Canto Ostinato van Simeon ten Holt is een muziekstuk dat sinds het in 1979 voor het eerst opgevoerd werd in Bergen, de woonplaats van de componist, een onuitwisbare indruk heeft gemaakt op heel veel mensen. Ramon Gieling portretteert een aantal van hen in een prachtige muziekdocumentaire die gelijktijdig is uitgebracht in de filmtheaters en op DVD. Het stuk is in een uitvoering door Kees Wieringa en Polo de Haas meegeleverd op CD.

Om eerlijk te zijn was ik huiverig om deze film te gaan bekijken. Canto Ostinato is ook voor mij een erg dierbaar stuk, waar veel herinneringen aan kleven, zoals die van een geweldige uitvoering in het oude Vredenburg. Het is door zijn ongegeneerde toegankelijkheid ook een kwetsbaar stuk, dat gemakkelijk tot dweperige verhalen kan leiden die het persoonlijke gevoel bij het stuk bezoedelen. Ik wil mijn Canto niet kwijt. Die vrees bleek onterecht. Ik had mijn collega fans onderschat.

Gieling ordent zijn film rond een uitvoering in het station van Groningen. In een introductie die in zijn geheel te zien is in de lange trailer wordt een aantal van de geïnterviewden voorgesteld. Het uitgangspunt voor de film, een vraag met meteen het antwoord, staat in de begintitels vermeld. “Is muziek in staat om mensen te veranderen? Ja. Het gebeurt. Heel af en toe. Net als met de liefde.”

Canto Ostinato is onmiskenbaar een stuk dat sterke emotionele reacties oproept is. Henkjan Honing, hoogleraar muziekcognitie, toonde aan dat deze muziek ongeacht sociale context de hersenen stimuleert dopamine aan te maken. De klanken zijn intrinsiek een drager van emoties en herinneringen. Dat wordt geïllustreerd door veel van de verhalen. De een baart haar kind, de ander laat zich opereren op deze muziek, die kan aanzetten tot drastische besluiten, van echtscheiding tot zelfmoord, maar ook troost biedt. In korte toneelstukjes worden de persoonlijke verhalen geïllustreerd, begeleid door muziekfragmenten uit diverse uitvoeringen van het stuk.

Pianist Kees Wieringa beschrijft mooi zijn ambivalente houding tegenover de muziek, die hij aanvankelijk pure kitsch vond, totaal niet vernieuwend. Tot hij zelf in de ban raakte en het heel vaak ging spelen in allerlei formaties. Hij toont hoe de klanken bijna vanzelf voortkomen uit de meest elementaire handbewegingen op het klavier. Die organische eenvoud is vast een factor in de fysieke en psychologische effectiviteit van de muziek.

Ramon Gieling heeft al meer films over Simeon ten Holt gemaakt, maar deze is de meest complete. Ook voor wie niets heeft met het stuk is Over Canto een boeiende en mooi gemaakte documentaire over intense muziekbeleving.

Aanvullende informatie:
Nederland, 2011
Speelduur: 78 minuten
Regie: Ramon Gieling
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: DD 5.1 en 2.0
Extra: CD Canto Ostinato, Kees Wieringa en Polo de Haas (75 min)
Uitgave: Cinemien / Homescreen
Website

Eerder besproken Canto Ostinato CD opnamen:
Assaia Cunego
Ivo Janssen