Vaak krijg ik de vraag van gebruikers: “ik heb 2 speakers en wil dat uitbreiden naar surround, wat moet ik doen? Zijn de center en surround speakers ook belangrijk?”.
Om een groot deel van deze vraag te beantwoorden, of in ieder geval wat stof tot nadenken te geven, schreef Patrick van den Bergh een helder stukje over het waarom van gematchte speakers, afstanden, hoogtes en volumes.
Stereo is geaccepteerd als een tweekanaals medium waarbinnen het gebruikelijk is om de twee weergevers binnen het systeem identiek te houden, niet omdat dit nu eenmaal beter oogt in de huiskamer, maar puur vanuit het feit dat enkel twee identieke speakers in de juiste opstelling in staat zijn om te verdwijnen in het geluidsbeeld dat door beiden wordt geprojecteerd. HT (Home Theater)/multichannel wordt nog (te) vaak benaderd vanuit een tweekanaals denken: “de overige kanalen binnen HT/multichannel zijn ‘maar’ voor dialoog en effecten”, is een veelgehoord argument van vooral stereo-aanhangers. Het belang van een goede weergave van dialogen wordt al erkend. Logisch, anders kan men de film niet volgen aangezien men de dialoog niet verstaat. Met surrounds voor enkel de effecten is het vaak nog anders.
Waarschijnlijk is niet alleen het tweekanaals denken hier debet aan, ook de surroundformaten zoals Dolby ProLogic alsmede ook de THX-benadering voor HT en de speakeropstelling zoals we die tegenkomen in de cinema hebben allen hun steentje bijgedragen aan dit fenomeen.
Gelijke speakers
Met de komst van de discrete formaten zoals Dolby Digital en DTS, zijn we niet langer meer beperkt aan de imperfectheden van de oudere matrix-oplossingen tot surround (zoals Dolby ProLogic). Logischerwijs behoeft HT/multichannel dan ook niet langer meer benadert te worden met deze formaten of de opstelling zoals die te vinden is in een cinema, laat staan een stereo-benadering.
De huidige formaten stellen ons in staat om een surround track te beluisteren waarin elk kanaal over dezelfde mogelijkheden beschikt. Dat dit niet altijd ten volle benut wordt, doet niets af aan de benadering. Immers, uitgaan van een compromis zal nooit tot een ideaal kunnen leiden. Waar een stereo-opname ons een geluidsbeeld voorschotelt met een bepaalde ruimtelijkheid, maar ten allen tijde stralende van vóór, zo kan een discreet surround formaat ons een geluidsbeeld geven welke de luisteraar volledig kan omringen in een 360 graden cirkel. Mijns inziens is elk kanaal binnen deze discrete formaten even belangrijk. Het center kanaal is niet belangrijker dan de surrounds, noch zijn de surrounds ondergeschikt aan de fronts. Toch hoor je vaak dat men het centerkanaal bijvoorbeeld een van de belangrijkste kanalen binnen een surroundformaat vindt. Dit centerkanaal wordt immers het meeste gebruikt en de belangrijke dialogen worden bijna altijd weergegeven via deze speaker. Stapt men met zulke gedachtes de wereld van HT/multichannel binnen, dan gaat men wederom direct uit van een compromis met als resultaat nooit een ideaal te kunnen bewerkstelligen.
Net zoals bij een stereo-weergave beide speakers even belangrijk zijn om een 180 graden beeld neer te zetten met de daarin verwerkte ruimtelijkheid, zo is binnen discrete surroundweergave elke speaker even belangrijk om het 360 graden geluidsbeeld te ‘projecteren’. Elke afwijking hierin brengt een disbalans in het systeem en daarmee een verstoring in de beleving van de weergegeven ruimtelijkheid, net zoals dat ook zou gebeuren wanneer je twee verschillende speakers in een stereo-opstelling zou gebruiken.
