Amos Gitaï is een kritische filmmaker uit Israel, die zijn landgenoten graag confronteert met misstanden in de eigen samenleving. Promised Land is dan ook een uiterst dubbelzinnige titel. Aan het eind van de film blijkt het de naam van een goor bordeel, waar de verhandelde vrouwen uit Estland die we volgen op hun tocht er naar toe uiteindelijk aan het werk moeten. Gitaï vertelt dit trieste verhaal zonder in psychologisch opzicht in te zoomen op de personages en hun achtergronden, op een impressionistische manier, met pakkende en soms betoverend mooie beelden.

Ik bekeek deze film zonder enige informatie vooraf, en dan duurt het een tijdje eer je in de gaten krijgt waar het over gaat. Een groep vrouwen met een stel mannen lopen door de woestijn. De vrouwen praten Russisch, de mannen blijken bedoeïenen. Ze overnachten en steken vanuit Egypte door de Sinaï de grens met Israel over. De vrouwen worden totaal respectloos behandeld, en als vee bij opbod verkocht.

Omdat je nergens echt kennis maakt met de vrouwen en nauwelijks iets over hun achtergrond te weten komt, is Promised Land een lastige film om vat op te krijgen. Gitaï toont, net als eerder in Kadosh, een schrijnende misstand, legt accenten door de keuze van de beelden en de close-ups. Het gaat hem minder om de personen als individu dan om de misstand: het is een verhaal van algemene strekking, een politiek en humanistisch statement. Je zou ook kunnen stellen dat deze vrouwen een persoonlijkheid ontnomen is, dat ze ontmenselijkt zijn. De zeer dynamische cameravoering van Caroline Champetier roept een fysieke betrokkenheid op, maar dat werkt tegelijk vervreemdend.

Je mist het overzicht en blijft steeds in het ongewisse over wat er staat te gebeuren en wie je kunt vertrouwen. Zo lijkt een vrouw, gespeeld door Hanna Schygulla, zich over de verhandelde Estlandsen te ontfermen, maar dat blijkt maar schijn. Een andere vrouw die de groep begeleid lijkt puur slecht, maar biedt uiteindelijk wel een uitweg. Er is dus een sprankje hoop, maar pas helemaal aan het eind, en voor één enkel persoon.

De prachtige beelden van de natuur contrasteren sterk met de ontluisterende toestand van de mens. De prostitutie wordt bepaald niet, zoals in sommige films nog wel eens gebeurt, romantisch of prikkelend voorgesteld. Het is pure slavernij, zonder een greintje schoonheid of menselijkheid. Alles wordt discreet en respectvol in beeld gebracht, maar raakt daarom niet minder.

Gitaï toont een door en door verloederde wereld. Hij wordt dan ook niet gezien als een reclame-uithangbord voor zijn land, dat het toch al zo moeilijk heeft met haar imago. In het interview dat op de DVD als bonus toegevoegd is geeft hij aan zijn land juist te willen steunen. Als je je ogen sluit voor misstanden accepteer je ze ook, en zal er nooit iets verbeteren, zo is zijn boodschap.

Aanvullende informatie:
Israel/Frankrijk, 2004
Speelduur 88 minuten
Regie: Amos Gitaï
Camera: Caroline Champetier
Met: Anne Parillaud, Hanna Schygulla en Diana Bespechni
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: Dolby digital 5.1, Hebreeuws, Engels en Russisch gesproken, Nederlands en Frans ondertiteld
Uitgave: Total film