REVIEW

Uzak

Jan Luijsterburg | 03 november 2005

Uzak is een ongelofelijk mooie film over een gedesillusioneerde fotograaf die een neef uit zijn geboortedorp over de vloer krijgt in een schilderachtig, besneeuwd Istanbul. Een klein, persoonlijk verhaal met een grote strekking, zoals dat een groot kunstwerk betaamt. Uiteindelijk gaat het over de leegte van de hedendaagse stadsmens. Deze prijswinnaar van het filmfestival van Cannes is door Moskwood op voorbeeldige wijze op DVD gezet, inclusief interessant bonusmateriaal.

UzakFilmmaker Nuri Bilge Ceylan heeft zich een grote mate van artistieke vrijheid verworven door zijn films vrijwel geheel in eigen beheer te produceren. Hij doet vrijwel alles zelf, geholpen door familieleden, en neemt zijn films op in zijn eigen directe leefomgeving. Het effect is intiem, echt en indringend.

Uzak (Ver) gaat over twee mannen, afkomstig uit een dorp in het platteland. Mahmut woont in een luxe appartement in Istanbul, en krijgt bezoek van zijn jongere neef Yusuf.

Deze eenvoudige jongen heeft het dorp net verlaten en wil een baantje op de grote vaart. Hij gaat bij Mahmut logeren om overdag te solliciteren in de haven. Mahmut is zijn geboortedorp ontgroeid via de kunst. Hij is fotograaf, maar is zijn kunstzinnige aspiraties verloren en maakt nu semi-artistieke folderplaatjes voor een tegelfabriek. Ook op privé-gebied lijkt hij aardig teleurgesteld. Dat zijn ex met haar nieuwe partner gaat emigreren raakt hem zeer, maar dat laat hij niet merken.

Hij hangt meestal maar wat voor de televisie, waar hij het artistieke werk van Tarkovski, waarnaar veel verwezen wordt, snel vervangt door een pornovideo zodra Yusuf zijn hielen gelicht heeft. Sigaretten roken en mistroostig zwijgend op een bankje voor zich uit kijken, dat is ook een manier waarop de tijd veelvuldig doorgebracht wordt. Hij heeft een mooie Bach-collectie in de kast, maar draait er niets van.

Uzak

De ongenode logé levert de nodige irritaties op. Hij verstoort de lethargie van Mahmut, maar wordt wel meegenomen op een reisje om foto’s te schieten. Een van de mooiste momenten van de film is een korte stop op een werkelijk schitterende locatie, waar lichtval en landschap een prachtplaatje vormen. Mahmut ziet het nog wel, maar als Yusuf aanbiedt de apparatuur op te stellen om het vast te leggen vindt de gefrustreerde fotograaf dat niet de moeite. Gelukkig handelde Nuri Bilge Ceylan anders. Zijn film zit vol met lange, statische shots van een grote schoonheid.

In een uitvoerige, 42 minuten lange ‘Behind the scenes’ wordt goed duidelijk hoe de familie Ceylan te werk gaat. De niet als zodanig opgeleide acteurs krijgen uitgebreide instructies over hoe ze moeten kijken, maar moeten het zonder uitgeschreven dialoog stellen. Woorden zijn sowieso schaars en van weinig belang in Uzak. Het verhaal wordt volledig verteld in subtiele sferen die bepaald worden door beeld en geluid. De geluidstrack vol zachte omgevingsgeluiden is van een zelfde onnavolgbare pracht als de beelden. Een en ander is ook nog eens fraai overgebracht naar dit technisch hoogstaande schijfje.

Uzak

De DVD bevat verder een verslag van de prijzenregen in Cannes, waarbij de feestvreugde gedrukt werd door het feit dan de neef van Ceylan die Yusuf speelde, Mehmet Emin Toprak, net daarvoor bij een verkeersongeluk om het leven gekomen was. Een laatste bonus op de DVD is de korte debuutfilm van Ceylan, Koza, uit 1995. Deze zwart-wit film zonder gesproken woorden is veel nadrukkelijker kunstzinnig, vol dood en natuur. Ceylan heeft sindsdien duidelijk een grote ontwikkeling doorgemaakt, en toont zich met Uzak een groot filmmaker, die het alledaagse leven tot een monument weet te maken.

Aanvullende informatie:
Turkije, 2002
Speelduur: 110 minuten
Productie, regie, scenario en camera: Nuri Bilge Ceylan
Montage: Ayan Ergürsel, Nuri Bilge Ceylan
Art direction: Ebru Ceylan
Met: Muzaffer Özdemir, Mehmet Emin Toprak, Zuhal Gencer Erkaya, Nazan Kirilmis
Beeld: 16:9 anamorf, extra’s 4:3
Geluid: Dolby digital 5.1 en 2.0
Taal: Turks, ondertiteld in Nederlands, Engels, Frans, Duits en Turks, extra’s Engels.
Distributie film: Contact Film
Uitgave DVD: Moskwood 


EDITORS' CHOICE