Een nogal gemene grijns tekende zich af op het gezicht van de Focal-importeur toen hij een paar enorme dozen uit de auto trok, met als inhoud een set luidsprekers die in mijn luisterruimte gerust kolossaal genoemd mogen worden. Het sjouwen is beloond met een paar zojuist geïntroduceerde Aria 948 modellen van de Franse fabrikant Focal, het grootste type uit een totaal nieuwe reeks waarin Focal voor het eerst zijn Flax conus aan de wereld toont. Het toepassen van Flax (in goed Nederlands vlas) heeft geen enkele fabrikant vóór Focal gedaan en gezien de strakke patenten zullen er geen of weinig volgen. Vlas, zul je denken, wat moet ik mij daarbij voorstellen? Welnu, dat leg ik graag uit, net zoals ik je met plezier deelgenoot maak van mijn luisterervaringen.
Aan de luidspreker, de luidsprekerunit en niet het geheel van filter, kast en units, is weinig veranderd sinds de oer-exemplaren. Een zogenaamde korf houdt alle onderdelen bij elkaar, waaraan vastgemaakt een magneet waarbinnen een spoel beweegt onder invloed van elektriciteit. Aan de spoel zit een conus vast, die meebeweegt en op die manier geluid voortbrengt. In de loop der jaren is er van alles gebruikt om een conus te maken. Geïmpregneerd papier, bextrene, aluminium, kevlar en andere conussen hebben bij mij in huis gestaan. Focal heeft zelf een behandelde papierconus op de markt gezet met de naam Polyglass, heeft ook kevlar gebruikt en de laatste jaren in het hogere segment een sandwich-conus toegepast waarbij glasvezel op een drager wordt aangebracht. Dit is de “W”-conus, waarbij W staat voor een dubbele V van Verre-Verre (glas-glas). Op zoek naar conusmateriaal dat machinaal verwerkbaar is en dus goedkoper dan de W-conus (elke W-conus is namelijk handgemaakt), bovendien betere eigenschappen heeft dan de tot nu toe in goedkopere Focals gebruikte materialen, is de Franse fabrikant uitgekomen bij vlas. De meesten onder ons zullen vlas wellicht het beste kennen in de vorm van linnen, waarvan onder meer kleding wordt gemaakt. Vlas heeft een paar eigenschappen die precies passen bij de eisen die aan een conus worden gesteld. Het is nauwelijks rekbaar (zoals carbon), het is superlicht omdat de vezel hol is (lichter dan glasfiber), de vezels zijn lang genoeg en hebben een zelf dempende werking. In niet-geweven bundeltjes is de dikte variabel en kan voor een woofer een iets dikkere laag worden gebruikt dan voor een middentoon-luidspreker. Het vlas wordt tussen twee lagen glasfiber materiaal gehouden met elk een dikte van 0,04 mm.
Deze revolutionaire conus past Focal toe in de Aria-reeks, die loopt vanaf de Aria 906 monitor via de 926 en 936 vloerstaanders naar de Aria 948 drieweg vloerstaander met een dubbel uitgevoerde woofer. Er is voor de homecinema-liefhebbers ook een CC900 centerspeaker beschikbaar. De Aria 948 meet 115 x 37 x 42 cm en weegt 35 kilo. De MDF kast van 2,5 cm dik materiaal vormt de behuizing voor twee 21 cm woofers, een 16,5 cm middentoon-speaker en een 25 mm inverted dome tweeter, die gevormd is uit een legering van aluminium en magnesium. De tweeter is ook een nieuwe ontwikkeling van Focal en heeft een conus-ophanging die rechtstreeks is afgeleid van de Utopia-modellen. Één basreflexpoort zit aan de voorkant van de speaker, een tweede in de bodem. Om die tweede poort ruimte te geven, staat de Aria 948 op een voet die is gemaakt uit een aluminium-legering. De kast is afgewerkt in hoogglans zwart of met walnotenhout motief. De voor- en achterzijde is bekleed met leer en de bovenkant is een glasplaat. Er is nog veel meer te vertellen over de Aria-serie en over de vlasconus, maar daarvoor is hier te weinig ruimte en bovendien staat alles helder beschreven op de website van Focal.
Een fraai tableau
Luisteren naar een Focal Aria 948 is anders dan verwacht. Midden jaren 90 ben ik Focal zelfbouwluidsprekers gaan gebruiken (Polyglass) om in een periode van vijftien jaar op te klimmen (via Kevlar) tot Utopia niveau (W-conus). Inmiddels sieren andere merken de luisterruimtes; je wilt wel eens iets afwijkends na vijftien jaar. Het merk Focal ben ik uiteraard blijven volgen, want oude liefde roest niet. Wat ik aan klank en eigenschappen tegenkwam veranderde ten opzichte van de oorspronkelijke modellen; tegelijk werden de luidsprekers in de loop der tijd steeds verfijnder en beter. Op de één of andere manier doet de Aria 948 mij helemaal niet denken aan de Focal’s van de afgelopen jaren. Eerder zie ik een relatie tot de modellen van een afgelopen decennium, hetgeen te maken heeft met de beleving van het middengebied waarin de meeste instrumenten hun energie afgeven en waar stemmen zitten. De grootste charme en de reden dat ik ooit voor Focal koos was namelijk dat uitgelichte middengebied. De lage tonen iets ingehouden, de tweeter mild afgestemd en alle ruimte voor elke stem. Langzaam zag ik dat veranderen in een meer commerciële richting met stevig laag en pittig hoog. Nu zijn de rollen omgedraaid en dat misstaat de Aria 948 helemaal niet. Om die reden is het voluit genieten van een dame als Stacey Kent en haar cd ‘Close Your Eyes’.
De toch al zeer goed opgenomen stem en de blazende saxofoon van haar echtgenoot komen volledig tot hun recht, in een rijkdom aan fijne klanken die voluit de term ‘muziek’ verdient. Het stereobeeld is opgebouwd tussen en achter de luidsprekers, waarmee de Aria totaal niet opdringerig is en juist enige afstand weet te bewaren. Diepte is er niet zo heel erg veel, maar dat ervaar ik niet als een gemis omdat ik weet dat de akoestiek van mijn woonkamer daarin een negatieve rol speelt. De stem en de instrumenten vormen een fraai tableau en behouden de juiste afmetingen. Geen opgeblazen weergave, maar ook niet te klein of priegelig. Er zit een enorm gemak in de weergave. Ongetwijfeld is dit het gevolg van de afmetingen van de kast en de dubbele woofer met zijn grote poorten. Met de lage tonen creëert Focal een draagvlak voor de totaalweergave tot in de hoge tonen aan toe. Want is het laag niet goed, dan heeft het midden geen basis en gaat het hoog schreeuwen. Zo simpel is dat. De sax zweeft door de ruimte en de afstraling is zo mooi dat ik alle tijd die ik met de Aria 948 doorbracht geen seconde heb zitten denken dat muziek aan de speaker kleeft. Heel vrij, heel natuurlijk en zonder stress. Een ander goed voorbeeld is Rob de Nijs die een stem neerzet die heel erg doet denken aan zijn live-optredens. Een groot orkest dat netjes achter de zanger is opgesteld. Mooie warmte in de stem, die aantoont dat er geen nare dip zit in het frequentiegebied tussen de poortafstemming en de overgang naar de middentoonluidspreker. Instrumentaal werk dat ik speel omvat onder meer een paar stukken van Liszt in een uitvoering van het BBC Philharmonic Orchestra, opgenomen in een 96kHz high resolution formaat. Groot orkest vormt geen enkel probleem voor de Aria 948. Mooi zijn de overgangen van solist naar orkest en terug. De energie die vrijkomt als het orkest inzet verwerkt de luidspreker met gemak, tegelijk is de 948 subtiel genoeg om een solist tot in nagenoeg elk detail weer te geven.
Opstellingen
Tot nu toe is er gespeeld met een opstelling die in relatie tot de prijs van de Aria 948 veel beter op zijn plaats zou zijn voor een Focal Utopia en de grote vraag is: hoe kan de Aria 948 zich handhaven in een opstelling waarbij de Audia Flight Strumento No.1 en Audia Flight 50 klasse A worden vervangen door een Peachtree Nova.pre dac/lijnversterker en een PT220 klasse D eindversterker? Tegelijk zet ik mijn Esoteric dac uit, want een converter zit immers al in de Peachtree. De digitale bron blijft een NAD M50/M52 combinatie, de luidsprekers blijven op hun plek en aan netfilters of bekabeling wijzig ik zo weinig mogelijk. De Peachtree heeft in de tussentijd ruim van zich laten horen in een andere kamer waar hij een set PMC fact.12 van geluid kon voorzien. Daar bleek de Peachtree een aangenaam gezelschap dat moeiteloos en strak de fact.12 weet aan te sturen. Fijn is het forse vermogen van 220 Watt per kanaal. Precies wat een PMC kan gebruiken, strak en krachtig vermogen. Ook toen is de interne dac van de Nova.pre steeds gebruikt, daar met een Naim UnitiQute als digitale bron voor iRadio en streaming.Met het inzetten van Patricia Barber’s cd ‘Café Blue’ zakken we inderdaad naar beneden in prestatieniveau, wat te verwachten is. Realiseert u zich dat de Peachtree combinatie op het moment van schrijven voor 2100 euro wordt aangeboden en dat de Audia/Esoteric daar ongeveer het 10-voudige van kost.
Eerst de positieve punten op een rij. Zoals het stereobeeld dat nog steeds los blijft van de weergevers en in de juiste afmetingen blijft bestaan. Het tweede belangrijke punt is, dat een stem zijn of haar impact, kracht en helderheid weet te behouden. De hoge tonen worden gelukkig niet scherp of vervelend op lange termijn. De klappen vallen in de lage regionen die echt minder strak gaan spelen dan voorheen; de weergave wordt onrustiger. Dat aspect is nauwelijks in woorden te vatten en vormt vooral een gevoel. De Peachtree heeft een klein buisje aan boord, dat in of uit de signaalweg geschakeld kan worden. Ik had verwacht het laag wat strakker te krijgen door het buisje uit te zetten, maar dat is niet het geval. De verschillen zijn op de Aria 948 slechts subtiel waar te nemen. Met buisje is de weergave net iets vriendelijker en ronder. Prettiger zo u wenst. Eenmaal met Patricia aangekomen bij de track ‘Nardis’ laat de combinatie met de drumsolo zijn (excuseer) ballen zien. Dat is tenminste kracht, zo haal je dat nooit en te nimmer uit een kleine monitor. De slagkracht is fors, details blijven overeind en ondanks het heftige geluidsniveau raak ik niet geïrriteerd. Gemakkelijk te doorstaan en op een behoorlijk kwaliteitsniveau. Vervang de NAD eens door een NAS en een Logitech box, combineer die spullen met de Peachtree en de Aria 948, en voor rond de 6000 euro speelt u met een set die u niet snel zult willen vervangen door iets beters, laat staan iets anders. Zojuist heb ik Era opgezet met ‘The Mass’ en ook daar is de impact enorm te noemen. Wat een groot beeld komt er in de huiskamer te staan. Zware drumslagen geven de maat aan voor het koor, in een orgie van klanken met een haast visueel gemaakt stereobeeld dat een AV-set zou sieren. Mij iets te bombastisch en na een poosje zoek ik de rust van Gary Peacock op met zijn cd ‘Oracle’. Alweer muziek waar Focal/Peachtree mee uit de voeten kan. Nu ik inmiddels gewend ben aan de combinatie mis ik de kostbare versterkers in mindere mate. Het went snel om een stapje terug te doen. Want opvallend genoeg luister ik nog steeds met evenveel plezier naar de muziek en dat is verreweg het meest belangrijk in het hele verhaal.
Peachtree Audio
De gebruikte Peachtree Audio versterkers zijn al lange tijd in Nederland verkrijgbaar, maar ontvingen altijd te weinig aandacht. Nu de distributie in handen van de Focal-importeur is, zullen ze ruimer beschikbaar komen. De Nova.pre lijnvoorversterker heeft intern een ESS Sabre 9023 D/A-converter die alle digitale signalen upsampelt naar 24bit/192kHz. De USB-poort en twee digitale RCA-ingangen accepteren samplerates tussen 44,1kHz en 192kHz, de Toslink-ingang haalt maximaal 96 kHz. Bovendien is er een analoge ingang op de Nova.pre te vinden. Inwendig zit een 6N1P buisje in de signaalweg, dat zoals eerder beschreven overbrugd kan worden. De Nova.pre heeft een uitgang voor een hoofdtelefoon en een dubbele RCA-uitgang naar een eindversterker of actieve subwoofer. Punt van kritiek is dat de versterkingsfactor zo hoog is dat het volume maar iets open hoeft te gaan en dan staat het al hard. In 2013 is dat toch niet meer nodig heren ontwerpers? Voor het eerst sinds jaren haal ik daarom mijn Rothwell in-line attenuators van stal. Ondanks die hindernis is er een mooie combinatie te vormen met een PT220 eindversterker van Peach-tree die maar liefst 220 Watt per kanaal levert aan 8 Ohm of 400 Watt aan 4 Ohm. Inwendig vinden wij klasse D versterkers, met een separaat gevoede print waarop de ingangen en de eerste versterkertrap te vinden zijn. Op die eindversterker zitten zowel RCA als XLR ingangen. De behuizingen zijn in zwart, kersen of Rosewood uitgevoerd en doen met hun afgeronde hoeken een beetje nostalgisch en erg fraai aan. In de praktijk bleek de Nova.pre met de PT220 een heerlijke combinatie te zijn die vanwege het beschikbare vermogen nooit adem te kort komt en die uitstekend presteert. De prijs maakt de versterkers nog eens extra aantrekkelijk. Met vier digitale ingangen en een analoge ingang zullen de meeste moderne muziekinstallaties prima uit de voeten kunnen en heeft u verder geen losse dac of ander apparaat nodig, behalve natuurlijk een bron en luidsprekers.
Als een klok
De conclusie is simpel voor zowel de Focal Aria 948 als de Peachtree-combinatie. Hier voor mij staat een set die klinkt als een klok. De Aria 948 is de grote winnaar en het meest verrassend. Focal bezorgt zijn concurrenten als Kef, B&W, Sonus Faber en Dynaudio met de Aria 948 behoorlijk hoofdpijn. De frisse en zuivere klank heeft op mij diepe indruk gemaakt, een klank die mij doet denken aan de echte Franse luidsprekers waarin het middengebied excellent naar voren komt. Het imposante uiterlijk met zijn fraaie afwerking is (helaas) pontificaal aanwezig in de luisterruimte, maar draagt zeker bij aan de diep doorlopende laagweergave die strak en gecontroleerd is. De krachtige basweergave zal ook de effecten in een film adequaat ondersteunen. De nieuwe tweeter is helder en detailrijk, zonder een moment te helder te worden en klinkt in de verste verte niet naar metaal. Ik kan niet nagaan hoe groot de invloed is van de Flax conus op het geheel, wel durf ik te stellen dat Focal met de Aria 948 zichzelf heeft overtroffen in deze prijsklasse. Voor mij een welkome terugkeer naar de Focals waar ik ooit zo verliefd op raakte. In combinatie met de Peach-tree Nova. pre en de PT220 speelt de Aria 948 al mooi, wie nog wat dieper in de buidel kan tasten voor een versterker zal zeker beloond worden met een nog groter stereobeeld, verder doorlopend laag en nog intiemere stemweergave. De Aria 948 ziet er uit als een beest en presteert als een beest. Voor dit bedrag is de Aria 948 op dit moment mijn favoriet.
Prijzen
Focal Aria 948 High Gloss Black € 1.549,- per stuk
Focal Aria 948 Walnoot € 1.399,- per stuk
Peachtree Nova.pre High Gloss Black € 1.149,-
Peachtree Nova.pre Kersen of Rosewood € 1.249,-
Peachtree PT220 High Gloss Black € 1.549,-
Peachtree PT220 Kersen of Rosewood € 1.649,-
Smart Audio
tel: 020-3372886
e-mail: info@smart-audio.nl
Website
