De werkelijkheid lijkt soms spontaan haar eigen chroniqueur te kiezen. Het bericht dat filmmaakster Digna Sinke eind 1993 in de krant las over de plannen het eiland Tiengemeten ‘aan de natuur terug te geven’ sloot naadloos aan op haar voornemen nog eens iets te doen met de Zeeuwse landschappen waarin ze opgroeide. De resultaten van haar langdurige studie zijn nu bijeen gebracht in een compact boxje met vier DVD’s en een website op CD-ROM.

Van 1996 tot 2009 filmde Sinke ieder jaar een paar dagen op Tiengemeten. In die periode werden de plannen om het eeuwenlang voor landbouw gebruikte eilandje in de Haringvliet om te vormen tot een gebied waar de natuur op gecontroleerde wijze haar gang mag gaan. Sinke wilde het hele veranderproces vastleggen totdat het eerste wilde boompje zo lang zou zijn als zijzelf.

De boerenbedrijven moesten verdwijnen en plaats maken voor “www Tiengemeten”. De w’s staan dan niet voor World Wide Web, maar voor Weemoed, Weelde en Wildernis, de delen van het herontworpen eiland. Concepten waar lang over is nagedacht, dat snap je zo. Sinke doet met in ironie verpakte afkeer verslag van zich in wollig jargon hullende commissies en projectgroepen die in ontelbare vergaderingen en bezoekjes de plannen gedurende vele jaren gestalte gaven. De term polderen blijkt bij uitstek ook van toepassing op ontpoldering (al kunnen instanties die filmproducties mogelijk maken er ook wat van, als je de achtergrondinformatie bij dit project doorneemt).

Meer sympathie heeft Sinke voor de vertrekkende boeren. Leen Vos is geen man van veel woorden, maar heeft net als de filmmaakster een lange adem. Hij onderhandelt zijn vertrek scherp uit. Aangezien de werkzaamheden pas beginnen als de laatste boer vertrokken, loopt het project jaren vertraging op en kan er pas in 2006 echt gestart worden met het afbreken van alles wat aan de landbouw herinnert. Een vast ankerpunt in de films wordt gevormd door de droogkomische gesprekjes met veerman Huib. “Lichten doven, remmen vast” staat er op zijn boot. Door de woorden vaak in beeld te brengen krijgen ze vanzelf een diepere betekenis.

Digna Sinke is weinig consistent in de titels van haar documentaires die in de loop der jaren door de NPS op televisie uitgezonden werden. De eerste heet Tiengemeten Deel 1, de tweede Tiengemeten 1996-2001 en de derde Nieuw Tiengemeten. Sinke speelde tijdens het project al met het idee het geschoten materiaal ook nog te gebruiken voor een film met alleen maar landschappen en voor nog één waarin de persoonlijke kant van het project voor de filmmaakster centraal zou staan. Die twee ideeën kwamen samen in Weemoed en Wildernis.

In deze ook als aparte DVD uitgebrachte film ligt de nadruk op de shots die op alle draaidagen vanuit een aantal vaste camerapunten op het eiland gemaakt werden. Daarmee schieten dertien jaren steeds in luttele seconden voorbij en is het optimaal genieten van de schilderachtige landschappen. Over de beelden heen leest de filmmaakster stukken uit het ‘dagboekje’ dat ze bijhield op de rijk gevulde website van het multimediale project en uit de ambtelijke notities rond het project. De verstilde beelden vormen soms een passende illustratie bij het persoonlijke leed dat haar trof, het overlijden van haar levenspartner en producent René Scholten. De persoonlijke elementen geven de film een extra laag, waarbij de steeds terugkerende technische details over de cameraposities fungeren als een anker om je aan vast te houden.

Nederland en wat we er van maken. Een prachtig document over een eiland, hoe het was, en hoe het omgebouwd werd. Hoe het er nu uitziet kunt u zelf gaan bekijken. Op de website van de nieuwe eigenaar, Natuurmonumenten, kunt u lezen hoe u er kunt komen en hoe u er kunt recreëren. Dubbelzinnig woord eigenlijk.

Aanvullende informatie:
Disc 1: Tiengemeten deel 1, 78 minuten, 14:9, niet anamorf
Disc 2: Tiengemeten 2001-2006, 82 minuten, 14:9, niet anamorf
Disc 3: Nieuw Tiengemeten, 53 minuten, 16:9 anamorf
Disc 4: Weemoed & Wildernis, 88 minuten, 16:9 anamorf
Disc 5: Website Tiengemeten CD-ROM
Scenario, regie en productie: Digna Sinke
Uitgave: SNGfilm (Studio Nieuwe Gronden)