Alle oorlogsfilms zijn in wezen anti-oorlogsfilms, stelt documentairemaker Ari Folman in een interview dat als extra op deze DVD staat. Alleen is het op de set stiekem wel lekker, die bommen en granaten. Zo niet in Waltz with Bashir, want die indrukwekkende film ontstond heel vreedzaam op de tekentafel. Folman geeft nog wel wat argumenten voor zijn keuze om deze autobiografische documentaire juist de vorm van een stripachtige animatiefilm te geven.
Eentje zit er in de film zelf. Als de hoofdpersoon vraagt of hij de dochter van een vriend mag tekenen krijgt hij toestemming: zo lang hij haar niet filmt is het ok. De oude kameraden met wie Folman de Israelische invasie van Libanon als soldaat meemaakten in 1982 wilden ook niet allemaal voor de camera. De animatievorm maakte het mogelijk dat ze toch in de film kwamen. Konden de tekenaars het alleen niet overtrekken van de provisorische video-opnamen. Startpunt voor het verhaal is een vriend die in zijn dromen steeds achtervolgd wordt door de 26 honden die hij in de oorlog moest doodschieten. Dat verhaal confronteert Folman met het besef dat hij de periode grotendeels verdrongen heeft: het is een gat in zijn geheugen. Daarin blijkt hij niet alleen te staan. Hij wil nu herinneren, want verdringing staat het verwerken in de weg.
Het geheugen is per definitie bedrieglijk, de werkelijkheid valt niet te reproduceren. Ook dat wordt onderstreept door de kunstmatige vorm van de film. Die maakt het echter ook mogelijk de hallucinerende roes die geweld teweeg brengt voelbaar te maken. Dat was met conventionele documentaire filmtechnieken een stuk lastiger geweest. Onwillekeurig stel je je bij het kijken wel voor hoe de film er zonder animatie uitgezien zou hebben. Wellicht een beetje als Heddy Honigmann’s Crazy, over de trauma’s van Nederlandse VN militairen. Indrukwekkend nog steeds, meer persoonlijk misschien, maar visueel een stuk saaier.
Aan het eind laat Folman het scherm van de prachtige tekeningen vallen en toont hij de gruwelijke resultaten van de slachtpartijen die christelijke falangisten aanrichtten in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila terwijl het Israelische leger een oogje dichtkneep. Dat komt aan.
De indrukwekkende film is inmiddels bewerkt tot een stripboek. Ook op DVD ziet de film er schitterend uit, en de elektronische, vaak vervreemdend scherp met de beelden contrasterende soundtrack van Max Richter is een genot op zich. De extra’s bieden belangrijke toegevoegde waarde.
Aanvullende informatie:
Israel/Frankrijk/Duitsland, 2008
Speelduur: 85 minuten
Regie en scenario: Ari Folman
Productie: Ari Folman, Yael Nahlieli, Serge Lalou, Gerhard Meixner, Roman Paul
Art direction: David Polonsky
Animatie: Yoni Goodman
Montage: Nili Feller
Muziek: Max Richter
Met stemmen van: Ari Folman, Boaz Rein Buskila, Roni Dayg
Extra’s: Interview met Ari Folman (18 min), Making of (45 min)
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: DD 5.1
Uitgave: Cinéart www.cineart.nl
Distributie: Twin Pics
Website: http://www.waltzwithbashirthemovie.com
