Een inmiddels bekend fenomeen in de wereld van de DVD is dat er een tijd(je) na het verschijnen van een film een meer uitgebreide editie op de markt gebracht wordt. Meer extra’s, maar soms ook een extra lange versie van de film. De Lord of the Rings trilogie is een bekend voorbeeld. Nu kreeg de succesvolle verfilming van de laatste dagen van het Derde Rijk een dergelijke behandeling. 
Als mijn geheugen me niet bedriegt verscheen de hoogbejaarde echte Traudl Junge, Hitler’s laatste secretaresse, op wier memoires de film gebaseerd is, pas helemaal aan het eind zelf in beeld. Nu zit ook aan het begin al een interviewfragment met de oude vrouw, die zich nog steeds verbaast het destijds allemaal niet geweten te hebben, over de Joden. Het verhaal van de gebeurtenissen in Berlijn, april 1945, wordt zo een raamvertelling, die begint met de sollicitatieprocedure waarin Junge (Alexandra Maria Lara) aangenomen wordt, ondanks een gebrekkige typevaardigheid. Aan de hand van haar waarnemingen worden vervolgens de laatste dagen in de bunker onder de Rijkskanselarij geschetst, voorafgaand aan Hitler’s zelfmoord. Omringd door slechts enkele getrouwen is het chaos troef. Slecht geïnformeerd als hij is – zijn generaals steken de draak met hun baas – wisselt de dictator regelmatig van waanzinnig geloof in een overwinning tot de meer realistische visie dat het einde nabij is. Indruk maakt het echtpaar Göbbels, dat schijnbaar in alle rust eerst hun zes kinderen ombrengt (een leven zonder Führer is geen leven), alvorens de hand aan zichzelf te slaan.
Er was destijds vooral in Duitsland veel te doen over de film, omdat er een ‘te menselijk beeld’ van Hitler geschetst zou worden. Een zelfde soort kritiek die recentelijk de Nederlands/Palestijnse film Paradise Now ten deel viel over zelfmoordterroristen. Bruno Ganz maakt grote indruk met de manier waarop hij Hitler neerzet, voorzien van een breed scala aan emoties. Inderdaad net een mens, maar dan wel een uiterst gestoorde. In minder dan een oogwenk schakelt hij van poeslief naar hysterisch, of van woedend naar diep depressief. Consistentie of een vlak gemoed waren hem vreemd. Een kruitvat dat ieder moment kon ontploffen, met de van Parkinson trillende hand op de rug als constant aanwezig signaal van de onrust. Die inwendige spanning alleen al maakt der Untergang onvergetelijk.
21 minuten duurt de ‘Extended Edition’ langer dan de eerder verschenen bioscoopversie. Dat zit hem met name in scènes die wat langer duren. Het verschil is niet wezenlijk, maar er ontstaat iets meer rust en diepte in de karakters. De film staat verspreid over twee schijfjes, van 86 respectievelijk 84 minuten. Dat heeft als belangrijk nadeel dat de film niet in één keer bekeken kan worden. De vraag is of het nodig was. Drie uur film kan prima in een goede beeld en geluidskwaliteit op een schijfje. Daarbij is Der Untergang niet een film die het van een spectaculaire beeldkwaliteit moet hebben. Dat komt omdat regisseur Oliver Hirschbiegel zo realistisch mogelijk wilde filmen, dus met zo weinig mogelijk kunstmatig licht, wat ten koste gaat van de beeldscherpte. Wel is uitgepakt in een aanvullend geluidskanaal, een full bitrate DTS track (van maarliefst 1509 kbit/s). Wie de film in de bioscoop zag weet dat het gigantisch diep dreunt hier en daar, maar de essentie van het verhaal ligt toch ergens anders. De indruk ontstaat dat het commerciele idee dat een set van drie schijfjes beter verkoopt (want meer lijkt) dan een van twee meegewogen heeft. 
De DVD met achtergrondmateriaal is aanzienlijk beter gevuld dan bij de eerdere versie. Naast de bijna een uur durende ‘making of’ en interviews zijn er nog enkele documentaires toegevoegd, onder meer over de specifieke problemen die de keuze om te filmen in Petersburg met zich meebracht. Erg boeiend en leuk om te zien. Er werden tal van extra interviews toegevoegd, waardoor een erg volledig beeld van de productie ontstaat. Aardig is ook de ‘virtuele rondleiding’ door de bunker, waarbij vanuit de ruimtes fragmenten uit de film te starten zijn die in betreffend vertrek zijn opgenomen.
Aanvullende informatie:
Duitsland, 2004
Speelduur: 170 minuten
Regie: Oliver Hirschbiegel
Productie en scenario: Bernd Eichinger
Camera: Rainer Klausmann
Montage: Hans Funck
Muziek: Stephan Zacharias
Met: Bruno Ganz, Alexandra Maria Lara, Corinna Harfouch, Ulrich Matthes, Juliana Köhler, Heino Ferch
Extra’s: Trailer, Documentary: Making of , B-Roll, Interviews, Shooting in Russia, About Shooting the Film, Virtual Tour: The Bunker, Historical Characters & Their Actors
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: Dolby digital 5.1 en DTS full bitrate 5.1
Uitgave: A-film
Website film: www.deruntergang.de
