gezichten biedt het verhaal in overvloed. Schilder Mario Cavaradossi verstopt een ontsnapte politiek gevangene, Cesare Angelotti, in de kapel waar hij werkt. Mario`s geliefde is zangeres Floria Tosca. Beiden zijn erg tot jaloezie geneigd. De gluiperige chef van de geheime politie, Scarpia, heeft Mario wel door. Tevens probeert hij Tosca te misleiden. Hij kondigt aan dat Mario voor het vuurpeleton komt. In ruil voor een avondje seks eist Tosca een ondertekende verklaring dat Mario en zij vrij kunnen gaan. Na deze transactie steekt Tosca hem neer. De dag daarna ontdekt ze dat ook Scarpia zich niet aan de afspraak gehouden heeft: Mario is dood. Dan hoeft het voor Tosca ook niet meer. Als dat geen melodrama is.

De cast is van grote klasse. De rol van Tosca is Angela Gheorghiu op het lijf geschreven, zoals ze zelf in het bijgevoegde interview beaamt. Ook de mannenrollen, met name Roberto Alagna en Ruggero Raimondi, weten de dramatiek van hun zangpartijen uitstekend te vertalen naar acteerwerk, op een detailniveau dat in de operazaal nooit voor het publiek zichtbaar is. Ook muzikaal is de uitvoering van hoog niveau. Het orkest van de Royal Opera House onder leiding van Antonio Pappano levert een dramatische `soundtrack`, als we de muziek van Puccini in navolging van de dirigent als filmmuziek mogen bestempelen.

De DVD is verder uitstekend verzorgd, met interessante interviews en uitstekende beeld en geluidskwaliteit, zowel in stereo als DTS 5.1. Ook het bijgevoegde boekje is fraai uitgevoerd, met mooie foto`s, een toelichting over het de opera en een samenvatting van het verhaal in het Engels en het Italiaans. Andere talen worden niet gevoerd, ook niet in de ondertiteling. Dat laatste is wel een beetje jammer voor een uitgave met internationale verspreiding.

Extra informatie :
Label / Distributie : BBC/Opus Arts / Codaex
Speelduur: 120 minuten, extra`s 21 minuten
Giacomo Puccini, regie: Benoit Jacquot
Muziek : Giacomo Puccini
Libretto: Luigi Illica en Giuseppe Giacosa, naar toneelstuk van Cictorien Sardou
Regie: Benoît Jacquot
Camera: Romain Winding
Decors: Sylain Chauvelot
Kostuums: Christian Gasc
Montage: Luc Barnier
Productie: Daniel Toscan de Plantier
Extra`s: interviews met Angela Gheorghiu, Benoit Jacquot en Antonio Pappano
Beeld: 16:9 Anamorphic
Geluid: LPCM Stereo, DTS 5.1
Ondertiteling: Engels


EDITORS' CHOICE