door Toine Dingemans (SoundScapeS)
Noot van de redactie:
Het onderstaande artikel is geschreven door de firma SoundScapeS en maakt deel uit van een serie artikelen over akoestiek. Hoewel deze serie door SoundScapeS geschreven wordt is de geboden informatie universeel toepasbaar en derhalve interessant voor iedereen die serieus bezig is met HiFi in de breedste zin van het woord. Vandaar dat de redactie heeft besloten het bericht in deze rubriek te plaatsen. Het plaatsen van dit bericht wil op geen enkele wijze impliceren dat wij, als HiFi.nl, SoundScapeS aanbevelen of van betere kwaliteit achten dan andere aanbieders van akoestische aanpassingen.
Een van de vier peilers waarop de akoestische infrastructuur het zwaarst leunt is die van nagalmbeheersing. Correcte beheersing van de nagalmtijd in een willekeurige ruimte gaat verder dan het dempen van middentonen en hoge frequenties middels gangbare poreuze materialen en stoffen. In dit artikel wil ik iets over nagalmbeheersing, in het bijzonder van de onderste vier oktaven laten zien, en wel aan de hand van een praktijkvoorbeeld.
Nagalmbeheersing van de onderste vier oktaven wordt ook wel "bass-management" genoemd en omvat altijd het gebruik van volumineuze akoestische elementen, waarvan er vier zeer relevant zijn bij akoestiek thuis:
- Afgestemde basstraps
- Afgestemde wandpanelen
- Plaatabsorbers
- Tube traps
Bass-management is in feite het naar behoeven toepassen van één of meer van de bovenstaande vier elementen, teneinde de nagalmtijd voor frequenties onder 300Hz terug te dringen tot een voor de ruimte aanvaardbare waarde. Die juiste waarde ligt, afhankelijk van de inhoud van de ruimte doorgaans tussen 0,5 en 1 seconde voor frequenties onder 200Hz. Hogere frequenties dienen een wat kortere nagalmtijd te verkrijgen die ligt tussen 0,2 en 0,5 seconde.
"Ik heb een basprobleem"
Dit was de aanhef van een email die een tijdje geleden in de mailbox zat – het is overigens de aanhef van veel mailtjes, maar deze was opvallend omdat ie van Arthur kwam. Arthur is een bestaande klant met een fictieve naam, die ruim een jaar geleden in overleg met SoundScapeS een thuisbioscoop op zolder heeft laten ontwerpen.
Arthur heeft de zelfbouw bepaald niet geschuwd! Er is onder andere ruim aandacht besteed aan diffusie in deze ruimte. De invloed van de schuine wanden is weliswaar niet volledig uit te bannen, maar wel grotendeels te neutraliseren middels goede reflectiebeheersing – in de praktijk komt dat neer op goede diffusie.
Tegelijkertijd is er ook ruime aandacht aan bass-management besteed. Voor een deel is dat gerealiseerd door de twee schuine uiteinden (punten) van de ruimte als afgestemde basstraps uit te voeren (zie de foto’s verderop). Een andere belangrijke bijdrage aan de absorptie van lage middentonen levert het dakbeschot zelf. Het in verhouding zeer grote oppervlak aan dakbeschot vormt namelijk een serieuze plaatabsorber die krachtig absorbeert in een smalbandig gebied tussen 100 en 300Hz. Van deze eigenschap van de bestaande constructie is nuttig gebruik gemaakt in Arthur’s ruimte.
De foto hieronder toont de zitbank en het achterdeel van de ruimte. De zijwanden zijn bekleed met een breedbandig absorberende akoestische plaat met een lage lichtreflectie voor betere beeldprojectie. De schuine wand is voor het grootste deel met diffusers behangen. Daar waar geen diffusie zit wordt bovengenoemde akoestische wandplaat toegepast. De achterwand bestaat uit een afgestemde basstrap die de absorptie overneemt in het gebied waarin de constructie van het dakbeschot het laat afweten, namelijk onder 100Hz. Het betreft een zgn. lattenabsorber. Op de vloer ligt laminaat.
Hoewel de ruimte relatief smal is en verstoken is van direct licht van buitenaf, is ze niet bekrompen of drukkend. De zitbank heeft behoorlijk wat ruimte achter zich, opdat zich een goede achter-ambiance kan ontwikkelen. De omgeving van de rearspeakers is welbewust zeer diffusief, want de volle breedte is als diffuser uitgevoerd.
De foto hierboven laat zien dat ook de hoofdluidsprekers vrij ver naar voren staan; dit is het resultaat van Arthur’s in de loop van een halfjaar gehoormatig geoptimaliseerde opstelling. Er is aan het kameruiteinde een kleinere afgestemde basstrap ingebouwd.
